Qazax ədəbiyyatının inkişaf mərhələlərinə yığcam baxış

Yıl 2023, , 148 - 152, 28.12.2023

Pərvanə Məmmədova

https://doi.org/10.59849/2663-4414.2023.2.148

Öz

Məqalədə qazax ədəbiyyatının inkişafını onun ilkin təşəkkül dövründən başlayaraq sonuncu dövrünə 1991-ci ildən günümüzə qədər olan dövrü araşdırmaq qarşıya məqsəd olaraq qoyulmuşdur. Araşdırmalardan məlum olmuşdur ki, qazax ədəbiyyatı uzun zaman kəsiyində folklor nümunələri əsasında inkişaf etmişdir. Bununla belə, bu ,heç də qazaxlara ümumtürk örnəklərinin yaradılmasında iştirak etməyə mane olmamışdır. Sonrakı dövrlərdə jirau və akın yaradıcılığının qazax ədəbiyyatına təsiri yetərincə nəzərəçarpan olmuşdur. XIX əsrin ortalarından başlayaraq Ç.Valixa-nov, İ.Altınsarin, A.Kunanbayev kimi qazax ədəbiyyatı nümayəndələrinin yaradıcılığına söykənən yazılı ədəbiyyat yaranmışdır. Məhz adlarını çəkdiyimiz yazıçıların yaradıcılığından sonra XX əsrin əvvəllərində qazax ədəbiyyatında xeyli dərəcədə sıçrayış baş vermişdir. Odur ki, biz bundan sonra yazılacaq məqalələrdə XX əsr qazax ədəbiyyatına və onun müasir dövrdəki inkişaf mərhələlərinə nəzər salmağı düşünürük. Qazax ədəbiyyatının inkişaf mərhələlərinə yığcam nəzər saldıqda görürük ki, milli ədəbiyyatın inkişaf perspektivləri adlarını çəkdiyimiz qazax şairlərinin əksəriyyətinin yaradıcılığında gerçəkliyin bədii interpretasiyasına vətendensiyalarda gedən irəliləyişlərə söykənir. Ona görə də gələcəkdə qazax ədəbiyyatının sonrakı mərhələlərdə inkişafını araşdıraraq, məsələni hərtərəfli və daha dərindən öyrənməyə çalışacağıq.

Anahtar Kelimeler

qazax ədəbiyyatı, inkişaf mərhələləri, qədim abidələr, şifahi yaradıcılıq, jirau, akın

Kaynakça

• Ağayeva, F. (2010). Abay: şəxsiyyəti və ədəbi irsi. Bakı: Elm.
• Dursunova, F. (Red.). (2017). Abay. Bakı: Mütərcim.
• Məmmədov Tağısoy, N. (2019). Muxtar Auezovun yaradıcılığı: ənənədən novatorluğa. Bakı: Şərq-Qərb.
• Валиханов, Ч. (1961). Собрание сочинений (Т. I). Алма-Ата.
• Дюсенбаева, И. (Ред.). (1979). История казахской литературы. Дореволюционная казахская литература (Т. II). Алма-Ата: Наук.
• Как казахи изучали…. (б.д.). Получено из azerhistory.com
• Кор-Оглы , Х. (1968). Узбекская литература. Высшая школа.
• Кор-Оглы, Х. (1972). Туркменская литература. Высшая школа.
• Поэты пяти веков. Казахская поэзия XV – начала ХХ веков. (1993). Алматы: Жазушы.
• Сатпаева, Ш.К.; Адибаев, Х.А.;. (1985). Казахская литература. Алма-Ата: Мектеп.