ORTA TOROS SIRADAĞLARI VE PAZARCIK OVASI SINIRINDA BİR SON AŞAMA NATUFİAN TEKNOKOMPLEKSİ: KAHRAMANMARAŞ'TAKİ YUSUFUN KAYASI MAĞARASI'NIN İLK SONUÇLARI

Yıl 2023, , 47 - 60, 02.01.2024

Cevdet Merih Erek

https://doi.org/10.58488/collan.1138789

Öz

Yusufun Kayası Mağarası, Kahramanmaraş ilinin 45 km doğusunda yer almaktadır. Mağara, 2006-2012 yılları arasında yürütülen "Kahramanmaraş İli Tarihöncesi Yüzey Araştırması Projesi" kapsamında keşfedilmiştir. Proje süresince çalışma alanında Natufian kültürüyle paralellik gösteren malzemeler tespit edilmiştir. Çalışmalarımız, Natufian geleneğinin Toros dağlarından uzakta, güney Levant'ta yer almasına rağmen, teknolojik paralelliklerin çok daha geniş bir coğrafyaya yayıldığını göstermektedir. Buradan hareketle, Harifian veya Son Natufian kültürünün teknolojik özelliklerinin daha geniş bir coğrafi dağılımla karakterize edilip edilemeyeceğini sorgulamaktayız. Bu düşünceden yola çıkarak, Yusufun Kayası Mağaras’ındaki yarımay, sırtlı dilgicik, uç kazıyıcı, delici, orak elemanları (dilgi ve yonga parçaları üzerinde), dişlemeli ve çentikli aletler gibi yontmataş unsurlarının Güney Levant'taki Harifiyen kompleksi ile paralellikler taşıdığını öne sürmekteyiz. Mağara çökeltilerinde öğütme taşları ve öğütücü aletler de dahil olmak üzere, bitki işleme ve tarımla ilişkili teknolojik yeniliklerin izleri de bulunmaktadır. Bunlara ek olarak bulunan delikli taş kap parçaları, Yusufun Kayası Mağarası'nın kültürün özgün bir bölgesel geleneğini temsil ettiğini göstermektedir. Bu çalışma, Anadolu'daki bu yeni kültürel geleneği betimlemeyi ve Yakın Doğu bölgesindeki benzerlik ve farklılıklarını ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çanak-Çömleksiz Neolitik, Kahramanmaraş, Yakındoğu, Tarihöncesi, Epipaleolitik

A TERMINAL NATUFIAN TECHNOCOMPLEX ON THE BOUNDARY OF THE MIDDLE TAURUS MOUNTAIN RANGE AND PAZARCIK PLAIN: FIRST RESULTS FROM YUSUFUN KAYASI CAVE IN KAHRAMANMARAŞ

Öz

Yusufun Kayası Cave is located 45 km east of Kahramanmaraş city center. The cave was discovered as part of the “Prehistoric Survey in Kahramanmaraş Province Project” carried out by a team, directed by Cevdet Merih Erek between 2006 and 2012. We suggest that the elements of the lithic material culture from the cave, including lunates, backed bladelets, end scrapers, perforators, sickle elements (on fragments of blade and flakes), denticulated and notched tools, have parallels with those of “Harifian” culture defined from the Negev and Sinai regions. At the same time, there are also traces of technological innovations associated with plant processing and agriculture, including grinding stone and pulverizing tools recovered from the cave deposits. This study aims to describe this new cultural tradition in Anatolia and describes its similarities and differences within the Near Eastern region.

Anahtar Kelimeler

Near East,, Kahramanmaraş, Prehistory, Pre-Pottery Neolithic, Epipaleolithic

Kaynakça

• Altınbülek Algül, Ç. - Kaycı, O. H. - Balcı, S. 2018 A New Epipalaeolithic Site in the Central Taurus Mountains: Eşek Deresi Cave (Mersin/Turkey). ArchéOrient-Le Blog: https://archeorient.hypotheses.org/17313 adresinden alındı
• Arsebük, G. - Howell, F. C. - Özbaşaran, M. 1990 Yarımburgaz 1988. XI. Kazı Sonuçları Toplantısı (Cilt I, s. 9-38). içinde Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Arsebük, G. - Howell, F. C. - Kuhn, S. L. - Farrand, W. R. - Özbaşaran, M. - Stiner, M. C. 2010 The Caves of Yarımburgaz: Geological Context and History of Investigation. In F. C. Howell, M. C. Stiner, G. Arsebük, M. Özbaşaran, & S. L. Kuhn, Culture and Biology at a Crossroads: The Middle Pleistocene Record of Yarımburgaz Cave (Thrace, Turkey) (pp. 1-27). İstanbul: Ege Yayınları.
• Binford, L. H. 1968 Post-Pleistocene Adaptations. In S. R. Binford, Archaeology in Cultural Systems (pp. 399-439).
• Boyd, B. 2018 Settled? Recent Debates in the Archaeology of the Epipaleolithic and Pre-Pottery Neolithic of Southwest Asia. Asian Archaeology(1), 63-73. doi:10.1007/s41826-0180006-3
• Déroche, A. M. 1992 Üçağızlı Mağarası Kazıları ve Çevre Araştırmaları. XIII. Kazı Sonuçları Toplantısı (I), 71-83.
• Erbil, E. - Kartal, G. - Ağırsoy, Z. B. 2021 A New Settlement from the Epi-paleolithic Period: The Operational Sequence and Techno-Typology of Knapped Stone Industry at the Kızılin Site (Antalya,Turkey). Lithic Technology (46:2), 143-163.
• Erek, C. M. 2011 Kahramanmaraş İli Prehistoryası. H. Taşkıran, M. Kartal, K. Özçelik, M. B. Kösem, & G. Kartal (Ed), Işın Yalçınkaya'ya Armağan (s. 113-126). Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Erek, C. M. 2017 Direkli Mağarası Epi-paleolitik Dönem Yaşamsal Alan Düzenlemeleri Üzerine Bir Değerlendirme. Seleucia (VII), 377-396.
• Flannery, K. V. 1969 Origins and Ecological Effects of Early Domestication in Iran and the Near East. P. J. Ucko, & G. W. Dimbleby (Ed), The Domestication and Exploitation of Plants and Animals (s. 73-100). Chicago: Aldine.
• Goring-Morris, N. 1991 The Harifian of the Southern Levant. O. Bar-Yosef, & F. R. Valla (Ed) , The Natufian culture in the Levant (s. 173-234). Ann Arbor: International Monographs in Prehistory.
• Groman-Yaroslavski, I. - Weiss, E. - Nadel, D. 2016 Composite Sickles and Cereal Harvesting Methods at 23,000 Years Old Ohalo II, Israel. PLOS ONE, 1-21.
• Hopf, M. - Bar-Yosef, O. 1987 Plant Remains From Hayonim Cave, Western Galilee. Paleorient, 117-120.
• Kökten, İ. K. 1959 Tarsus-Antaly Arası Sahil Şeridi Üzerinde ve Antalya Bölgesi'nde Yapılan Tarihöncesi Araştırmaları Hakkında. Türk Arkeoloji Dergisi (VIII), 10-16.
• Kuhn, S. L. - Dinçer, B. - Balkan-Atlı, N. - Erturaç, M. K. 2015 Paleolithic Occupations of the Göllü Dağ, Central Anatolia, Turkey. Journal of Field Archaeology, 40(5), 581-602. doi:10.1179/2042458215Y.0000000020
• Kuhn, S. L. - Güleç, E. - Kılınç, F. 1999 Exploratory Excavations at Üçağızlı Cave, Hatay Province. XX. Kazı Sonuçları Toplantısı (I), 63-75.
• Shea, J. J. 2013 Stone Tools in the Paleolithic and Neolithic Near East a Guide. Cambridge University Press.
• Stutz, A. 2019 Near East (Including Anatolia): Geographic Description and General Chronology of the Paleolithic and Neolithic State of Knowledge and Current Debates. Encyclopedia of Global Archaeology, 5182-5208.
• Yalçınkaya, I. 1986 1985 Yılı Karain Kazıları. VIII. Kazı Sonuçları Toplantısı (I), 21-37. -1992 1990 Yılı Öküzini Kazısı. XIII. Kazı Sonuçları Toplantısı (I), 55-70. -1993 1992 Yılı Öküzini Kazısı. XV. Kazı Sonuçları Toplantısı (1), 43-61.