Ziştovi ve Yaş Görüşmeleri Örneği Üzerinden Osmanlı Diplomasisini Okumak

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 1, 95 - 107, 31.07.2017

Deniz Kılıç

https://doi.org/10.30517/cihannuma.332044

Öz

Osmanlı İmparatorluğu 1793 yılında Londra’da
açtığı ilk daimi elçilikle modern diplomatik sisteme dâhil olmuştur.
Osmanlıların bu kararı almasında on sekizinci yüzyıl boyunca meydana gelen
gelişmeler de etkili olmuştur. Karlofça Antlaşması’nın (1699) imzalanması ile başlayan
modern diplomasiye geçiş süreci yüzyılın son on yılında yapılan Ziştovi (1791)
ve Yaş (1792) antlaşmalarıyla tamamlanmıştır.

Ziştovi ve Yaş müzakereleri
boyunca Osmanlı diplomatlarının ortaya çıkan krizlerin çözümündeki başarıları
ve krizler esnasında sergiledikleri tavır dönemin kaynaklarından takip edilmiştir.
Bu çalışma ile Osmanlı İmparatorluğu’nun Osmanlı- Rusya ve Avusturya Savaşı
(1787-1792) esnasında ve barış görüşmeleri sürecinde modern diplomasi
araçlarını profesyonelce kullandığı gösterilmeye çalışılmıştır. Sonuç olarak
her iki müzakere sürecinin Osmanlı İmparatorluğu’nun modern diplomasiye
geçişinde son adım olduğu anlatılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ziştovi Görüşmeleri, Yaş Görüşmeleri, Osmanlı diplomasisi, Osmanlı İmparatorluğu, modern diplomasi

Reading Ottoman Diplomacy over the Examples of Sistovo and Jassy Negotiations

Öz

The
Ottoman Empire was included in the modern diplomatic system with the first
permanent embassy opened in London in 1793. The developments took place during
the eighteenth century were also effective in this decision of the Ottomans. The
transition process to modern diplomacy, which started with the signing of the
Karlowitz Treaty (1699), was completed with Sistovo (1791) and Jassy (1792)
treaties in the last decade of the century.

The success of the Ottoman
diplomats against the crisis that arises during the Sistovo and Jassy
negotiations and their attitude during this period was followed from the
contemporary sources. By this study, it was tried to show that the Ottoman
Empire professionally used the diplomatic tools during the Ottoman-Russian and
Austrian War (1787-1792) and during the peace negotiations. As a result, both
negotiations have been described as the last step in the modern diplomatic
transition of the Ottoman Empire.

Anahtar Kelimeler

Sistovo Negotiations, Jassy Negotiations, Ottoman diplomacy, Ottoman Empire, modern diplomacy

Kaynakça

• Abou-El-Haj, Rifa’at Ali. “Ottoman Diplomacy at Karlowitz”. The Journal of American Oriental Society. vol. LXXXVII. (1967). 498-512.
• Acıpınar, Mikail. Osmanlı İmparatorluğu ve Floransa Akdeniz’de Diplomasi, Ticaret ve Korsanlık 1453-1599. Ankara: TTK, 2016.
• Aksan, Virginia. An Ottoman Statesman in War and Peace Ahmed Resmi Efendi, 1700-1783. Leiden: Brill, 1995.
• Akyılmaz, Gül. “Osmanlı Hariciye Nezareti’nin Doğuşu”. XIII. Türk Tarih Kongresi Ankara 4-8 Ekim 1999 Kongreye Sunulan Bildiriler. vol. III. Ankara: TTK, 2002. 289-311.
• Arıkan, Sema. III. Selim’in Sırkâtibi Ahmet Efendi Tarafından Tutulan Rûznâme. Ankara: TTK, 1993.
• Barkey, Karen. Farklılıklar İmparatorluğu Osmanlılar Bir Karşılaştırmalı Tarih Perspektifi. İstanbul: Versus, 2013.
• Beydilli, Kemal. “Yaş Antlaşması”, TDV İslam Ansiklopedisi, vol. XLII. İstanbul: TDV, 2013. 343-347.
• Beydilli, Kemal. “Ziştovi Antlaşması”, TDV İslam Ansiklopedisi, vol. XLIV. İstanbul: TDV, 2013. 467-472.
• Beydilli, Kemal. 1790 Osmanlı Prusya İttifakı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, 1985.
• Hamidullâh, Muhammed. “Hudeybiye Antlaşması”. TDV İslam Ansiklopedisi. c. 18. İstanbul: TDV Yayınları, 1998. 297-299.
• Hitzel, Frédérick. “Diplomatik Armağanlar: Osmanlı İmparatorluğu ile Batı Avrupa Ülkeleri Arasında Modern Çağda Yapılan Kültürel Değiş-Tokuş”, Harp ve Sulh Avrupa ve Osmanlılar. Ed. Dejanirah Couto, trans. Şirin Tekeli, Kitap Yayınevi: İstanbul, 2010.
• Hurewitz, J. C..“The Europeanization of Ottoman Diplomacy: The Conversation from Unilateralism to Reciprocity in the nineteenth century”. Türk Tarih Kurumu Belleten, vol. XXV, no.99, (1961). 455-469.
• Işıksel, Güneş. “II. Selim’den III. Selim’e Osmanlı Diplomasisi: Birkaç Saptama” Selim III and His Era from Anicen Régime to New Order, ed. Seyfi Kenan. İstanbul: İSAM Yayınları, 2010. 315-338.
• İpşirli, Mehmet. “Elçi”. TDV İslam Ansiklopedisi, c. 11. İstanbul: TDV Yayınları.1995. 3-15.
• Kılıç, Deniz. “Ottoman Diplomacy as a Reflected in Ziştovi (1791) and Yaş (1792) Negotiations”. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2016.
• Kissenger, Henry, Diplomacy. New York: Simon & Schuster, 1994.
• Kurtaran, Uğur. Osmanlı Diplomasi Tarihinden Bir Kesit Osmanlı Avusturya Diplomatik İlişkileri 1526-1791. Kahramanmaraş: UKDE, 2009.
• Mckay, Derek and H.M. Scott, Büyük Devletlerin Yükselişi 1648-1815. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2011.
• Mükâleme Mazbatası, c. I-IV. Dersaadet: Takvimhane-i Amire, 1270-1273.
• Naff, Thomas. “Reform and the Conduct of Ottoman Diplomacy in the Reign of Selim III, 1789-1807”, Journal of the American Oriental Society. vol. 83, no. 3,( Aug.- Sep., 1963). 295-315.
• Pedani, Maria Pia. Venezia porta D’Oriente. Bologna: il Mulino, 2010.
• Shaw, Stanford J. Between Old and New: The Ottoman Empire under Sultan Selim III. 1789-1807. Massachusetts: Harvard University Press, 1971.
• Soysal, İsmail. “Osmanlı Devleti’nin Çağdaş Diplomasiyi Benimsemesi Süreci”, Türk Tarih Kongresi 4-8 Ekim Kongreye Sunulan Bildiriler, c. III. Ankara: TTK, 2002.
• Tuncer, Hüner. Eski ve Yeni Diplomasi. Ankara: Ümit Yayıncılık, 1995.
• Yalçınkaya, M. Alaaddin. “II. Mahmud Dönemi Osmanlı Diplomasisi”, ed. Çoşkun Yılmaz, II. Mahmud Yeniden Yapılanma Sürecinde İstanbul. İstanbul: İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti, 2010, 179-190.
• Yıldız, Aysel. “Osmanlı Tarihinde Bir Ordu Boykotu: Maçin Bozgunu (1791) Akabinde Yaşanan Tartışmalar”, Cihannüma: Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi. s. II. (Aralık, 2016), 123-162.
• Yurdusev, A. Nuri. “The Ottoman Attitude toward Diplomacy”, Ottoman Diplomacy Conventional or Unconventional?, ed. A. Nuri Yurdusev. Chippenham and Eastbourne: Mc Millan, 2005, 5-35.