Revan Seferi'ne Götürülen Padişah Kıyafetleri

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 2, 33 - 74, 31.07.2016

Özer Küpeli

https://doi.org/10.30517/cihannuma.286459

Öz

Osmanlı
padişahlarının kıyafetleri hakkında bilinenler oldukça azdır. Bunlar da Topkapı
Sarayı Müzesi Giyim-Kuşam Koleksiyonunda bulunan padişah ve diğer hanedan
mensuplarından bakiye kıyafetlere dayanılarak yapılan tespitlerden ibarettir.
Bu tespitler ağırlıklı olarak başta kaftanlar olmak üzere padişah kıyafetlerinin
kumaş ve desen özellikleri hakkındadır. Ancak padişahların iç ve dış giyimleri
için çok sayıda ve çeşitli türlerde kıyafetlerinin olduğu muhakkaktır. Nitekim
IV. Murad'ın Revan Seferi'ne götürülen kıyafetlerini içeren bir liste bu durumu
doğrulamaktadır. Bu makalede söz konusu listeye dayanılarak IV. Murad'ın kıyafetleri
ile bu kıyafetlerin kumaşları, kürkleri, renkleri gibi detaylarından
bahsedilecektir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı padişahı, Revan Seferi, Giyim-kuşam tarihi, Kıyafet türleri

Sultan's Clothing on the Revan Campaign

Öz

In
the case of Ottoman clothing history, our limited information about the clothes
of Ottoman sultans is based primarily on the studies of the Topkapı Palace
Museum Clothing Collection which contain entries about the dresses of sultans
and other members of Ottoman dynasty. These studies usually focus on the
fabrics and ornaments of sultanic clothes, especially kaftans. However, it is
certain that Ottoman sultans had a wide range of inner and outer clothes. A
register containing the list of Sultan Murad IV's clothes on the Revan campaign
confirms this observation. Based on the examination of this list, the article
scrutinizes some features of these clothes such as type of fabrics, furs and
variety of colors.

Anahtar Kelimeler

Ottoman sultan, Revan Campaign, Clothing history, Types of clothing

Kaynakça

• Ahmet Refik, On Altıncı Asırda İstanbul Hayatı (1553-1591), İstanbul 1935.
• Aykut, Nezihi, “IV. Murad'ın Revan Seferi Menzilnâmesi”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, 34, (Mart 1983/84), s. 183-246.
• Barkan, Ömer Lütfi, “Edirne Askerî Kassamı'na Âit Tereke Defterleri (1545-1659)”, Belgeler, Türk Tarih Kurumu Belgeleri Dergisi, III/5-6, (1966), s. 1-479.
• Kütükoğlu, Mübahat S., Osmanlılarda Narh Müessesesi ve 1640 Tarihli Narh Defteri, İstanbul 1983.
• Ali Ufkî Bey / Albertus Bobovius, Saray-ı Enderun, Topkapı Sarayı'nda Yaşam, (çev. Türkis Noyan), İstanbul 2013.
• Evliyâ Çelebi b. Derviş Mehemmed Zıllî, Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, 1. Kitap, (haz. Robert Dankoff vd), İstanbul 2006.
• Galland, Antoine, İstanbul’a Ait Günlük Hâtıralar (1672-1673), I, (Şerhlerle Yayınlayan: Charles Schefer, Çev: Nahid Sırrı Örik), Ankara 1949.
• Gerlach, Stephan, Türkiye Günlüğü, 1577-1578, 2. Cilt, (ed. Kemal Beydilli & çev. Türkis Noyan), İstanbul 2007.
• Nâimâ Mustafa Efendi, Tarih-i Nâ‘imâ (Ravzatü'l-Hüseyn fi hulâsati ahbâri'l-hafikayn), III, (neşr. Mehmet İpşirli), Ankara 2007.
• Revan Seferi Ruznâmesi, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Bağdat, nr. 405.
• Tayyâr-zâde Atâ, Osmanlı Saray Tarihi, Târîh-i Enderûn, I, (haz. Mehmet Arslan), İstanbul 2010.
• Teşrîfâtîzâde Mehmed Efendi'nin Defter-i Teşrîfâtı (Transkripsiyonu ve Değerlendirmesi), (haz. Halil Mercan), Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri 1996.
• Topçular Kâtibi ‘Abdülkâdir (Kadrî) Efendi Tarihi, (Metin ve Tahlil), II, (yay.haz. Ziya Yılmazer), Ankara 2003.
• Acıpınar, Mikail, Osmanlı İmparatorluğu ve Floransa, Akdeniz'de Diplomasi, Ticaret ve Korsanlık, 1453-1599, Ankara 2016.
• Atasoy, Nurhan vd, İpek, Osmanlı Dokuma Sanatı, (çev. Reyhan Alp, Ayşe Kardiçalı; der. Julian Raby), İstanbul 2001.
• Dalsar, Fahri, Türk Sanayi ve Ticaret Tarihinde Bursa'da İpekçilik, İstanbul 1960.
• Erdem, Sargon, “Atlas”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 4, İstanbul 1991, s. 80-81.
• Faroqhi, Suraiya, “Anayol Kavşağında Bursa: İran İpeği, Avrupa Rekabeti ve Yerel Ekonomi”, Osmanlı Dünyasında Üretmek, Pazarlamak, Yaşamak, (çev. Gül Çağalı Güven, Özgür Türesay), İstanbul 2003, s. 97-132.
• Gönül, Macide, “Topkapı Sarayında Bulunan Padişah Kaftanları”, Türk Etnografya Dergisi, X, (1968), s. 59-65.
• Gürsu, Nevber, “Kumaş”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 26, Ankara 2002, s. 367-370.
• , Türk Dokumacılık Sanatı, Çağlar Boyu Desenler, İstanbul 1988.
• Gürtuna, Sevgi, “Klasik Dönemde Osmanlı Kadınının Giyim Tarzı”, Türkler, 11, (ed. Hasan Celal Güzel vd.), Ankara 2002, s. 909-920.
• İnalcık, Halil, “Bursa and the Commerce of the Levant”, Journal of Economic and Social History of the Orient, Volume III/2, (1960), s. 131-147.
• , Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, Cilt 1: 1300-1600, (çev. Halil Berktay), İstanbul 2000.
• , Türkiye Tekstil Tarihi Üzerine Araştırmalar, İstanbul 2008.
• Karaca, Filiz, “Kürk”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 26, Ankara 2002, s. 568-570.
• Koçu, Reşat Ekrem, Topkapu Sarayı, İstanbul 1960.
• Kurul, Mustafa, 17. Yüzyıl Osmanlı Hâssa Terzileri, Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta 2012.
• Nutku, Özdemir, “Onyedinci Yüzyılda Saray Kumaşları”, Tarih ve Toplum, Sayı 22, (Ekim 1985), s. 44-50.
• Öz, Tahsin, Türk Kumaş ve Kadifeleri, 2 cilt, Ankara 1950.
• Özcan, Seda, Topkapı Sarayı Müzesi'nde Bulunan 17. Yüzyıl Padişah Kaftanlarının İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2009.
• Sakaoğlu, Necdet, Bu Mülkün Kadın Sultanları: Vâlide Sultanlar, Hâtunlar, Hasekiler, Kadınefendiler, Sultanefendiler, İstanbul 2015.
• Salman, Fikri, Türk Kumaş Sanatı, Erzurum 2011.
• Tezcan, Hülya, “Ferace”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 12, İstanbul 1995, s. 349-350.
• , “Furs and skins owned bay the Sultan”, Ottoman Costumes, From Textiles to Idendity, (ed. Suraiya Faroqhi & Christoph K. Neumann), İstanbul 2004, s. 63-79.
• , “Topkapı Sarayı Müzesi Giyim Kuşam Koleksiyonu Saray Kıyafetleri”, Osmanlı, 11, (ed. Güler Eren vd), Ankara 1999, s. 515-528.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti'nin Saray Teşkilâtı, Ankara 1988.
• Yediyıldız, Asım, Şer‘iyye Sicillerine Göre Bursa'nın Sosyo-Ekonomik Yapısı (1655-1658), Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1988.
• Dozy, Reinhart Pieter Anne, Dictionnaire détaillé des noms des vêtements chez les Arabes, Amsterdam 1845.
• Ergür, Atila, Tekstil Terimleri Sözlüğü, İstanbul 2002.
• Koçu, Reşat Ekrem, Türk Giyim, Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, Ankara 1967.
• Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, 3 cilt, İstanbul 1983.
• Şemseddin Sami, Kâmûs-ı Türkî, İstanbul 1317.
• Tietze, Andreas, Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati, 1. Cilt, A-E, İstanbul-Wien 2002.
• Yeni Tarama Sözlüğü, (düz. Cem Dilçin), Ankara 1983.