Filistin’de İki Devletli Çözümün Önündeki Engeller ve Bir Çözüm Önerisi

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 4, 946 - 978, 31.12.2024

Abdullah Metin

https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.1429619

Öz

Birinci Dünya Savaşı’nda Filistin’i ele geçiren Britanya burada Siyonistlere bir Yahudi yurdu kurma sözü verdi. Arap çoğunluğu yok sayan bu girişim Yahudi yurdunu kurmayı başaramadığı gibi Filistinli gruplar arasında büyük bir düşmanlığa sebep oldu. Britanya’nın 1948’de sorunu çözmeden manda yönetimini sona erdirmesi Araplar ve Yahudiler arasında çatışmayı kaçınılmaz kıldı. İsrail’in sistematik işgali ise sorunu çözümsüzlüğe mahkûm etti. Bu çalışmanın amacı Filistin-İsrail meselesinde en makul çözüm olarak görülen iki devletli çözümün önündeki engelleri ortaya koymaktır. Bu engeller İsrail’den, Filistin’den ve uluslararası toplumdan kaynaklanan engeller olarak üç başlıkta ele alındı. Çalışma göstermiştir ki, İsrail’de aşırı sağın yükselişi ve yayılmacı (irredentist) Siyonist devlet aklı, Filistin’de direniş örgütleri arasında birliğin ve ortak hareket imkanının sağlanamaması ve uluslararası arenada baskın bazı devlet, örgüt ve şirketlerin BM kararlarına aykırı olarak İsrail işgalinin yanında hizalanması çözümün önündeki en büyük engellerdir.

Anahtar Kelimeler

Filistin/İsrail sorunu, iki devletli çözüm, Siyonizm, Ortadoğu

Kaynakça

• Balfour, A. J. (1917). Balfour Declaration, içinde Gregory S. Mahler. (2023). The Arab-Israeli conflict: An introduction and documentary reader, (3. Baskı), (ss. 92-93), New York: Routledge
• Blumberg, A. (1998). The History of Israel, Westport: Greenwood Press
• Cubert, M. Harold (1997). The FPLP’s changing role in the Midde East, New York: Routledge
• Egel, D., Anthony C. R., Efron, S., Karam, R. T., Vaiana, M. E. ve Ries, C. P. (2021). Alternatives in the Israeli-Palestinian conflict, Santa Monica: Rand Corporation
• Gavish, D. (2005). A Survey for Palestine under the British mandate, 1920-1948, New York: RoutledgeCurzon
• Gelvin, J. (2019). Modern Ortadoğu Tarihi, 1453-2015. Timaş Yayınları
• Granot, A. (1952). The land system in Palestine: History and structure, (M. Simon, Çev.), London: Eyre & Spottiswoode
• Guşe, İ. 2009. Kırmızı Minare, (F. Aktaş, Çev.) İstanbul: Mana Yayınları
• Hilal, J. (ed). (2007). Where now for Palestine? The demise of the two state solution, London: Zed Books
• Friedman, I. (1970). The McMahon-Hussein correspondence and the question of Palestine, Journal of Contemporary History, 5(2), 83-122
• Khalidi, R. (2008). The Palestinians and 1948: The underlying causes of failure, (Eugene L. Rogan ve Avi Shlaim, Ed.), The war for palestine, (ss. 12-36), Cambridge: Cambridge University Press,
• Levine, M. (2009). Impossible Peace: Israel/Palestine since 1989, London: Zod Books
• Madagascar Planı içinde A. Margaliot, Y. Arad, Y. Gutman, (Eds.), (2014). Documents on the holocaust, selected sources on the destruction of the Jews of Germany and Austria, Poland, and the Soviet Union, (ss. 216- 218), Jerusalem: Elseiver Science
• Mahler, G. S. (2023). The Arab-Israeli conflict: An introduction and documentary reader, (3. baskı), New York: Routledge,
• Morris, B. (2009). One state, two states: Resolving the Israel/Palestine conflict, New Haven: Yale University Press
• Muslih, M. Y. (1988). The origins of Palestinian nationalism, New York: Colombia University Press
• Naqvi, B. (1986). King Hussein's Alternative Strategy, Pakistan Horizon, 39(3), 26-38
• Öke, Mim Kemal (2021). Siyonizm ve Filistin sorunu (1880-1923), (8. Baskı), İstanbul: Timaş Yay.
• Pappe, I. (2011). Ortadoğu’yu anlamak, (2. baskı), (G. Atmaca, Çev.), İstanbul: NTV yayınları
• Rahman, O. H. (2020). The state-plus framework: A confederal solution for Israel-Palestine, Washington: The Brookings Institution
• Schanzer, D. (2008). Hamas vs. Fatah: The struggle for Palestine, New York: Palgrave Macmillan
• Stein, K. W. (1984). The land question in Palestine, 1917-1939, The University of North Carolina Press
• Strindberg, A. (2000). Damascus-based alliance of Palestinian forces: A primer, Journal of Palestine Studies, 29(3), 60-76.
• Zeedan, R. (2020). The Palestinian political parties and local self governance between during the British mandate, (M. J. Cohen, Ed.). British mandate in Palestine, (ss. 84-86), New York: Routledge,
• İnternet Kaynakları
• ABD Kongresi. (1995). Jerusalem Embassy Act of 1995, https://www.congress.gov/104/plaws/publ45/PLAW-104publ45.pdf (Erişim Tarihi: 15 Ekim 2023)
• Aliyah Bet. (1939). https://www.jewishvirtuallibrary.org/aliyah-bet-1939-1948 (Erişim Tarihi: 21 Ekim 2023) Arap Barış Girişimi. (2002). https://www.palestine-studies.org/sites/default/files/mdf-articles/7690.pdf (Erişim Tarihi: 1 Kasım 2023)
• Amnesty International. (2014). https://www.amnesty.org/en/documents/mde15/002/2014/en/ (Erişim Tarihi: 22 Ekim 2023)
• Amnesty International. (2022). https://www.amnesty.org/en/documents/mde15/5141/2022/en/ (Erişim Tarihi: 22 Ekim 2023)
• B’Tselem. (2021a). This Is Ours – And This, Too:Israel’s Settlement Policy in the West Bank, https://www.btselem.org/sites/default/files/publications/202103_this_is_ours_and_this_too_eng.pdf (Erişim Tarihi: 22 Ekim 2023)
• B’Tselem. (2021b). State Business: Israel’s Misappropriation of Land in the West Bank Through Settler Violence https://www.btselem.org/sites/default/files/publications/202111_state_business_eng.pdf (Erişim Tarihi: 22 Ekim 2023)
• B’Tselem. (2021c). Unwilling and Unable: Israel’s Whitewashed Investigations of the Great March of Return Protests https://www.btselem.org/sites/default/files/publications/202112_unwilling_and_unable_eng_0.pdf (Erişim Tarihi: 22 Ekim 2023)
• B’Tselem. (2023). Israel’s Policy of Water Deprivation in the West Bank https://www.btselem.org/sites/default/files/publications/202305_parched_eng.pdf (Erişim Tarihi: 23 Ekim 2023)
• Barış İçin Yol Haritası. (2003). https://peacemaker.un.org/israel-palestine-roadmap2003 (Erişim Tarihi: 4 Kasım 2023)
• BM Kararları. https://digitallibrary.un.org/ (Erişim Tarihi: 24 Aralık 2023)
• Cemiyet-i Akvam. (1922). https://digitallibrary.un.org/record/829707 (Erişim Tarihi: 18 Ekim 2023)
• Cenova Girişimi. (2003). https://geneva-accord.org/the-accord/ (Erişim Tarihi: 14 Aralık 2023)
• Clinton Parametreleri. (2001). https://www.usip.org/sites/default/files/Peace%20Puzzle/10_Clinton%20Parameters.pdf (Erişim Tarihi: 15 Aralık 2023)
• COGAT (1994). https://www.jewishvirtuallibrary.org/coordination-of-government-activities-in-the-territories-cogat). (Erişim Tarihi: 14 Aralık 2023)
• El Halil Protokolü. (1997). https://peacemaker.un.org/israelopt-redeploymenthebron97 (Erişim Tarihi: 26 Aralık 2023)
• Elon Barış Planı. (2002). https://www.govinfo.gov/content/pkg/CRECB-2008-pt1/html/CRECB-2008-pt1-Pg382.htm (Erişim Tarihi: 26 Aralık 2023)
• Gazze-Eriha Anlaşması. (1994). https://peacemaker.un.org/israelopt-cairoagreement94 (Erişim Tarihi: 26 Aralık 2023)
• Haavara Anlaşması. (1933). https://www.jewishvirtuallibrary.org/haavara (Erişim Tarihi: 26 Aralık 2023) Halkın Sesi Girişimi, 2002, https://reliefweb.int/report/israel/statement-principles-signed-ami-ayalon-sari-nusseibeh-july-27-2002 (Erişim Tarihi: 26 Aralık 2023)
• Hamas. (2017). Genel İlkeler ve Politikalar https://www.middleeasteye.net/news/hamas-2017-document-full (Erişim Tarihi: 24 Aralık 2023)
• Hüseyin, Ş. ve McMahon. (1915). https://content.ecf.org.il/files/M00647_McMahonHusseinEnglish.pdf (Erişim Tarihi: 18 Ekim 2023)
• İsrail Bağımsızlık Bildirgesi. (1948). https://www.jewishvirtuallibrary.org/the-declaration-of-the-establishment-of-the-state-of-israel (Erişim Tarihi: 19 Ekim 2023)
• John Kerry Parametreleri. (2016). Remarks on Middle East Peace https://2009-2017.state.gov/secretary/remarks/2016/12/266119.htm (Erişim Tarihi: 14 Aralık 2023)
• Kahire Deklarasyonu. (2005). https://ecf.org.il/media_items/1202 (Erişim Tarihi: 26 Aralık 2023)
• Kahire Anlaşması. (2011). https://ecf.org.il/media_items/1200 (Erişim Tarihi: 4 Aralık 2023)
• Mekke Anlaşması. (2007). https://ecf.org.il/media_items/1197 (Erişim Tarihi: 4 Aralık 2023)
• OHCHR, https://www.ohchr.org/en/hr-bodies/hrc/regular-sessions/session31/database-hrc3136 (Erişim Tarihi: 27 Aralık 2023)
• Oslo Anlaşması-I. (1993). https://peacemaker.un.org/israelopt-osloaccord93 (Erişim Tarihi: 27 Aralık 2023)
• Oslo Anlaşması-II. (1995). https://peacemaker.un.org/sites/peacemaker.un.org/files/IL%20PS_950928_InterimAgreementWestBankGazaStrip%28OsloII%29.pdf (Erişim Tarihi: 27 Aralık 2023)
• San Remo Konferansı. (1920). https://www.bu.edu/mzank/Jerusalem/tx/SanRemo.htm (Erişim Tarihi: 25 Aralık 2023)
• Trump Barış Planı, Peace to Prosperity, 2020, https://trumpwhitehouse.archives.gov/wp-content/uploads/2020/01/Peace-to-Prosperity-0120.pdf (Erişim Tarihi: 2 Ocak 2024)
• UN (1980). Land Acquisition in Palestine, https://www.un.org/unispal/document/auto-insert-208638/ (Erişim Tarihi: 24 Kasım 2023)
• UN (2023). https://www.un.org/unispal/document/human-rights-council-hears-that-700000-israeli-settlers-are-living-illegally-in-the-occupied-west-bank-meeting-summary-excerpts/ (Erişim Tarihi: 12 Aralık 2023)
• UNRWA Raporları. (2023). https://www.unrwa.org/resources/reports (Erişim Tarihi: 12 Aralık 2023)
• UNWATCH. (2018). 2018 UN General Assembly Resolutions Singling Out Israel https://unwatch.org/2018-un-general-assembly-resolutions-singling-israel-texts-votes-analysis/ (Erişim Tarihi: 12 Aralık 2023 )
• UN Watch (2019). UN committee condemns Israel 8 times, rest of world 0, https://unwatch.org/un-committee-condemns-israel-8-times-rest-of-world-0/ (Erişim Tarihi: 11 Aralık 2023)
• UN Watch (2020). UNGA Condemned Israel Twice Today for 2020 Total of 17, Rest of World 6 https://unwatch.org/unga-condemned-israel-twice-today-for-2020-total-of-17-rest-of-world-5/ (Erişim Tarihi: 12 Aralık 2023)
• UN Watch (2021). 2021-2022 UNGA Resolutions on Israel vs. Rest of the World https://unwatch.org/2021-2022-unga-resolutions-on-israel-vs-rest-of-the-world/ (Erişim Tarihi: 12 Aralık 2023 )
• UN Watch (2022). UNGA Resolutions on Israel vs. Rest of the World, https://unwatch.org/2022-2023-unga-resolutions-on-israel-vs-rest-of-the-world/ (Erişim Tarihi: 12 Aralık 2023)
• UN Watch (2023). UN General Assembly Condemns Israel 14 Times in 2023, Rest of World 7 https://unwatch.org/un-general-assembly-condemns-israel-14-times-in-2023-rest-of-world-7/ (Erişim Tarihi: 12 Aralık 2023)
• Wye River Momerandum (1998). https://peacemaker.un.org/israelopt-wyerivermemorandum98 (Erişim Tarihi: 12 Kasım 2023)
• Yesh Din (2016). https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/files.yesh-din.org/%D7%9E%D7%9B%D7%99%D7%91%D7%95%D7%A9+%D7%9C%D7%A1%D7%99%D7%A4%D7%95%D7%97/From+Occupation+to+Annexation+English+Yesh+Din.pdf (Erişim Tarihi: 28 Aralık 2023)
• Yesh Din. (2021) https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/files.yesh-din.org/UN+Special+Rapporteur+-+The+impact+of+Israeli+settlements/YeshDin+-+Hashpaat+4.21+-+Eng+FINAL.pdf (Erişim Tarihi: 28 Aralık 2023)
• Yesh Din. (2023). https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/files.yesh-din.org/The+Platform/State-of-the-Occupation-A-Joint-Situation-Report+June+2023.pdf (Erişim Tarihi: 28 Aralık 2023)