Öz
2007 yılında başlayan Oluz Höyük sistematik arkeolojik kazıları Kızılırmak Havzası Demir Çağı’na katkıları kültürel, tarihsel ve askeri boyutun yanısıra, dinsel bir boyut da kazanmaya başlamıştır. 2B ve 2A mimari tabakalarında açığa çıkarılan birtakım kalıntılar ile küçük bu - luntular, bilinmeyenlerin bilinenlerden çok daha fazla olduğu Zerdüşt dini ile Ateş Kültü’nün erken dönemlerinin anlaşılması temelinde çok önemli bilgiler sunmaya başlamıştır. Oluz Hö - yük bulguları, Zerdüşt dininin oluşma dönemine ait kaynakların Media Güney Azerbaycan ve Hazar Denizi’nin güneydoğusundaki toprakların Margiana, Baktria yanısıra, Kuzey – Orta Anadolu Pontika Kappadokia ve Kappadokia’da da aranması gerektiğini göstermiştir. Ayrıca, Oluz Höyük’te açığa çıkmaya başlayan arkeolojik bulgular, neredeyse hiçbir şey bilme - diğimiz Zerdüşt dininin erken dönemleri ile Ateş Kültü’nün MÖ 5. yüzyıldaki resmini çizme - mizin yanısıra, bunlar dışındaki farklı ritüeller ile uygulamaların varlığına da işaret etmekte - dir. 2B ve 2A mimari tabakalarında geliştirilen arkeolojik kazılar Oluz Höyük’te ateşe tapan, suyun kutsallığına inanan, kurban ve içki ritüellerine sahip bir toplumun yaşamış olduğunu kanıtlamaya başlamıştır. Ateş, Anadolu’nun Erken Tunç Çağı’ndan itibaren eski toplumları - nın ritüellerinde önemli bir rol oynamıştır. Zerdüşt dininin tarihsel gelişimi incelendiğinde, erken dönemde MÖ 5. yüzyıl açık havada yanan ve kutsal külleri bothroslarda çömlekler içinde korunan ateşin, Geç Akhaimenid döneminden itibaren kurumsal bir yapıya kavuşmaya başladığı anlaşılmaktadır. Med Krallığı ve Erken Akhaimenid dönemlerinde oluşum ve ya - yılma süreci yaşamış Zerdüşt dininin erken dönemini oluşturan ritüeller ile pratiklerin Oluz Höyük’te saptanmış olması, Kuzey – Orta Anadolu Pontika Kappadokia ve Kappadokia’nın Zerdüştlüğün kutsal coğrafyası içinde değerlendirilmesi gerektiğine işaret etmektedir
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Dönmez, Ş. “Early Zoroastrianism at Oluz Höyük, North-Central Anatolia”, A. Batmaz, G. Bedianashvili, A. Michalewicz, A. Robinson (eds.). Context and Connection: Essays on the Archaeology of the Ancient Near East in Honour of Antonio Sagona. Leuven. (baskıda)
- Dönmez, Ş – A. Yurtsever-Beyazıt. 2015 Oluz Höyük Kazısı Sekizinci Dönem (2014) Çalışmaları: Sonuçlar ve Değerlendirmeler”, Colloquium Anatolicum 14: 29-59.
- Howland, R.H. 1959 The Athenian Agora, Vol. IV: Greek Lamps and Their Survivals. Princeton.
- Sevin, V. 2003 Eski Anadolu ve Trakya. Başlangıcından Pers Egemenliğine Kadar. İstanbul.
Öz
The attributions of the Oluz Höyük systematic archaeological excavations, started in 2007, to the Iron Age of the Kızılırmak Halys Basin have begun to gain religious aspects besides cultu - ral, historical and military basis. Some remnants and small findings unearthed in the 2B and 2A architectural layers, have started to offer very significant information for understanding the early periods of Zoroastrianism and the Fire Cult of which unknown quantities are much more than the known ones. The Oluz Höyük evidences have shown that the sources of the occurrence period of Zoroastrianism should be also researched in North- Central Anatolia Pontika Kap - padokia and Kappadokia as well as in Media South Azerbaijan and the southeastern lands of Caspian Sea Margiana, Baktria . Moreover, the archaeological evidences that was started being unearthed at Oluz Höyük, point out the existence of different rituals whereas we draw a picture of the early Zoroastrianism and the 5th century BC of the Fire Cult. The archaeological excavations which have been developed in the 2B and 2A architectural layers, have started to prove a society, which worshipped fire, believed in the sacrament of water and had sacrifices and libations, lived in Oluz Höyük. Fire has played a significant role in the rituals of archaic societies from the Early Bronze Age. When the historical improvement of Zoroastrianism is examined, it is understood that fire which was burnt in an open air in the early period 5th century BC and of which sacred ashes was conserved in jars, in bothros, began to have an institutional structure from the Late Achaemenid Period. That the rituals and practices which form the early period of Zoroastrianism which lived its formation and expansion processes in the periods of the Medi - an Kingdom and the Early Achaemenid, indicates the necessity of evaluating North - Central Anatolia Pontika Kappadokia and Kappadokia in the sacred geography of Zoroastrianism
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Dönmez, Ş. “Early Zoroastrianism at Oluz Höyük, North-Central Anatolia”, A. Batmaz, G. Bedianashvili, A. Michalewicz, A. Robinson (eds.). Context and Connection: Essays on the Archaeology of the Ancient Near East in Honour of Antonio Sagona. Leuven. (baskıda)
- Dönmez, Ş – A. Yurtsever-Beyazıt. 2015 Oluz Höyük Kazısı Sekizinci Dönem (2014) Çalışmaları: Sonuçlar ve Değerlendirmeler”, Colloquium Anatolicum 14: 29-59.
- Howland, R.H. 1959 The Athenian Agora, Vol. IV: Greek Lamps and Their Survivals. Princeton.
- Sevin, V. 2003 Eski Anadolu ve Trakya. Başlangıcından Pers Egemenliğine Kadar. İstanbul.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Research Article |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Haziran 2016 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2016 Sayı: 15 |