Orta Karadeniz Bölgesi'nin Protohistorik Yerleşimi: İkiztepe

Yıl 2024, , 123 - 148, 29.12.2024

Aslıhan Yurtsever Beyazıt , Burhan Gülkan , Burçin Afşar

https://doi.org/10.58488/collan.1506216

Öz

Orta Karadeniz Bölgesi’nin Samsun İli’nde yer alan İkiztepe, bölgenin protohistorik dönemlerine dair veri sunan en uzun soluklu kazısı niteliğindedir. 1974 yılında İstanbul Üniversitesi tarafından başlayan ve 2012 yılına kadar kesintisiz sürdürülen kazı çalışmalarında elde edilen bulgular, yerleşimi hem Karadeniz hem de Anadolu arkeolojisinde önemli bir referans haline getirmiştir. Dört tepeden oluşan İkiztepe yerleşmesinin tüm tepelerinde farklı dönemlerde kazı çalışmaları yürütülmüş ve İkiztepe’nin Geç Kalkolitik Çağ’dan Hellenistik Dönem’e kadar aralıklarla devam eden kronolojik sıra düzene sahip olduğu anlaşılmıştır.
2021 yılında Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün izni ile İstanbul Üniversitesi adına tekrar başlayan kazılarda bölgenin en büyük höyüklerinden biri olan İkiztepe’de çalışılmamış alanların kazılması, yerleşim kronolojisinin yeniden değerlendirilmesi ve bulguların modern teknolojik yaklaşımlar ile incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda 2021-2023 yılları arasında Tepe I’de yürütülen kazı çalışmaları yerleşmeyle ilgili yeni sonuçlara ulaşılmasını sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

İkiztepe, Karadeniz Arkeolojisi, Geç Kalkolitik Çağ, Erken Kalkolitik Çağ, Orta Tunç Çağı

Kaynakça

• Alkım, U. B. 1975 Samsun Bölgesi Çalışmaları 1973, Türk Arkeoloji Dergisi XXII/1: 5-12.
• Alkım, U. B. 1975 Samsun Bölgesi Çalışmaları 1973, Türk Arkeoloji Dergisi XXII/1: 5-12.
• Alkım U. B., Alkım, H., Bilgi Ö. 1988 İkiztepe I, Birinci ve İkinci Dönem Kazıları, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Alkım U. B., Alkım, H., Bilgi Ö. 1988 İkiztepe I, Birinci ve İkinci Dönem Kazıları, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• - 2003 İkiztepe II, Üçüncü, Dördüncü, Beşinci, Altıncı, Yedinci Dönem Kazıları, Türk Tarihi Kurumu Yayınları, Ankara.
• - 2003 İkiztepe II, Üçüncü, Dördüncü, Beşinci, Altıncı, Yedinci Dönem Kazıları, Türk Tarihi Kurumu Yayınları, Ankara.
• Aykurt, A., Boyükulusoy, K., Oğuzhanoğlu, U. 2024 Çaltılar Höyük 2022 Yılı Kazıları, 43. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt 4, Ankara: 333-351.
• Aykurt, A., Boyükulusoy, K., Oğuzhanoğlu, U. 2024 Çaltılar Höyük 2022 Yılı Kazıları, 43. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt 4, Ankara: 333-351.
• Bilgi, Ö. 1987 İkiztepe’den Ünik Bir Hançer, Belleten, Cilt: LI, Sayı: 201, Türk Tarih Kurumu, Ankara: 1109-1112.
• Bilgi, Ö. 1987 İkiztepe’den Ünik Bir Hançer, Belleten, Cilt: LI, Sayı: 201, Türk Tarih Kurumu, Ankara: 1109-1112.
• - 2001 Protohistorik Çağ’da Orta Karadeniz Bölgesi Madencileri: Hind-Avrupalıların Anavatanı Sorununa Yeni Bir Yaklaşım / Protohistoric Age Metallurgists of the Central Black Sea Region, A New Perspective on the Question of the Indo-Europeans Original Homeland, TASK Vakfı, İstanbul.
• - 2001 Protohistorik Çağ’da Orta Karadeniz Bölgesi Madencileri: Hind-Avrupalıların Anavatanı Sorununa Yeni Bir Yaklaşım / Protohistoric Age Metallurgists of the Central Black Sea Region, A New Perspective on the Question of the Indo-Europeans Original Homeland, TASK Vakfı, İstanbul.
• - 2003 İkiztepe Mezarlık Kazıları ve Ölü Gömme Gelenekleri: 2000 ve 2001 Dönemleri, Belleten, Cilt 67, Sayı 249: 383-402.
• - 2003 İkiztepe Mezarlık Kazıları ve Ölü Gömme Gelenekleri: 2000 ve 2001 Dönemleri, Belleten, Cilt 67, Sayı 249: 383-402.
• Burney, C. A. 1956 Northern Anatolia Before Classical Times, Anatolian Studies VI: 181-189.
• Burney, C. A. 1956 Northern Anatolia Before Classical Times, Anatolian Studies VI: 181-189.
• Doğan, N. 2006 İkiztepe İlk Tunç Çağı Mezarlık Buluntularının Sosyokültürel Açıdan Değerlendirilmesi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• Doğan, N. 2006 İkiztepe İlk Tunç Çağı Mezarlık Buluntularının Sosyokültürel Açıdan Değerlendirilmesi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• Dönmez, Ş. 2000 İlk Tunç Çağı II Öncesi Orta Karadeniz Bölgesi’nin Kültürel Gelişimi (İkiztepe Çanak Çömleği ile Küçük Eserleri Işığında), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji ve Sanat Tarihi Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• Dönmez, Ş. 2000 İlk Tunç Çağı II Öncesi Orta Karadeniz Bölgesi’nin Kültürel Gelişimi (İkiztepe Çanak Çömleği ile Küçük Eserleri Işığında), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji ve Sanat Tarihi Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• Duru, R. 1974 Değirmentepe 1973, Anatolian Studies XXIV: 30.
• Duru, R. 1974 Değirmentepe 1973, Anatolian Studies XXIV: 30.
• Ekmen, H., Mercan, A., Ekmen, F. G., Güney, A. 2019 İnönü Mağarası 2018 Yılı Kazı Çalışmaları, 41. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt 2, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Ankara: 309-330.
• Ekmen, H., Mercan, A., Ekmen, F. G., Güney, A. 2019 İnönü Mağarası 2018 Yılı Kazı Çalışmaları, 41. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt 2, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Ankara: 309-330.
• Erdal, Y. S. 2010 İkiztepe Yerleşimi Işığında Orta Karadeniz Bölgesi İnsanlarının Antropolojik Yapısı, Anadolu Araştırmaları 19/1: 67-97.
• Erdal, Y. S. 2010 İkiztepe Yerleşimi Işığında Orta Karadeniz Bölgesi İnsanlarının Antropolojik Yapısı, Anadolu Araştırmaları 19/1: 67-97.
• Gerritsen, F. Özbal, R. 2019 Barcın Höyük, a Seventh Millennium Settlement in the Eastern Marmara Region of Turkey, Documenta Praehistorica, 46: 58-69.
• Gerritsen, F. Özbal, R. 2019 Barcın Höyük, a Seventh Millennium Settlement in the Eastern Marmara Region of Turkey, Documenta Praehistorica, 46: 58-69.
• Hauptmann, H. 1976 Die Grabung auf dem Norşuntepe, Türk Arkeoloji Dergisi XXIII-1: 69-70.
• Hauptmann, H. 1976 Die Grabung auf dem Norşuntepe, Türk Arkeoloji Dergisi XXIII-1: 69-70.
• Helms, S. 1973 Taşkun Mevkii 1970-71, Anatolian Studies XXIII: 113-114.
• Helms, S. 1973 Taşkun Mevkii 1970-71, Anatolian Studies XXIII: 113-114.
• Korfmann, M. 1977-78 Demirci Hüyük. Vorbericht über die Ergebnisse der Grabung von 1973, Istanbuler Mitteilungen 27/28: 5-59.
• Korfmann, M. 1977-78 Demirci Hüyük. Vorbericht über die Ergebnisse der Grabung von 1973, Istanbuler Mitteilungen 27/28: 5-59.
• Koruyucu, M. M. 2019 Anadolu Erken Tunç Çağı Topluluklarında Ağız ve Diş Sağlığı, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antropoloji Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
• Koruyucu, M. M. 2019 Anadolu Erken Tunç Çağı Topluluklarında Ağız ve Diş Sağlığı, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antropoloji Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
• Kökten, İ. K., Özgüç T., Özgüç N.1945 1940 ve 1941 Yılında Türk Tarih Kurumu Adına Yapılan Samsun Bölgesi Kazıları Hakkında İlk Kısa Rapor, Belleten IX/35: 361-400.
• Kökten, İ. K., Özgüç T., Özgüç N.1945 1940 ve 1941 Yılında Türk Tarih Kurumu Adına Yapılan Samsun Bölgesi Kazıları Hakkında İlk Kısa Rapor, Belleten IX/35: 361-400.
• Müller-Karpe, H. 1968 Handbuch der Vorgeschichte II. Zweiter Band. Jungsteinzeit, Te x t , C.H.Beck, München.
• Müller-Karpe, H. 1968 Handbuch der Vorgeschichte II. Zweiter Band. Jungsteinzeit, Te x t , C.H.Beck, München.
• Müller-Karpe, H. 1974 Handbuch der Vorgeschihte III. Dritter Band. Kupferzeit, Erster Teilband. Text, C.H. Beck, München.
• Müller-Karpe, H. 1974 Handbuch der Vorgeschihte III. Dritter Band. Kupferzeit, Erster Teilband. Text, C.H. Beck, München.
• Özdoğan, E. 2011 Settlement Organization and Architecture in Aşağı Pınar Early Neolithic Layer 6, Beginnings – New Research in the Appearance of the Neolithic between Northwest Anatolia and the Carpathian Basin, Menschen-Kulturen-Traditionen: Forschung Cluster 1, Bd.1, R. Krauss (Ed.)., VML GmbH, Rahden / Westf. : 213-223
• Özdoğan, E. 2011 Settlement Organization and Architecture in Aşağı Pınar Early Neolithic Layer 6, Beginnings – New Research in the Appearance of the Neolithic between Northwest Anatolia and the Carpathian Basin, Menschen-Kulturen-Traditionen: Forschung Cluster 1, Bd.1, R. Krauss (Ed.)., VML GmbH, Rahden / Westf. : 213-223
• Roodenberg, J. 2000 Ilıpınar: an Early Farming Village in the İznik Lake Basin, The Neolithic of Turkey, M. Özdoğan ve N. Başgelen (ed.), İstanbul, Arkeoloji ve Sanat:193-202.
• Roodenberg, J. 2000 Ilıpınar: an Early Farming Village in the İznik Lake Basin, The Neolithic of Turkey, M. Özdoğan ve N. Başgelen (ed.), İstanbul, Arkeoloji ve Sanat:193-202.
• Tuna, C. 2009 İkiztepe Kazıları Işığında MÖ 2. Binyıl öncesi Orta Karadeniz Bölgesi Kıyı Kesimi Mimarisi: İkiztepe Yapıları. Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Tuna, C. 2009 İkiztepe Kazıları Işığında MÖ 2. Binyıl öncesi Orta Karadeniz Bölgesi Kıyı Kesimi Mimarisi: İkiztepe Yapıları. Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Türker, A., Sürül, K., Tırıl Özbilgin, C.G., Meriç, G.N. 2023 Dombalaktepe Kazısı 2021: Başlangıç Raporu ve İlk Sonuçlar, 42. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt 1, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Ankara: 253-268.
• Türker, A., Sürül, K., Tırıl Özbilgin, C.G., Meriç, G.N. 2023 Dombalaktepe Kazısı 2021: Başlangıç Raporu ve İlk Sonuçlar, 42. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt 1, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Ankara: 253-268.
• Van Loon, M., Güterbock H. G. 1969 The 1969 Excavation at Korucutepe Near Elazığ, Türk Arkeoloji Dergisi 30: 123-128.
• Van Loon, M., Güterbock H. G. 1969 The 1969 Excavation at Korucutepe Near Elazığ, Türk Arkeoloji Dergisi 30: 123-128.
• Warner, J. 1979 The Megaron and Apsidal House in Early Bronze Age Western Anatolia, American Journal of Archaeology LXXXIII: 140.
• Warner, J. 1979 The Megaron and Apsidal House in Early Bronze Age Western Anatolia, American Journal of Archaeology LXXXIII: 140.
• Yurtsever, A. 2004 MÖ 2. Binyılı Orta Karadeniz Bölgesi Çanak Çömleği (İkiztepe Kazıları Işığında), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul
• Yurtsever, A. 2004 MÖ 2. Binyılı Orta Karadeniz Bölgesi Çanak Çömleği (İkiztepe Kazıları Işığında), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul