Nitelikli/Ustaca İntihal (Skillful Plagiarism): Örnek Vaka

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 2, 209 - 231, 31.12.2017

Nejdet Bilgi

Öz

Yaklaşık on yıl önce bir doktora tezinin resmi olmayan veya kitap formatına dönüştürülmüş bir nüshasını görmüştüm. Daha doğrusu, kitap olarak basılacağı belirtilerek hakemliğime gönderilmişti. Manzara şuydu: Tarihi coğrafya üzerine yapılmış bir doktora tezi, temelde aynı şehrin farklı dönemleri üzerine yapılmış beş doktora tezi ve bir kitaba dayanıyordu. Ara sıra bu çalışmaları kaynak gösteriyor ama daha çok onların kaynaklarını kendi görmüş ve bulmuş gibi doğrudan kendi gösteriyordu. Bu şekildeki hiçbir bilgi bu çalışmalardakilerden bir milim fazlalık göstermiyordu. Tez yazarı her bilgiyi kendi ifade şekline sokarak, kendi tespiti gibi sunuyordu. Bunu, konusunun gereği olarak, çoğunlukla bu çalışmalardaki bilgilerin bir kısmını kullanarak ve gösterilen kaynağa atıfta bulunarak yapıyordu. Metnin aralarına da coğrafi kavramlar, bilgiler, harita ve çizimler serpiştirerek görüntüyü kurtarıyordu. Asıl alanı coğrafya olan yazarın, tezin kaynaklar kısmındaki arşiv belgelerinin tümünü inceleyebilmesi, biraz arşiv tozu yutan birisi için inanılır gibi değildi. Hayretle incelemiş ve yayımlandığında ilk davayı kendimin açacağını da belirterek, basımın reddini belirten bir rapor yazmıştım. Kitap taslağı basılmadı. Uzun süre resmi nüshasına ulaşmaya çalıştım. YÖK Tez Merkezi’nin bütün tezleri paylaşıma açtığı -yanlış hatırlamıyorsam- 2012 yılında tezin asıl metnine ulaşma şansını yakalayabildim. Durum çok farklı değildi. Bu tezi incelerken, aklımdan yapılan intihal şeklini, “nitelikli intihal” olarak tanımlamak geçmişti. Bir fırsatını bulup, bu tezle ve dolayısıyla tanımlama ilgili bir şeyler yazma düşüncesi hep aklımın bir köşesinde bekler durur. Bu tanımı kullanma niyetim, bekler dururken ve hiç hesapta yokken, başka bir vesile ile ansızın gündemime düştü. Bu kez kavram aynı fakat yöntem biraz farklı. Yani “nitelikli intihal”in başka bir versiyonu...

Anahtar Kelimeler

İntihal, İnceleme, Tez

Kaynakça

• Ayar, Mesut, “1900 İzmir ve 1901 İstanbul Salgınları Bağlamında Vebanın XX. Yüzyıl Başlarında Osmanlı İmparatorluğu’nda Devam Eden Etkisi”, History Studies, 2/2 (2010), ss. 173-188.
• Aydın, İnayet, Akademik Etik, Pegem Akademi, Ankara 2016.
• Beyru, Rauf, 19. Yüzyılda İzmir’de Sağlık Sorunları ve Yaşam, İBBKY, İzmir 2005.
• Birinci, Ali, Tarihin Kara Kitabı Tarihçiliğimizde Usul ve Ahlak Meseleleri, Hitabevi, Ankara 2014.
• Böke, Pelin, “İzmir Karantina Teşkilatının Kuruluşu ve Faaliyetleri (1840-1900)”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, VIII/18-19, 2009 (Bahar-Güz), ss. 137-159.
• Demir, Gonca, Hizmet Gazetesinde Dahili Haberler (Nisan-Temmuz 1889), Tarih Bölümü Basılmamış Bitirme Tezi, Manisa 2011.
• Doğan, Güner, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Karantina Uygulaması ve Venedik Uluslararası Sıhhiye Konferansı”, Türkiyat Araştırmaları, S. 15 (Güz 2011), Ankara 2011, ss. 91-110.
• Durmuş, Şemsi, Hizmet Gazetesinde Aydın Vilayeti (10 Şubat - 28 Nisan 1888), Tarih Bölümü Basılmamış Bitirme Tezi, Manisa 2010.
• Hamitoğlu, M. Şerif, Hizmet Gazetesinde Dahili Haberler (9 Ağustos 1893-4 Teşrinisani 1893), Tarih Bölümü Basılmamış Bitirme Tezi, Manisa 2012.
• http://sbe.cbu.edu.tr/db_images/file/tarih-307TR.pdf (Erişim Tarihi: 30.12.2017).
• http://sbe.cbu.edu.tr/db_images/file/tez-konusu-belirlenen-ogrenciler-3082TR.pdf (Erişim Tarihi: 30.12.2017).
• http://sbe.cbu.edu.tr/db_images/file/tez-savunma-tarihi-belirlenen-ogrenciler- 3449TR.pdf (Erişim Tarihi: 30.12.2017).
• http://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/12/2016-Y%C4%B1l%C4%B1-Burs- Almaya -Hak-Kazananlar-Liste.pdf (Erişim Tarihi: 30.12.2017).
• http://www.deuiktisat.org/Files/72f4e877-3082-4ced-a794-b175ebe280b9.pdf (Erişim Tarihi: 30.12.2017).
• http://www.hurriyet.com.tr/yok-ulusal-tez-merkezi-verilerine-gore-44-universitenin- doktora-tezi-yok-40152276 (Erişim Tarihi 29.12.2017 https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=gyLHMouPes- CvnhRcjQsKSQWr0W 1UGhVfu0if7sj-WN5_gD5A2GNDVnWpiqoViBj (Erişim Tarihi: 30.12.2017).
• https://www.yenisafak.com/gundem/akademide-feto-depremi-2937823 (Erişim Tarihi: 25.12.2017).
• Kaftan, Filiz, Hizmet Gazetesinde Dahili Haberler (14 Mayıs-9 Ağustos 1893), Tarih Bölümü Basılmamış Bitirme Tezi, Manisa 2012.
• Karayaman, Mehmet, 20. Yüzyılın İlk Yarısında İzmir’de Sağlık, İBBKY, İzmir 2008.
• Kütük, Seçkin, Hizmet Gazetesinde Aydın Vilayeti (2 Mayıs-1 Ağustos 1303), Tarih Bölümü Basılmamış Bitirme Tezi, Manisa 2010.
• Martal, Abdullah, Belgelerle Osmanlı Döneminde İzmir, Yazıt, İzmir 2007.
• Toprak, Ziya, “Türkiye’de Akademik Yazı: İntihal ve Özgünlük”, https://www. academia.edu /34487496/T%C3%9CRK%C4%B0YEDE_AKADEM%C4%B0K_ YAZI_%C4%B0NT%C4%B0HAL_VE_%C3%96ZG%C3%9CNL%C3%9CK_A CADEMIC_WRITING_IN_TURKEY_PLAGIARISM_AND_ORIGINALITY (Erişim Tarihi 26.12.2017)
• Uçak, Nazan Özenç ve Hatice Gülşen Birinci, “Bilimsel Etik ve İntihal”, Türk Kütüphaneciliği, 22/2 (2008), s. 187-204.
• Yetkin, Sabri, “İzmir’de Veba Salgını (Mayıs-Ağustos 1900)”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, I/3, İzmir 1993, ss. 371-385.
• Yetkin, Sabri, “Kolera Günlerinde İzmir (1910-1911)”, İzmir Kent Kültürü Dergisi, Sayı 3 (Mart 2001), ss. 7-18.