Tanzimat Dönemi Aydınlarından Ali Suavî ve Eğitim Görüşleri

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 69 - 79, 31.12.2020

Ali Baltacı Fatih Özkan

Öz

Ali Suavî, Osmanlı’nın son yüzyılında yaşamış ve o günlerin dış siyasetinin önemli olaylarından eğitim sistemine
birçok konuda kayda değer eleştiri yazıları yazmış önemli bir İslam eğitimcisidir. Suavî, gazetede devletin dış
siyasetteki hamlelerini eleştiren yazılarından sonra hapsedilmiş, ardından Avrupa’ya kaçmış ve Yeni Osmanlılar
hareketine katılmıştır. Yaklaşık on sene yurt dışında kalan Suavî, II. Abdülhamid’in affıyla yurda geri dönmüş ve
dönemin önemli okullarından Galatasaray Lisesi’ne müdür olarak görevlendirilmiştir. Bir süre sonra bu görevden
alınan Suavî, bunu hazmedemeyip Sultan Murad’ı tekrar tahta çıkarmak amacıyla cami vaazlarıyla etrafına
topladığı bir grup vatandaşla Çırağan Sarayı’na yürümüş ve bu teşebbüsü esnasında öldürülmüştür.Bu çalışmada,
ardında birçok eser bırakmış olan Suavî’nin eğitime dair yazıları üzerinden eğitimle ilgili görüşleri
değerlendirilecektir. Bu çerçevede Suavî’ye göre yaşadığı dönemde eğitimin genel durumu, eğitim-öğretimde
karşılaşılan sorunlar ve bu sorunları aşmak için Suavî’nin önerilerinin tespit edilmesi amaçlanmaktadır.Sonuç
olarak yapılan araştırmada elde edilen çalışmada Suavî’nin genel anlamdaki tespitleri arasında ülkedeki eğitim
kurumlarının yeterli sayıda olmadığı, medrese eğitiminin süresinin çok uzun olduğu, din ilimleriyle fen ilimlerinin
birbirlerinden ayrı görüldüğü ve medreselerin eğitim programında matematik, coğrafya, kompozisyon, özellikle
felsefe, düşünce tarihi ve matematik gibi alanlara yeterince yer verilmediği yer almaktadır. Ayrıca öğretmen
yeterlikleri ve öğretim usullerinin denetlenmediğini düşünen Suavî, azınlıkların eğitim ve öğretimlerinin de
denetlenmediğinden muztariptir. Bunlar gibi tespitleri olan Suavî’nin bu durumdan kurtulmak için alınması
gereken önlemler hususunda ise; din ilimleriyle fen ilimlerinin birlikte tahsil edilmesi, öğretim usulünün bir
standarda kavuşturulması, bütün okulların birbirine kaynak olacak şekilde sınıflandırılması, temel eğitimin zorunlu
tutulması, eğitimin ilçelerde de yaygınlaştırılması, genel eğitim için halktan ve öğrencilerden vergi ve düzenli
yardım alınması gibi fikirler ileri sürmüştür.

Anahtar Kelimeler

Ali Suavî, Tanzimat, eğitim, medrese, ıslahat, Galatasaray Lisesi

Kaynakça

• Abbaslı, N. (2002). Ali Suavî’nin Düşünce Yapısı. İstanbul: Bilge Karınca Yayınları.
• Akyüz, Y. (1978). Okula Gazete Sokan Öğretmen Ali Suavî ve Günümüz Eğitiminde Benzer Girişimler. TTK Belleten, 42(167), s. 437-444.
• Akyüz, Y. (1982). Galatasaray Lisesinin Islahına İlişkin Ali Suavî’nin Girişimlerini Gösteren Bir Belge, TTK Belleten, 181, s. 121-128.
• Akyüz, Y. (2012). Türk Eğitim Tarihi (M.Ö. 1000-M.S. 2012). Ankara: Pegem A Yayınları. Atay, F. R. (1997). Başveren inkilapçı: Ali Süavi. Cumhuriyet Gazetesi Yayınları.
• Biçer, Z. (2011). Yeni Osmanlıların Eğitim Öğretim Görüşleri, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Çelik, H. (1993). Ali Suavî ve Dönemi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. DİA, c.2, Ali Suavî maddesi, s. 445-448.
• Doğan, İ. (1991). Tanzimatın İki Ucu: Münif Paşa ve Ali Suavî (Sosyo-Pedagojik Bir Karşılaştırma). İstanbul: İz Yayıncılık.
• Doğan, İ. (2012). Türk Eğitim Tarihinin Ana Evreleri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. Ertuğrul, E., & Çağhan, U. (2019). Sıradışı Bir Yeni Osmanlı Aydını: Ali SUAVİ. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Çağdaş Düşünce Hayatı Dergisi, 2(2), s. 44-68.
• Güçlü, M. (2013). Cumhuriyet Dönemi Süreli Yayınlarda Ali Suavi İle İlgili Yayımlanan Makalelerin Değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(2), 169-184.
• Kuntay, M. C. (1946). Sarıklı İhtilalci Ali Suavî. İstanbul: Ahmet Halit Kitabevi. Küçük, C. (1993). Çırağan Vak’ası. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. c. 8. s. 306- 309.
• Sarı, M. F. (2018). Ali Suavi Ve Siyaset Felsefesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Tekin, Y. (2000). Osmanlı’da Demokrasi Tartışmalarının Miladı Olarak I. Meşrutiyet Öncesi Tartışma Platformu. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi, 55(3), S. 145-173.
• http://erdincyakasiz.blogspot.com/2012/01/tanzimatn-devrimci-yuzu-ali-Suavî.html 28.12.2012
• http://www.nedirnedemek.com/ilmi-heyet-nedir-ilmi-heyet-ne-demek 28.12.2012
• http://www.nedirnedemek.com/nebatat-ilmi-nedir-nebatat-ilmi-ne-demek 28.12.2012
• http://www.cerezforum.com/osmanli-tarihi/28250-takvim-i-vekayi-ilk-osmanli-turkgazetesi.html 28.12.2012
• http://www.egze.com/edeb/gosteryazar.php?kac=76 28.12.2012
• http://www.webilgi.com/kim-kimdir/25168-ali-Suavî-hayati-ve-eserleri-ali-Suavî-kimdir.html 28.12.2012
• https://İslâmansiklopedisi.org.tr/ali-Suavî 05.01.2019 tarihinde erişildi).
• https://edebiyatvesanatakademisi.com/tanzimat-donem-edeb/sarikli-tanzimatci-ihtilalcigazeteci-ali-Suavî/598 05.01.2019 tarihinde erişildi).
• https://www.luggat.com/H%C4%B1div/1/1 05.01.2019 tarihinde erişildi).