The Main Aspects And Problems Of Armenia-Iran Energy Diplomacy

Yıl 2022, , 37 - 51, 30.09.2022

Elnur Kelbizadeh

https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.973555

Öz

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin (SSCB) çöküşünden sonra, eski birlik üyesi cumhuriyetler yeniden uluslararası ilişkiler sisteminin aktörleri oldular. Bu dönemde yeni bağımsız ülkelerle, özellikle Kafkasya cumhuriyetleriyle ilişkiler, İran İslam Cumhuriyeti'nin dış politikasının özel bir odağı haline geldi. İran İslam Cumhuriyeti (IRI) ile ilişkilerin kurulması, Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından bağımsızlığını ilan eden Ermenistan Cumhuriyeti için de önemliydi. Ermenistan Cumhuriyeti yeni jeopolitik ve jeoekonomik gerçekler doğrultusunda siyasi, ekonomik ve enerji güvenliğini sağlamak için çeşitli adımlar attı. Bölgede petrol zengini bir ülke olan Azerbaycan Cumhuriyeti ile toprak anlaşmazlığı olan Ermenistan enerji güvenliğini sağlamak için İran İslam Cumhuriyeti'ne ihtiyaç duyuyordu. Fosil (petrol ve doğal gaz) kaynakları açısından zengin olan İran, bölgeyi enerji ihracatı için yeni bir pazar olarak görüyor, Güney Kafkasya'ya bölgesel aktörlerden biri olarak da ilgi gösteriyordu. Makale, 1991 sonrası dönemde Ermenistan ile İran arasında enerji işbirliğinin kurulmasını etkileyen faktörleri, bu alandaki işbirliğinin ana yönlerini ve sorunlarını incelemektedir. Araştırma sırasında tarihsel-kronolojik analiz tercih edilmiştir. Karşılaştırmalı analiz, içerik ve olay analizi yöntemleri kullanılmıştır. İki ülke arasındaki enerji işbirliğinin analizi, bazı sonuçlar çıkarmamıza izin veriyor. Bu sonuçlardan en önemlisi, iki ülke arasındaki enerji işbirliği konularının esas olarak Ermenistan'ın çıkarlarına hizmet etmesidir. İran İslam Cumhuriyeti'nin Ermenistan'a yönelik enerji diplomasisinin temel amacı, doğalgazın Avrupa ülkelerine Ermenistan ve ardından Gürcistan üzerinden taşınmasını sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler

Ermenistan, İran, Kafkasya politikası, enerji, diplomasi

The Main Aspects And Problems Of Armenia-Iran Energy Diplomacy

Öz

After 1991, the Caucasus republics, became a special focus of the foreign policy of Iran. Relations with the IRI were important for Armenia also. Armenia needed Iran for ensuring its energy security. Iran, rich in hydrocarbon resources, has also shown interest in the South Caucasus as one of the regional actors, seeing the region as a new market for energy exports. The article examines the factors influencing the establishment of energy cooperation between Armenia and Iran, the main directions and problems of cooperation in this field. Historical-chronological analysis was preferred during the research. Comparative analysis, content, and event analysis methods were used. The analysis of energy cooperation allows us to draw some conclusions. Energy cooperation between the two countries is mainly in the interests of Armenia. The main goal of Iran's energy diplomacy towards Armenia is achieving the transportation of natural gas to European countries through Armenia.

Anahtar Kelimeler

Armenia, Iran, Caucasus policy, energy, diplomacy

Kaynakça

• Referans1 Andreeva, E.S. (2019). İntresi İrana na Yujnom Kavkaze skvoz prizmu otnoşeniy Tegrana s Armeniey. Problemi Naçionalnoy Strategii, № 1 (52). 110-122.
• Referans2 Arjmand, M.J., Douletyari, Y.K. (1391). Tahlil jeopolitiki revabet İran-o Armanistan der-çarçub theurgy Anderson-o tahri yek hemkerayi menteghehayi baad az kher ayend aidisazi revabet-e miyan Armanistan-o Torkiyye. Faslname-ye Jeopolitiki, №2 (8). 192-223.
• Referans3 Armenian Republic Legal İnformation System, (2008/ 48122). Hamadzaynagir HH Karravarut’yan yev Irani Islamakan Hanrapetut’yan karravarut’yan mijev arak’s geti vra hidroelektrakayanner karruts’elu yev shahagortselu bnagavarrum hamagortsakts’ut’yan maşın. Armenian Legal İnformation System. HHAGNPT. 2008.02.11/9(17), Doc.No. 48122.
• Referans4 Azerbaycan Dış İşleri Bakanlığının Arşivi. (2001/ 11). İİR Xarici İşlər nazirliyinin MDB ölkələri üzrə ikinci idarənin rəisi Ə.Biqdeli ilə söhbətin yazısı. 12.08.2001. Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin Arxivi. Qovluq № 11.
• Referans5 Azerbaycan Dış İşleri Bakanlığının Arşivi. (2003/8). Azərbaycan Respublikasının İran İslam Respublikasındakı Səfirliyinin Azərbaycan Respublikasının Xarici İşlər Nazirinə məlumatı. Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin Arxivi (ARXİNA), Qovluq № 8.
• Referans6 Azerbaycan Dış İşleri Bakanlığının Arşivi. (2006/6). Azərbaycan Respublikasının Tehrandakı səfirliyinin 2005-ci il üzrə fəaliyyəti haqqında Hesabatı. 2006. Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin Arxivi (ARXİNA), Qovluq 6. (01.01.2006-31.12.2006).
• Referans7 Bakıda Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin beşinci toplantısı keçirilib / 2019. Xalq qəzeti. 21 Fevral. № 42.
• Referans18 Cabbarlı, H.Q. (2012). Ermenistan’ın İran Politikası. Karatekin Üniversitesi Uluslar arası Avrasya Strateji Dergisi, № 10(10), 147-174.
• Referans9 Forthcoming agreement on Armenia-Iran pipeline means little. Telegram. (2004). Wikileaks Documents, Canonical ID:04YEREVAN816_a. Available from: https://wikileaks.org/plusd/cables/04YEREVAN816_a.html.
• Referans10 Geysari N., Gouderzi M. (1388-1387). Revabet-e İran-o Armanistan: foorsathaa va maneaa. Metalaat Avrasiya-ye Merkezi, № 3. 121-144
• Referans11 Heydari, C. (1383). Didgah-e amniyyet-e Armanistan der Gafghaz-e Coonoobi. Asiya-ye Markazi va Gafghaz № 4. 97-118
• Referans12 İftixari, A.H. (2017). İran İslam Respublikasının Qafqaz siyasəti (1991-2005-ci illər). Thesis (PhD). AMEA Tarix İnstitutu. Referans13 Jalili, M. (2002). Iran and the Caucasus: Maintaining Some Pragmatism. The Quarterly Journal, №.3, 49-57.
• Referans14 Kazemi, A. (1399). Taasire Cange dovvom Gharabagh ber zeerghetha-ye jeopolitik-e İran dar hoozeye entegal enerji [Online]. Tahran: İras.ir. Aviable from: http://iras.ir/iras.irfa/doc/note/4178/تاثیر-جنگ-دوم-قره-باغ-ظرفیت-های-ژئوپلیتیک-ایران-حوزه-انتقال-انرژی.
• Referans15 Kəlbizadə E.H., Baxşıyeva Y.Ü.. Əzimov, Ə.Ə. (2019). Ermənistan İran İslam Respublikasının Qafqaz siyasətində MTM İnnovation.
• Referans16 Klare, M.T. (2008). Rising powers, shirinking planet: The New Geopolitics of energy. Metropolitan Books.
• Referans17 Kraus, J. (2016). Souleimanov, E. A Failed Comeback? Understanding Iranian Policies in the South Caucasus. Journal of Balkan and Near Eastern Studies, №18:5, 448-464.
• Referans18 A. (2013). Politiçeskie protreti Armenii: Robert Koçaryan [Online]. Yerevan: Yerkrmas. Aviable from: www.yerkramas.org/article/51814/politicheskie-portrety-armenii-robert-kocharyan .
• Referans19 Qazazyan, A. (2008). Qasoprovod İran-Armeniya mojet stat şansom dlya Evropi. [Online]. DW.com. Aviable from: https://p.dw.com/p/G7n8.
• Referans20 Mesame,d V. İ. (2015). İran i nemusulmanskie strani Yujnoqo Kavkaza (Armeniya i Gruziya). İnstitut Blijnego Vostoka.
• Referans21 Soltan, S. (2005). Tehran hakimiyyətinin islam dəyərlərindən danışmağa haqqı var? Təbriz jurnalı, № 3, 52-55.
• Referans22 Şöhret, M. (2015) Enerji güvenliğinin ekonomi politiği ve uluslarlarası çatışmalara etkisi. Enerji diplomasisi.Beta yayınları. 1-45.