Yerel Yönetimlerde Verimli Personel Politikası Oluşturma Aracı Olarak Psikolojik Güçlendirme Uygulaması: Şahinbey Belediyesi Örneği

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 2, 33 - 56, 31.07.2023

Cafer Yılmaz

Öz

Bir örgüt için en değerli unsurlardan birisi insan kaynağıdır. Örgütün verimliliği ve/veya karlılığı açsından etkin bir insan kaynağı politikasının varlığı çok önemlidir. Örgütler farklı yollarla insan kaynaklarını motive ederek, onları etkin hale getirerek verimliliklerini arttırmaya çalışırlar. Özel sektör firmaları çalışan verimliliğini arttırmak açısından farklı örgütsel davranış kuramlarına dayanarak uygulamalar yapmaktadırlar. Bu uygulamaların sonuçlarına yönelik literatürde oldukça geniş araştırmalar da yapılmaktadır. Ancak kamu kurumlarında hem bu tür uygulamalar sık yapılmamakta hem de bunların sonuçlarına yönelik olarak çok az sayıda bazı saha araştırmaları bulunmaktadır. Bir kamu kurumu olan yerel yönetimlerde ise ampirik araştırmaların oldukça sınırlı sayıda yapıldığı anlaşılmaktadır. Bu çalışma ile de amaçlanan psikolojik güçlendirme-örgütsel özdeşleşme ilişkisini bir yerel yönetim birimi personeli üzerinde uygulayarak elde edilen sonuçlara göre yerel yönetimlerin personel politikaları üzerine önerilerde bulunmaktır. Bu çerçevede psikolojik güçlendirme ve örgütsel özdeşleşme ilişkisi Şahinbey Belediyesi çalışanlarından oluşan 2.601 kişilik evren içerisinden 474 kişilik bir örneklemle anket yapılarak incelenmiştir. Araştırmada tabakalı örnekleme metodu kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda ilgili belediye çalışanları üzerinde psikolojik güçlendirmenin örgütsel özdeşleşme üzerinde olumlu etkisi olduğu belirlenmiştir. Ayrıca demografik ve bireysel özellikleri de içeren alt hipotezler ile bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki ilişkiye yönelik daha çok bulgulara ulaşılmış, katılımcıların psikolojik güçlendirme algıları ile statüleri arasında ve özdeşleşme algıları ile statüleri arasında anlamlı ilişkiler saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Güç, Güçlendirme, Psikolojik Güçlendirme, Örgütsel Özdeşleşme, Belediyeler

Kaynakça

• Abramson, L.Y. and Seligman, M.E.P. (1978). “Learned Helplessnes in Humans: Critique and Reformulation”. Journal of Abnormal Psychology. 87(1), 49-74.
• Akın, A., Saruhan, S. (2016). “Küçük Ölçekli İşletmelerde Psikolojik Güçlendirme ile Örgütsel Özdeşleşme Arasındaki İlişkinin Tespiti Üzerine Bir Araştırma”. Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 25-42.
• Akkoç, İ., Çalışkan, A. ve Turunç, Ö. (2012). “Örgütlerde Gelişim Kültürü ve Algılanan Örgütsel Desteğin İş Tatmini ve İş Performansına Etkisi: Güvenin Aracılık Rolü”. Yönetim ve Ekonomi, 19(1), 105-135.
• Argyris, C. (1998). “Empowerment: The Emperor’s New Clothes”. Harvard Business Review. Retrieved from https://hbr.org/1998/05/empowerment-the-emperors-new-clothes (Erişim:09 Aralık 2022).
• Appelbaum, S. H., Hebert, D. and Leroux, S. (1999). “Empowerment: Power, Culture and Leadership – A Strategy or Fad for The Millennium?”. Journal of Workplace Learning, 11(7), 233-254.
• Ashforth, B. E. and Mael, F. (1989). “Social Identity Theory and the Organization”. The Academy of Management Review, 14(1), 20–39.
• Belediye Kanunu. (1930, 14 Nisan). Resmi Gazete (Sayı:1471). Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/1471.pdf
• Belediye Kanunu. (2005, 03 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı:25874). Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5393.pdf
• Ceylan, A. (2002). “Çalışanların Güçlendirilme Algıları Üzerine Tuzla Bölgesindeki Ticari Bankalarda Bir Araştırma”. Öner, 5(17), 113-120.
• Cunningham, I., Hyman, J. and Baldrig, C. (1996). “Empowerment: The Power to Do What?”. Industrial Relations Journal, 27(2),144.
• Conger, J.A. and Kanungo, R.N. (1988). “The Empowerment Process: Integrating Theory and Practice”. Academy of Management Review, 13(3), 471-482.
• Costello, B. A. ve Osborne, W.J. (2005). “Best Practices in Exploratory Factor Analysis: Four Recommendations for Getting the Most From Your Analysis”. Practical Assessment, Research and Evaluation e-Journal, 10, 1-9.
• Crozier. M. (1964). “The Bureaucratic Phenomenon: An Examinaiıon of Bureauracy in Modern Organizations and Its Cultural Setting in France”. Chicago: The University of Chicago Press.
• Çekmecelioğlu, H. G. ve Eren, E. (2007), “Psikolojik Güçlendirme, Örgütsel Bağlılık ve Yaratıcı Davranış Arasındaki İlişkilerin Değerlendirilmesi”. Yönetim, 18 (57), 13-25.
• Çöl, G. (2008). “Algılanan Güçlendirmenin İşgören Performansi Üzerine Etkileri”. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1), 35-46.
• Çuhadar, M.T. (2005). “Türk Kamu Yönetiminde Personel Güçlendirme: Sorunlar ve Çözüm Önerileri”. Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 0(25), 1-24.
• Çöllü, B.C. ve Barutçu, E. (2021). “Psikolojik Sözleşme ile Örgütsel Özdeşleşme Arasındaki İlişkiye Yönelik Bir Araştırma”. Pamukkale Üniversitesi İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(2), 621-648.
• Devlet Memurları Kanunu. (1965, 14 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı:12056). Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.657.pdf
• Dursun, D. (1998). Türkiye’de yerel yönetimlerin doğuşu ve siyasi/idari gelişme, Ed.D. Dursun, D ve Al,H. (Ed.). Türkiye’de yönetim geleneği-kurumlar, sorunlar ve yeniden yapılanma arayışları. İstanbul: İlke Yayıncılık.
• Dutton, J.E., Dukerich, J.M. and Harquail, C.V. (1994). “Organizational Images and Member Identification”. Administarive Science Quarterly, 39(2), 239-263.
• Edwards, M.R. (2005). “Organizational Identification: A Conceptual and Operatinal Review”. International Journal of Managment Reviews, 7(4), 207-230.
• Ertürk, A. (2010). “Exploring Predictors of Organizational Identification: Moderating Role of Trust on The Associations between Empowerment, Organizational Support, and Identification”. European Journal of Work and Organizational Psychology, 19(4), 409-441.
• Faulkner, J. and Laschinger, H. (2008). “The effect of structural and psychological empowerment on perceived respect in acute care nurses”. Journal of Nursing Managment, 16(2), 214-221.
• Fernandez, S. ve Moldogaziev, T. (2011). “Empowering Public Sector Employees to Improve Performance: Does It Work? “ The American Review of Public Administration, 41(1), 23-47.
• Ghani, N.A.A. ve Hussin, T.A.B. (2009). “The Impact of Psychological Empowerment on Lecturers’ Innovative Behaviour in Malaysian Private Higher Education Institutions”. Canadian Social Science, 5(4), 54-62.
• Göküş, Mehmet ve Hakan Alptürker. (2011). “Belediyelerin Sunduğu Hizmetlerde Vatandaş Memnuniyeti: Silifke Belediyesi Örneği”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25, 121-133.
• Hall, M. (2008). “The Effects of Comprehensive Performance Measurement Systems on the Role Clarity, Psychological Empowerment and Managerial Performance”. Accounting, Organizations and Society, 33, 141-163.
• Irshad, M. and Bashir, S., (2020). “The Dark Side of Organizational Identification: A Multi-Study Investigation of Negative Outcomes”. Frontiers in Psychology https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.572478
• İş Kanunu. (2003, 22 Mayıs). Resmi Gazete (Sayı:25134). Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4857.pdf
• Kanbur, E. (2017). “Psikolojik Güçlendirme ve Örgütsel Özdeşleşme Arasında Birey-Örgüt Uyumunun Aracı Rolü”. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(7), 63-82
• Karatay, M. (2018). “Araştırmada Örnekleme”. 80.251.40.59/education.ankara.edu.tr/aksoy/eay/ mkaratay.doc/, Erişim: 01 Kasım 2022)
• Köse, C.G. (2009). Örgütsel Özdeşleşmenin Çalışanların Sürekli İyileştirme Çabalarına Katkısı: Bir Araştırma. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.)
• Kreiner, G.E. and Ashforth, B.E. (2004). “Evidence Toward an Expanded Model of Organizational Identification”. Journal of Organizational Behavior, (25), 1–27.
• Laschinger, H.K.S and Finegan, J.E. (2005). “Using Empowerment to Build Trust and Respect in the Workplace: A Strategy for Addressing the Nursing Shortage”. Nursing Ecomomics, 23(1), 6-13.
• Lee, S. M. (1971). “An Empirical Analysis of Organizational Identification”. Academy of Management Journal, 14(2), 213-226.
• McWilliams, A. (2003). “Towards a Typology of Empowerment” http://vuir.vu.edu.au/149/1/wp12_2003_mcwilliams.pdf (Erişim: 01 Aralık 2022).
• Meydan, C.H., Polat, M. ve Burmaoğlu, S. (2010). “Bireyin Güçlendirilmişlik Algısının Örgütle Özdeşleşmesine Etkisi: Kamuda Bir Araştırma”. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 20(1), 37-60.
• Nassar, M.A. (2017). “Psychological empowerment and organisational change among hotel employees in Egypt”. Research in Hospitality Managment, 7(2), 91-98.
• O’Brien, J.L. (2010), “Structural empowerment, psychological empowerment and burnout in registered staff nurses working in outpatient dialysis centers”. Retrieved from https://doi.org/doi:10.7282/T3PN95R6 https://rucore.libraries.rutgers.edu/rutgers-lib/27205/
• Polat, M., Meydan, C. H. ve Tokmak, G. (2010). “Personel Güçlendirme-Örgütsel Sinizm İlişkisinde Örgütsel Özdeşleşmenin Aracılık Etkisi”. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 20(2), 41-60. Prati, G. and Zani, B. (2013). “The Relationship Between Psychological Empowerment and Organizational Identification”. Journal of Community Psychology, 41(7), 851-866.
• Riketta, M. (2005). “Organizational identification: A meta-analysis”. Journal of Vocational Behavior, 66(2), 358-384.
• Rothbaum, F. M., Weisz, J. R. and Snyder, S. S. (1982). Changing the World and Changing Self: A Two Process Model of Perceived Control. Journal of Personality and Social Psychology, 42, 5-37.
• Rotter, J. B. (1966). “Generalized Expectancies for Internal Versus External Control of Reinforcement”. Psychological Monographs: General and Applied, 80(1), 1-28.
• Rousseau, D. M. (1998). “Why Workers Still Identify with Organizations”. Journal of Organizational Behavior, 19(21), 218.
• Sigler, T.H. and Pearson, C.M. (2000). “Creating an empowering culture: examining the relationship between organizational culture and perceptions of empowerment”. Journal of Quality Managment, 5(1),27-52.
• Shamir, B. and Kark, R. (2004). “A Single-Item Graphic Scale for the Measurement of Organizational Identification”. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 77 (1), 115–23.
• Spreitzer, G. M. (1995), “Psychological Empowerment in the Workplace: Dimensions, Measurement, and Validation”. Academy of Management Journal, 38(5), 1444.
• Stander, M.W. ve Rothman, S. (2009). “Psychological Empowerment of Employees in Selected Organizations in South Africa”. SA Journal of Industrial Psychology, 35(1), 196-203.
• Tak, B. ve Aydemir, B. A. (2004). “Örgütsel Özdeşleşme Üzerine İki Görgül Çalışma”. 12.Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiri Kitabı, Bursa.
• Tak, B. ve Çiftçioğlu, A. (2009). Algılanan Örgütsel Prestij ile Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Özdeşleşme Arasındaki İlişkilerin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 18, 100-116.
• Thomas, K. ve Velthouse, B. A. (1990). “Cognitive Elements of Empowerment: An Interpretive Model of Intrinsic Task Motivation”, Academy of Management Review, 15(4), 666-681.
• Tokgöz, E. ve Seymen, O.A. (2013). “Örgütsel Güven, Örgütsel Özdeşleşme ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: Bir Devlet Hastanesinde Araştırma”, Öneri, (10-9), 61-76.
• Tolay, E., Sürgevil, O.ve Topoyan, M. (2012), “Akademik Çalışma Ortamında Yapısal ve Psikolojik Güçlendirmenin Duygusal Bağlılık ve İş Doyumu Üzerindeki Etkileri”. Ege Akademik Bakış, 12(4), 449-465.
• Turunç, Ö. ve Çelik, M. (2010), “Algılanan Örgütsel Desteğin Çalışanların İş-Aile, Aile- İş Çatışması, Örgütsel Özdeşleşme ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Savunma Sektöründe Bir Araştırma”. A.Ü. SBE Dergisi, 14(1), 209-232.
• Tüzün, İ.K. (2006), Örgütsel Güven, Örgütsel Kimlik ve Örgütsel Özdeşleşme İlişkisi: Uygulamalı Bir Çalışma (Yayımlanmamış Doktora tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
• Van Dick, R. (2001). “Identification in Organizational Contexts: Linking Theory and Research from Social and Organizational Psychology. International Journal of Management Reviews, 3(4), 265-283.
• Yarmacı, N. (2012). Psikolojik Güçlendirmenin Örgütsel Özdeşleşmeye Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma (Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
• Zhu, W., Sosik, J. J., Riggio, E. R. and Yang, B. (2012). “Relationships between Transformational and Active Transactional Leadership and Followers’ Organizational Identification: The Role of Psychological Empowerment. Leadership and Organizational Identification, 13(3), 186-212.