Məmməd Araz və Erkin Vahidovun eyniadlı şeirlərinin müqayisəli-tipoloji

Yıl 2023, Sayı: 2, 55 - 62, 28.12.2023

Yaşar Qasımbəyli

Öz

Məqalədə ötən əsrin 50-ci illəri və60-cı illərin əvvəllərində milli ədəbiyyatlarda mühüm yer tutmuş mənəvi-estetik proseslərdən bəhs olunur. Həmin dövrdə Azərbaycan və özbək poeziyasında Vətən mövzusuna sıx-sıx müraciət heç də təsadüfi deyildi. Xüsusən, Azərbaycan və özbək altmışıncılarının yaradıcılığında vətənpərvərlik motivlərinin əks etməsi, Ana vətən və Ana torpaq obrazlarının ön mövqeyə çıxması diqqəti cəlb edir. Əli Kərim, Məmməd Araz, Xəlil Rza Ulutürk, Fikrət Qoca, Nəriman Həsənzadə, Hüseyn Kürdoğlu, eyni zamanda, özbək altmışıncılarından Erkin Vahidov, Abdulla Aripov, Rauf Pərfi, Məhəmməd Əli, Aman Mətcan, Camal Kamal vəbaşqalarının poeziyasında bu təmayül qüvvətli idi. Məqalədə geniş və ətraflı təhlil olunan M.Arazın və E.Vahidovun eyni adlı –“Ana torpaq” şeirlərinin ideya-estetik pafosu tamamilə üst-üstə düşür. Müəllif bu şeirlərin müqayisəli təhlili əsasında hər iki poeziyada vətənpərvərlik təmayülünün ümumi və özünəməxsus xüsusiyyətlərini səciyyələndirir. “Ana torpaq”ları tərif və tərənnüm edən şeirlər 50-ci illərin sonu, 60-cı illərin əvvəllərində Azərbaycan və Özbəkistan poeziyasında yeni bədii-estetik mərhələnin başlanmasında vətənpərvərlik mövzusundakı mənəvi axtarışların və poetik nümunələrin nəqədər mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyini nümayiş etdirir.

Anahtar Kelimeler

“Ana torpaq”, Vətən vəpoeziya, Azərbaycan altmışıncıları, özbək altmışıncıları, vətənpərvərlik təmayülü, Məmməd Araz, Xəlil Rza Ulutürk, Erkin Vahidov, Abdulla Aripov

Kaynakça

• Araz, M. (2004). Seçilmiş əsərləri(Cild I). Bakı: Ozan.
• Həbibbəyli, İ. (1999). Xalq şairi Məmməd Araz.Bakı: Azərbaycan.
• Şarafiddinov, O. (1989). Hakikatqa sadokat.Toşkent: Ğafur Ğulom nomidaqi Adabiyot va sanat naşriyoti.
• Vohidov, E. (1986). Muhabbatnoma(Cild I). Toşkent: Ğ.Ğulom nomidaqi Adabiyot va sanat.
• Yusifli, V. (1994). M.Araz dünyası.Bakı: Şur.