Nizami irsi Avropa ədəbi-elmi fikri kontekstində

Yıl 2023, , 33 - 39, 28.12.2023

Lyudmila Səmədova

https://doi.org/10.59849/2663-4414.2023.2.33

Öz

Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvi neçə əsrlərdirki, dünya şairlərinin, tədqiqatçılarının və tərcüməçilərinin diqqətinə hakim kəsilmişdir. Şərq İntibahının bu qüdrətli sənətkarı hələ sağlığında ikən bu bölgədəki tanınmış söz xiridarlarının gözündə kamillik mücəssəməsi kimi qəbul edilmişdir. Məqalədə fars dilini bilən və orta əsrlər Şərq ədəbiyyatına bələd olan Avropa şərqşünasları barədə məlumat verilir. Qeyd olunur ki, istər XII əsrdə və istərsə də ondan sonrakı dövrlərdə Şərqdə və Qərbdə qələmə alınan, eyni zamanda faciəvi sonluqla bitən əbədi məhəbbət mövzusu zaman və məkandan asılı olmayaraq, böyük ədəbiyyatda eyni səviyyədə əks olunmuşdur. Müəllifin qənaətinə görə, Avropa şərqşünaslığında Nizaminin ayrı-ayrı əsərlərinə baxışlar da fərqli olub. Məsələn, əgər Fransa ilə İtaliya şərqşünaslarını daha çox Nizaminin “Yeddi gözəl” və “İskəndərnamə” poemaları maraqlandırıbsa, alman orientalistlərinin diqqətini, əsasən, “Xosrov vəŞirin” və “Sirlər xəzinəsi” cəlb etmişdir. Ümumiyyətlə, bütün dövrlərin görkəmli mütəfəkkirləri Nizami dühasını yüksək qiymətləndirmiş və onun yaradıcılığından bəhrələnmişlər. Akademik Y.E.Bertels qeyd edir ki, Nizaminin adı Avropada ilk dəfə fransız şərqşünası de Erblonun “Şərq kitabxanası” əsərində çəkilmişdir. Dahi Azərbaycan şairi vəmütəffəkiri Nizami Gəncəvi neçə əsrlərdir ki, dünya şairlərinin, tədqiqatçılarının və tərcüməçilərinin diqqətinə hakim kəsilmişdir. Şərq İntibahının bu qüdrətli sənətkarı hələ sağlığında ikən bu bölgədəki tanınmış söz xiridarlarının gözündə kamillik mücəssəməsi kimi qəbul edilmişdir.

Anahtar Kelimeler

Nizami Gəncəvinin irsi, Avropa şərqşünaslığı, tədqiqatlar, tərcümələr, nizamişünaslıq

Kaynakça

• Ağayev, A. (1992). Nizami alman dilində. Bakı: Gənclik.
• Ağayev, Ə. (1964). Nizami və dünya ədəbiyyatı. Bakı: Gənclik.
• Baher, V. (1872). Leben und Werken fon Nizami.
• Sərkəroğlu, Ə. (1991). Nizami fransız mənbələrində. Bakı: Elm.