AB’nin güvenlik endişelerinde NATO ve AUKUS’un etkileri

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 216 - 229, 31.12.2021

Samet İşbilen

Öz

Avrupa-Atlantik bölgesinde Soğuk Savaş dönemi boyunca savunma ve güvenlik konusunda ABD başatlığında NATO’nun sahip olduğu ayrıcalık Avrupa’nın özerk bir savunma sistemi kurmasına engel olmuştur. Soğuk Savaş sonrası St. Malo Zirvesiyle birlikte Avrupa Güvenlik ve Savunma Mekanizması’nın oluşması bölgenin güvenliğine ilişkin değişim sürecinin başlangıcını oluşturmuştur. Avrupa’nın güvenlik bağlamında kendi çıkarlarına yönelik adımlar atması NATO ile arasında zaman zaman çatışmalara sebep olmuştur. Yaşanan çatışmaları aşmak için bir dizi anlaşmalar ve zirveler düzenlense de NATO’da etkinliğini kaybetmek istemeyen Amerika AB’ye otonom bir savunma için beklenilen fırsatı vermemiştir. İngiltere’nin AB’den ayrılması ve AUKUS anlaşmasıyla ABD’nin ilgisinin Hint-Pasifik bölgesine kayması NATO’ya olan güven ve ilgiyi azaltmıştır. Bunların bir sonucu olarak da Avrupa askeri ve ekonomik açıdan en önemli iki gücünü kaybederek küresel güvenlik yapılanmasında dışarıda bırakılmıştır. Bu makale NATO-AB ilişkilerini ele alırken, AUKUS ile şekillenen yeni dünya düzeninde AB’nin konumunu incelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Avrupa Güvenlik ve Savunma Politikaları, NATO, AUKUS, Stratejik Pusula

EU’s security concerns and the role of the NATO and the AUKUS

Öz

During the Cold War period of the Euro-Atlantic region, the privilege of NATO under the US dominance in defense and security prevented Europe from establishing an autonomous defense system. Post-Cold War formation of OGSP with the St. Malo Summit was the beginning of the change. The CSDP's taking steps that are now questioning and considering its own interests have caused conflicts from time to time with NATO. Although a series of agreements and summits were held to overcome the conflicts, America, which does not want to lose its effectiveness in NATO, did not give the expected opportunity for an autonomous defense of the EU. The UK's departure from the EU with BREXIT and the US's interest in the Indo-Pacific region with the AUKUS agreement decreased trust in NATO. As a result of these, Europe lost its two most important military and economic powers. It is left out in the global security configuration. While this article deals with NATO-EU relations, it examines the position of the EU in the new world order shaped by AUKUS.

Anahtar Kelimeler

European Security and Defense Policies, NATO, AUKUS, Strategic Compass

Kaynakça

• AB savunma gücü için ilk adım, Erişim 18.11.2021, https://tr.euronews.com/2021/11/17/ab-savunma-gucu-icin-ilk-ad-m-stratejik-pusula-n-n-ilk-taslak-metni-uzerinde-anlasma-sagla
• ABD'den stratejik özerklik için kolları sıvayan AB, Stratejik Pusula çalışmalarını başlattı, Erişim 20.11.2021,https://tr.sputniknews.com/20201120/abdden-stratejik-ozerklik-icin-kollari-sivayan-ab-stratejik-pusula-calismalarini-baslatti-1043263919.html
• Açıkmeşe, Akgül, Dizdaroğlu, Sinem ve Cihan. 2014. “NATO-AB İlişkilerinde İşbirliği ve Çatışma Dinamikleri”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 10, Sayı 40 (Kış), s. 131-163.
• Adler, Emanuel. 1998. “Seeds of Peaceful Change: The OSCE Security Community- Building Model”, Emanuel Adler and Michael Barnett (eds.), Security Communities, Cambridge, Cambridge University Press.
• AUKUS güvenlik Ortaklığı Anlaşması, Erişim 22.09.2021. https://www.uhahaberajansi.com/5- soru-aukus-guvenlik-ortakligi-anlasmasi/
• Bloed A, Wessel RA, (ed.). 1994. The Changing Functions of the Western European Union (WEU): Introduction and Basic Documents. Martinus Nijhoff.
• Brüksel Zirvesi, Son Tebliğ, Erişim 07.09.2021. https://www.nato.int/docu/pr/1996/p96-063e.htm
• Cebeci, M. 2015. "NATO, AB VE TÜRKİYE: OGSP AÇMAZI". Marmara Üniversitesi Avrupa Topluluğu Enstitüsü Avrupa Araştırmaları Dergisi 20: 95-120
• De Gaulle and NATO, Erişim 10. 09.2021. https://www.nytimes.com/1964/05/06/archives/de-gaulle-and-nato.html
• Erhan, Çağrı. 1996. “Avrupa’nın İntiharı ve İkinci Dünya Savaşı Sonrasında Temel Sorunlar”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 51 (1), 259-273.
• Field, Heather. 1998. Australian Journal of International Affairs; Canberra 52 (2), (Jul), 212-213.
• Fransa Denizaltı öfkesi geçince ne yapacak, Erişim 22.09.2021. https://www.amerikaninsesi.com/a/fransa-denizalt%C4%B1-ofkesi-gecince-ne-yapacak-/6236421.html
• Fransa’dan, Avustralya’nın Fransız denizaltı satın alımlarının iptal edilmesine tepki, Erişim 01.10.2021. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/fransadan-avustralyanin-fransiz-denizalti-satin-alimlarini-iptal-etmesine-ihanet-tepkisi/2366209
• Howorth, Jolyon. 2000. “European Integration and Defence: The Ultimate Challenge?”; Chaillot Paper 43; Institute for Security Studies Western European Union., 44.
• Joint Statement from Quad Leaders. Erişim 25.09.2021. https://www.whitehouse.gov/briefing-room/statements-releases/2021/09/24/joint-statement-from-quad-leaders/
• Karaosmanoğlu, Ali L. 2014. “NATO’nun Dönüşümü”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 10, Sayı 40 (Kış), s. 3-38.
• NATO Zirvesi Sonuç Bildirisi, Erişim 16.06.2021. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-57471476
• NATO Ülkeleri Savunma Harcamaları 2020, Erişim 16.10.2021. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/nato-ulkelerinin-savunma-harcamalari-2020de-1-1-trilyon-dolara-ulasti/2177891
• Oswald, Franz. 2003. Europe and the United States: the Emerging Security Partnership, Westport, Praeger, s. 90-92.