Üstün Yeteneklilerin Eğitiminde Ayrı Okullar: Amerika’daki Üstün Yetenekliler Okullarının Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 10, 257 - 280, 29.12.2020

Mahmut Çitil Sıdıka Ersoy Merve Özdemir-kılıç Ayşil Ağaya

Öz

Üstün yeteneklilerin eğitimi alanında çoğunlukla kullanılan üç temel strateji bulunmaktadır. Bunlar gruplama, hızlandırma ve zenginleştirmedir. Gruplama uygulamaları üstün yetenekli öğrencilerin kendisi gibi akranlarıyla ayrı bir okulda ya da sınıfta öğrenim görmesi ya da normal gelişim gösteren akranlarıyla bir arada eğitim görmesi şeklinde yapılabilmektedir. Türkiye’de üstün yetenekliler normal gelişim gösteren akranlarıyla aynı ortamda öğrenim görmektedirler. Üstün yetenekli öğrencilere yönelik açılan ayrı okulların içeriği, avantaj ve dezavantajları ise pratikte yeterince bilinmemektedir. Bu araştırmanın amacı üstün yeteneklilere yönelik açılan ayrı okulları belli değişkenlere göre incelemektir. Tarama modelinde betimsel bir çalışma olan bu araştırmada veriler doküman analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Bu kapsamda ABD ve Kanada’da hizmet veren 10 üstün yetenekliler okulu özel/devlet, ücreti, kuruluş tarihi, sınıf düzeyleri, kabul ve tanılama şartları, okulda kullanılan program modelleri,
müfredatları, sınıf mevcutları, sosyal, kültürel ve sportif faaliyetleri gibi değişkenlere göre analiz edilmiştir. Bu okullar tanınırlık ve internet sitelerinde sundukları içeriğin zenginliğine göre seçilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, okulların büyük çoğunluğunun özel okullar olduğu, bu okulların yıllık 10.000- 55.000 dolar arasında ücretleri olduğu, kuruluş tarihlerinin 1870-2017 arasında değiştiği, hemen her eğitim düzeyinde (ilk, orta, lise) hizmet sunulduğu, hemen her okulun kendi tanılama modeli olduğu ve okullara kabulde zekâ testlerinin belirleyici olduğu, okullarda müfredat zenginleştirme ve hızlandırma uygulamalarının yapıldığı, ayrıca çok çeşitli sosyal, kültürel ve sportif faaliyetleri olduğu anlaşılmıştır. Genel olarak değerlendirildiğinde Amerika’da üstün yeteneklilere yönelik okulların çok köklü bir geçmişi olduğu günümüzde de yeni okulların açıldığı anlaşılmıştır. Okulların yapısı ve eğitim içeriği incelendiğinde üstün yetenekli öğrencilere çok iyi imkânlar sunulduğu görülmektedir. Türkiye’de
de kamu ve özel sektörün bu tip okullar açması ve etkisine bakılmasının alana ve eğitim sistemine katkı getireceği kanaati tarafımızca oluşmuştur.

Anahtar Kelimeler

Üstün yetenek, gruplama, ayrı okul

Kaynakça

• Akkanat, H. (2004). Üstün veya özel yetenekliler. M.R. Şirin, A. Kulaksızoğlu, A. E. Bilgili.(Haz.). Üstün Yetenekli çocuklar seçilmiş makaleler kitabı içinde (s. 169 – 194). İstanbul: Çocuk Vakfı.
• Alston, A. (2011). Having our say: Thoughts, perspectives, and perceptions of graduates of Satellite East Junior High School for the gifted and talented. Doctoral Dissertation, Teachers College, Columbia University, Columbia
• Ataman, A. (Ed.). (2009). Özel Gereksinimli çocuklar ve özel eğitime giriş. (7.Baskı) Ankara: Gündüz. Bakioğlu, A. & Levent F. (2013). Üstün yeteneklilerin eğitiminde Türkiye için öneriler. Üstün Yetenekli Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 31-44
• Bildiren, A. & Çitil, M. (2019). Özel yeteneklilerin tanılanması. Kılıç, O. & Çitil, M. (Ed.) Özel Yetenekli Öğrencim Var içinde (223). Ankara: MEB Yayınları
• Callard-Szulgit, R. D. (2010). Parenting and teaching the gifted. R&L Education.
• Coleman, L. J. (2001). A rag quilt: Social relationships among students in a special high school. Gifted Child Quarterly, 45 (3), 164–173.
• Coleman, L. J. (2005). Nurturing talents in high school. Life in the fast lane. New York, NY: Teachers College Press.
• Cross, T. L., Stewart, R. A., & Coleman, L. (2003). Phenomenology and its implications for gifted studies research: Investigating the Lebenswelt of academically gifted students attending a primary magnet school. Journal for the Education of the Gifted, 26, 201–220.
• Çitil, M. (2016). Üstün yetenekli öğrencilere sunulan olumlu davranışsal destek temelli problem davranışları önleyici sinif yönetimi uygulamalari: Eylem Araştırması. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara, Türkiye
• Çitil, M. (2018). Türkiye’de üstün yeteneklilerin eğitimi politikalarının değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 47 (ÖZEL SAYI 1), 143-172.