Aristotelesçi Botaniğin İbn Sinacı Alımlanışı

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 2, 5 - 19, 31.12.2024

Mustafa Yavuz

https://doi.org/10.30517/cihannuma.1611089

Öz

Bu makale, Aristoteles ve İbn Sina’da bitkilere dair görüşlerin karşılaştırmalı bir analizini sunarak, her iki düşünürün bitkilerin doğasını anlamak için kullandığı farklı felsefi çerçeveleri incelemektedir. Aristotelesçi geleneğin mümessili De Plantis adlı eser, doğal bir bakış açısı sunarak, büyüme, beslenme ve üreme gibi biyolojik süreçlere odaklanır. Yaklaşımı ampirik olup, bitkileri hayvanlardan ayrı olarak ancak benzer maddi nedenlere tabi olarak doğal düzende sınıflandırır. Aristotelesçi çerçeve, gözlemlenebilir süreçlere vurgu yaparak, bitki biyolojisi üzerine yapılan sonraki çalışmalara temel atmıştır. Buna karşılık İbn Sina, Aristoteles'in fikirlerini geliştirerek bir metafizik boyut ekler. Kitabu’l-Nebat adlı eserinde, bitki büyümesini yöneten ve aynı zamanda ilahi akıl ve kozmik düzeni yansıtan bir rehber ilke olarak “nebati nefs”in varlığını öne sürer. İbn Sina’nın metafizik ve teolojik anlayışı, onun yaklaşımını Aristotelesçi natüralizmden ayırarak, bitkileri hem biyolojik varlıklar hem de ilahi bilgeliğin tezahürleri olarak konumlandırır. Bu makale, Aristotelesçi ampirik natüralizm ile İbn Sina’nın metafizik sentezinin botanik ve felsefe tarihindeki entelektüel gelişimi nasıl şekillendirdiğini vurgulamaktadır. Karşılaştırma, bu iki perspektifin biyoloji felsefesi alanındaki çağdaş tartışmalarda, özellikle maddi nedenler ile varlığın daha yüksek ilkeleri arasındaki uzlaşıyı sağlama noktasındaki devam eden geçerliliğini gözler önüne sermektedir.

Anahtar Kelimeler

Botanik Tarihi, De Plantis, Kitabu’l-Nebat, Aristoteles, İbn Sina

AVICENNIAN RECEPTION OF ARISTOTELIAN BOTANY

Öz

This article presents a comparative analysis of the views on plants in Ps. Aristotle namely Nicolaos of Damascus and Avicenna, examining the distinct philosophical frameworks each thinker employs to understand the nature of plants. The representative work of the Aristotelian tradition, De Plantis, offers a naturalistic perspective, focusing on biological processes such as growth, nourishment, and reproduction. (T)his approach is empirical, categorizing plants as distinct from animals but still subject to similar material causes within the natural order. The Aristotelian framework, emphasizing observable processes, laid the foundation for subsequent studies in plant biology. In contrast, Avicenna builds upon Aristotelian ideas, introducing a metaphysical dimension. In his Kitab al-Nabat, Avicenna posits the existence of the “vegetative soul” as a guiding principle that governs plant growth, while also reflecting divine intelligence and cosmic order. Avicenna’s metaphysical and theological insights distinguish his approach from Aristotelian naturalism, positioning plants as both biological entities and manifestations of divine wisdom. This article highlights how the intellectual development of botany and the history of philosophy has been shaped by the synthesis of Aristotelian empirical naturalism and Avicenna’s metaphysical synthesis. The comparison reveals the continued relevance of these two perspectives in contemporary debates in the philosophy of biology, particularly in reconciling material causality with higher principles of existence.

Anahtar Kelimeler

History of Botany, De Plantis, Kitab al-Nabat, Aristotle, Avicenna

Kaynakça

• Baytop, Asuman. Türkiye’de Botanik Tarihi Araştırmaları. Ankara: Tübitak Yayınları, 2004.
• Bouyges, Maurice. ‘Sur Le De Plantis d’Aristote-Nicolas à Propos d’un Manuscrit Arabe de Constantinople’. Mélanges de L’Université Saint-Joseph Beyrouth 9, no. 2 (1923): 71–89.
• Damascenus, Nicolaus. De Plantis. Five Translations (Aristoteles Semitico-Latinus). Translated by Hendrik Joan Drossaart Lulofs and E.L.J. Poortman. Amsterdam: North-Holland Publishing Company, 1989.
• Drossaart Lulofs. ‘Aristotle’s Περι Φυτων’. The Journal of Hellenic Studies 77, no. 1 (1957): 75–80.
• İbn Sînâ. Eş-Şifâ, et-Tabiiyyat. Edited by A. Muntasır, Z. Sayed, and A. İsmail. Vol. 2. 7 vols. Kum, İran: Mektebetu Âyetullahu’l ’Uzmâ el-Mar’aşî en-Necefî, 1985.
• Yavuz, Mustafa. Bitki Bilimin Kök(En)Leri Şamlı Nikolaos, İbn Sînâ ve İbn Bâcce’ye Göre “Bitkiler Kitabı”. 1st ed. Sapientia. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2024.
• Yavuz, Mustafa, and Pilar Herraíz Oliva. ‘Botany as a New Field of Knowledge in the Thirteenth Century: On the Genesis of the Specialized Sciences’. Teorie Vědy / Theory of Science 42, no. 1 (4 September 2020): 51–75. https://doi.org/10.46938/tv.2020.478.