Dijital Dönüşüm Çağında Gözetimin Elektronikleşmesi: Panoptikon’dan Süperpanoptikon’a Gözetim Toplumu

Yıl 2023, Sayı: 25, 22 - 27, 30.03.2023

Sevgi Kavut

https://doi.org/10.5152/communicata.2023.23029

Cited By: 3

Öz

Toplumların dijital devlet ve dijital dönüşüm adına yaptığı çalışmalar, gözetimin yapısında değişikliklere yol açmıştır. Toplumların verileştirilmesi ile gözetim fiziksel ile dijitali, kurumsal gözetim ile bireysel gözetim biçimlerini birleştirmiştir Gözetimin elektronikleşmesi ile panoptikon kavramının yanında sinoptikon, omniptikon ve süperpanoptikon olarak yeni gözetim toplumu kavramları ortaya çıkmıştır. Gözetim toplumu, bilgisayar teknolojisi ile denetimin önündeki engellerin kaldırıldığı durum veya bir kişi veya grubu yukarıdan izlemek anlamına gelmektedir. Bu çalışmanın amacı; dijital iletişim teknolojilerinin yaygınlaşmasıyla yaşanan gözetimin dönüşüm sürecini panoptikon, katoptikon, sinoptikon, omniptikon ve süperpanoptikon kavramları çerçevesinde incelemektir. Sonuç olarak, dijital iletişim teknolojileri ile panoptikon denetimin ulusal, tek bir merkezden azınlığın çoğunluğu denetlediği, baskı ve zorlamaya dayalı yapısının tamamen değişime uğradığı görülmektedir. Dijital iletişim teknolojileri yerinden ve yukarıdan gözetim anlayışını değiştirmiş, şeffaf toplum, eşit gözetim, alttan gözetim ve her yerden gözetim kavramlarını ortaya çıkarmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dijital dönüşüm, yeni iletişim teknolojileri, panoptikon, süperpanoptikon, gözetim

Kaynakça

• Abdullah, F., & Jalal, A. (2023). Semantic segmentation based crowd tracking and anomaly detection via neuro-fuzzy classifier in smart surveillance system. Arabian Journal for Science and Engineering, 48(2), 2173–2190. [CrossRef]
• Allmer, T. (2012). Critical internet surveillance studies and economic surveillance. Internet and Surveillance: The Challenges of Web 2.0 and social media, 16, 124–143.
• Anamur, D. D., & Topsakal, T. (2019). Herkesin herkesi gözetlediği toplum: Siberuzamda alttan gözetimin farklı inşası olarak Siber zorbalık. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (İNİF E-Dergi), 4(2), 37–58.
• Badenhoop, E. (2021). The fallacy of perfect regulatory controls: Lessons from database surveillance of migration in West Germany from the 1950s to the 1970s. Regulation and Governance, 15(3), 952–968. [CrossRef]
• Christensen, J. R., Hansen, J. C., Larsen, F. H., & Nielsen, J. S. (2015). From Snapshot to Snapchat: Panopticon or Synopticon? (ss. 69–84). Academic Quarter|Akademisk Kvarter. Ciccognani, M. (2023). Exploring modes of surveillance in films. CINEJ Cinema Journal, 10(1), 89–123. [CrossRef]
• Couch, D., Thomas, S. L., Lewis, S., Blood, R. W., & Komesaroff, P. (2015). Obese adults’ perceptions of news reporting on obesity: The panopticon and synopticon at work. SAGE Open, 5(4), 1–14. [CrossRef]
• Dolgun, U. (2004). Gözetim toplumunun yükselişi: Enformasyon toplumundan gözetim toplumuna. Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(1), 55–74.
• Doyle, A. (2011). Revisiting the synopticon: Reconsidering Mathiesen’s ‘The Viewer Society’in the age of Web 2.0. Theoretical Criminology, 15(3), 283–299. [CrossRef]
• Elharrouss, O., Almaadeed, N., & Al-Maadeed, S. (2021) A review of video surveillance systems. Journal of Visual Communication and Image Representation, 77, 103116. [CrossRef]
• Elmer, G. (2003). A diagram of panoptic surveillance. New Media and Society, 5(2), 231–247. [CrossRef]
• Galič, M., Timan, T., & Koops, B. J. (2017). Bentham, Deleuze and Beyond: An overview of surveillance theories from the panopticon to participation. Philosophy and Technology, 30(1), 9–37. [CrossRef]
• Ganascia, J. G. (2009). The great catopticon. In 8th International Conference Computer Ethics: Philosophical Enquiry (pp. 252–266).
• Ganascia, J. G. (2010). The generalized sousveillance society. Social Science Information, 49(3), 489–507. [CrossRef]
• Jonsson, K. (2006). The embedded panopticon: Visibility issues of remote diagnostics surveillance. Scandinavian Journal of Information Systems, 18(2), 3.
• Kavut, S. (2022). Sosyal, teknolojik ve psikolojik Boyutlarıyla dijital kimlik. Çizgi Kitabevi.
• Lerch, N. (2014). Sousveillance and its impact on privacy. Faculty of Economics and Business Bachelor of Science, International Business.
• Leth Jespersen, J. L., Albrechtslund, A., Øhrstrøm, P., Hasle., P. F. V., & Albretsen, J. (2007). Surveillance, persuasion, and panopticon. In Y. de Kort, W. IJsselsteijn, C. Midden, B. Eggen, & B. J. Fogg (Eds.), Persuasive Technology: Second International Conference on Persuasive Technology, PERSUASIVE 2007: Revised Selected Papers (pp. 109–120). IEEE Computer Society Press. Lecture Notes in Computer Science Vol.4744/2007.
• Lyon, D. (1992). The new surveillance: Electronic technologies and the maximum security society. Crime, Law and Social Change, 18(1–2), 159–175. [CrossRef]
• Lyon, D. (1998). The World Wide Web of surveillance: The internet and off‐world power‐flows. Information, Communication and Society, 1(1), 91–105. [CrossRef]
• Lyon, D. (2006). synopticon, and scopophilia: Watching and being watched. New Politics of Surveillance and Visibility, 9/11, 35–54.
• Marx, G. T. (1985). The threat of 1984-style techniques. Futurist, 21–26.
• Okmeydan, S. B. (2017). Postmodern kültürde gözetim toplumunundönüşümü: ‘Panoptikon’dan ‘sinoptikon’ ve ‘omniptikon’a. AJIT-e: Bilişim Teknolojileri online dergisi, 8(30), 45–69
• Özdemİr, Ş. (2020). Post-panoptikon çağı: Gözetimin dijitalleşmesi ve çevrimiçi kimliğin gizliliği üzerine bir analiz. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(3), 81–108. [CrossRef]
• Ruggieri, S., Bonfanti, R. C., Passanisi, A., Pace, U., & Schimmenti, A. (2021). Electronic surveillance in the couple: The role of self-efficacy and commitment. Computers in Human Behavior, 114, 106577. [CrossRef]
• Siapera, E. (2016). News media and ethnic minorities. The sage handbook of digital journalism, 35–50.
• Sprague, R. (2007). From Taylorism to the Omnipticon: Expanding employee surveillance beyond the workplace. J. Marshall J. Computer & Info. L., 25, 1.
• Sultana, T., & Wahid, K. A. (2019). Choice of application layer protocols for next generation video surveillance using internet of video things. IEEE Access, 7, 41607–41624. [CrossRef]
• Thomsen, F. K. (2019). The concepts of surveillance and sousveillance: A critical analysis. Social Science Information, 58(4), 701–713. [CrossRef]
• Wood, S. (2016). Police body cameras: Emotional mediation and the economies of visuality. Emotions, Technology, and Design, 227–239. [CrossRef]
• Yılmaz, S., & Yengin, D. (2021). Analysis of emotional approach of digital surveillance in film studies. Communication and Technology Congress (pp. 233–244). CTC. [CrossRef]