Okullarda Yönetsel Değerlerin Önem Düzeyi İle İş Performansı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 37 - 68, 31.12.2020

Hayrullah Doğruel

Öz

Bu çalışma ilköğretim ve liselerde görevli öğretmen ve yöneticilerin görüşlerine göre yönetsel değerlerin önemi
ile iş performansı arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılmıştır. Yönetsel değerlerin tespiti için nitel araştırma
yöntemlerinden görüşme yöntemi kullanılmış ve yedi eğitim yöneticisi ile görüşülmüştür. Literatür taraması ile
elde tespit edilen yönetsel değerler ile yapılan görüşmeler sonunda ses kaydı ve alınan notlar nitel veri analizine
tabi tutularak tespit edilen yönetsel değerler otuz dokuz maddelik bir ölçek haline dönüştürülmüştür. İş performans
ölçeği ile birleştirilip Gaziantep Şahinbey ve Şehitkâmil ilçelerinde görevli 455 öğretmen ve yöneticiye
uygulanmıştır. Araştırmaya katılan öğretmen ve yöneticilerin ilk beş sırada gördükleri yönetsel değerler sırası ile
insana saygı, adalet, dürüstlük, insani ilişkiler ve saygıdeğerleridir, son beş sırada gördükleri yönetsel değerler ise
sırası ile otorite, risk alma, tutumluluk, katılım ve bilimsellik değerleridir. Yönetsel değerlerin önem düzeyi ile iş
performansı alt boyutları arasındaki ilişkide yönetsel değerlerin önem düzeyi ile karar, örgütleme, iletişim,
etkileme, koordinasyon ve değerlendirme alt boyutları arasında orta düzeyde pozitif ilişki görülmüştür. Planlama
alt boyutu arasında ise düşük düzeyde pozitif ilişki tespit edilmiştir. Yönetsel değerlerin önem düzeyi ile öğrenim
durumuna ilişkin verilerde lisansüstü eğitim mezunlarının eğitim enstitüsü mezunlarına göre daha olumlu verilere
rastlanmıştır. MEB’deki kıdem bakımından 6-10 yıl arası kıdeme sahip öğretmen ve yöneticiler diğer kıdemlere
oranla daha olumsuz değerler belirtmiştir. İlköğretim okulları ve liselerde görevli öğretmen ve yöneticilerin,
yöneticilerin yönetim süreçlerinde gösterdikleri performans ile ilgili değerlendirmelerin öğrenim durumu
değişkenine göre koordinasyon, karar, örgütleme ve iletişim boyutlarında anlamlı fark bulunmuştur. Mesleki
kıdem ve görev yapılan okul türü bakımından tüm alt boyutlarda anlamlı farklılık bulunmuştur

Anahtar Kelimeler

Değer, Yönetsel Değer, Performans, İş Performansı, Eğitimde Değer, Eğitimde Performans.

Kaynakça

• Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2011). İlköğretim Ve Ortaöğretim Okullarının Vizyon, Misyon Ve Değerleri İle İlgili Bir Çözümleme. Akademik Bakış Dergisi, (4-1):4.
• Atay, S. (2003). Türk Yönetici Adaylarının, Siyasal ve Dini Tercihleri ile Yaşam Değerleri Arasındaki İlişki. Değerler Eğitimi Dergisi,1 (3), 87–120.
• Aydın, İ. (2005). Öğretimde Denetim: Durum Saptama, Değerlendirme, Geliştirme.Pegem A yayıncılık, Ankara, ss.146.
• Baloğlu, M. ve Balgalmış, E. (2005). İlköğretim ve ortaöğretim yöneticilerinin öz -değerlerinin betimlenmesi. Tokat ili örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 3 (10), 19 - 31.
• Barutçugil, İ. (2002). Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi. Kariyer Yayıncılık, İstanbul, ss.47- 426.
• Başaran, İ.E. (1991). Örgütsel Davranış:İnsanın Üretim Gücü. Gül Yayınevi, Ankara, ss.243.
• BSTS / Eğitim Terimleri Sözlüğü 1974, (http://tdkterim.gov.tr/bts/,) (11.11.2012 ).
• BSTS / Felsefe Terimleri Sözlüğü (1975),(http://tdkterim.gov.tr/bts/,) (11.11.2012 ).
• BSTS / İktisat Terimleri Sözlüğü 2004, (http://tdkterim.gov.tr/bts/,) (11.11.2012 ).
• BSTS / Veteriner Hekimliği Terimleri Sözlüğü, (http://tdkterim.gov.tr/bts/,) (11.11.2012 ).
• BSTS / Yöntembilim Terimleri Sözlüğü 1981, (http://tdkterim.gov.tr/bts/,) (11.11.2012 ).
• Canman, D. (1993). Personelin Değerlendirilmesinde Çağdaş Yaklaşımlar ve Türkiye’de Kamu Personelinin Değerlendirilmesi, Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası, Ankara, ss.4-10.
• Chatman, J. (1991). Matching People and Organizations: Selection and Socialization in Public Accounting Firms. Administrative ScienceQuarterly,36 (3) 459-484
• Çelik, M. (2006). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmen ve Yöneticilerin Öğretmen Performansının Çoklu Kaynaklarla Değerlendirilmesine İlişkin Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van, ss.21-65.
• Çetin, B. (2007). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Performansları Ve İş Doyum Düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, ss.35 - 42.
• Çiftci B. (2007). İnsan Kaynakları Yönetimi, (Editör Ugur Dolgun). Ekin Kitabevi, Bursa, ss:167 -181.
• Demirel Ö. (2002). Planlamadan Değerlendirmeye Öğretme Sanatı.4.B. Pegema Yayıncılık Ankara ss.154-199.
• Dollinger, S. J., Leong, F. T. L. ve Ulicni, S. K. (1996). On traits and values: With Special Reference To Openness To Experience. Journal of Research in Personality, 30 (1), 23- 41.
• Hançerlioğlu, O. (1999), Felsefe Sözlüğü, Remzi Kitabevi, (13. Baskı), İstanbul.
• Hançerlioğlu, O. (1976). Felsefe Ansiklopedisi. Remzi Kitabevi (1. Baskı) İstanbul, ss.275.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Nobel Yayıncılık, Ankara, ss.74-167.
• Nicholson, J. D. (1991). The Relationships Between Cultural Values, Work Beliefs, And Attitudes Towards Socioeconomic Issues: A Cross-Cultural Study.Doctorate Dissertation. The Florida State University College Of Business, Department of Management pp.6.
• Pakdil, F. (2001). Ekip Bazlı Performans Degerlendirme , <http://www.kalder.org/preview_content.asp?contID=677&tempID =1&regID=2, ss.9- 14>, (13.12.2007).
• Patton, M. Q. (1987). How to use qualitative methods evaluation. CA: Sage, Nevbury Park, pp.111.
• Sağnak, M. (2003). İlköğretim Okullarında Görevli Yönetici ve Öğretmenlerin Örgütsel Değerlere İlişkin Algıları İle Kişisel Değerleri Arasındaki Uyum Düzeyleri. Doktora Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu, ss.30-90.
• Sarı, M. (2007). Demokratik Değerlerin Kazanımı Sürecinde Örtük Program: Düşük ve Yüksek 'Okul Yaşam Kalitesi'ne Sahip iki İlköğretim Okulunda Nitel Bir Çalışma. Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana, ss.3-90.
• Sertgöz, S. (2005). Performans Değerlendirme Motivasyonu Nasıl Etkiler? http://ishukuku.blogcu.com/performans-degerlendirmemotivasyonu- nasiletkiler_281461.html (19.02.2006).
• Sezgin, F. (2007). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Bireysel ve Örgütsel Değerlere İlişkin Önem Sıralamaları, GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 27, Sayı 1: 59-85.
• Şahin, N. (2010). Okul Müdürü ve Öğretmenlerin Okul Kültürü ile Değer Sistemlerine İlişkin Algıları. Eğitim ve Bilim dergisi, Cilt 35, Sayı 156:71-84.
• Şişman, M. (2002). Örgütler ve Kültürler, Pegem A Yayıncılık, Ankara, ss.2-95.
• Taşdan, M. (2008). Türkiye’deki Kamu Ve Özel İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Bireysel Değerleri İle Okulun Örgütsel Değerleri Arasındaki Uyum Düzeyi, İş Doyumu Ve Algılanan Sosyal Destek İle İlişkisi. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, ss.36-229.
• Taşdan, M. (2010). Türkiye'deki resmi ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi [Educational Administration: Theory and Practice], 16(1), 113-148.
• Türk Dil Kurumu (1998). Türkçe Sözlük. Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, ss.87-483. Tüz, M. (2004). İşletmelerde Yönetim Modelleri, Avrupa, Amerika, Japonya, Türkiye Uygulamalı. Aktüel Matbaacılık, İstanbul, ss.13.
• Uçar, A. (2001). İstanbul İli İlköğretim Okul Öğretmenlerinin Performans Değerlendirmesi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, ss.212.
• Vurgun, L. ve Öztop, S. (2011). Yönetim Ve Örgüt Kültüründe Değerlerin Önemi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi C.16, S.3, s.217-230.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayınları, Ankara, ss.100-134.
• Yılmaz, K. (2007). İlköğretim Okulu Yönetici ve Öğretmenlerinin Değerlere Göre Yönetim İle İlgili Görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. Güz Sayı 52: 639-664.