The “Witch” Prototype in Fairy Tales and Its Reflection in Turkish Television Series: Example of Yasak Elma Series

Yıl 2023, Sayı: 26, 8 - 14, 16.10.2023

Nazlı Şentürk Gülsemin Mısırlı

https://doi.org/10.5152/communicata.2023.23032

Öz

Fairy tales have been the oldest form of narratives, which have been handed from generation to generation without losing its importance and value. One of the most important prototypes in fairy tales with various types is the witch. Witches, who are present almost in all fairy tales, are often depicted as ugly and lonesome women who have a thorough knowledge of herbs and weeds and use them to make enchantments and poisons. The focus of the current study is to explore the reflection of “witch” prototypes in Turkish television series. For that purpose, the concept of witch and the way witches are depicted in fairy tales were reviewed. The study first focused on the structure of fairy tales, fairy tale characters, and the ideology of fairy tales, followed by the concept of witch and how witches are depicted in fairy tales. Then, a critical discourse analysis was carried out to investigate the female characters who resemble witches in fairy tales in the television series Yasak Elma. The results showed similarities between the witch prototype in fairy tales and the female characters in Yasak Elma. Just like the witches in the fairy tales, the female characters in the show tend to challenge the patriarchal system and, therefore, often catch in the neck. It can be said that the study shared common results with other studies conducted in the field.

Anahtar Kelimeler

Fairy tales, TV series, witches, Yasak Elma

Masallardaki “Cadı” Prototipinin Türk Televizyon Dizilerine Yansıması: Yasak Elma Dizisi Örneği

Öz

Masallar, sözlü anlatı türünün en eski örneklerinden birini oluşturur. Nesilden nesile aktarılan masallar, günümüze kadar gelerek önemini ve değerini korumayı başarmışlardır. Çeşitli tiplerin olduğu masallarda en önemli prototiplerinden biri cadılardır. Neredeyse her masalda bulunan cadılar çoğunlukla çok çirkin, yalnız yaşayan, otlardan anlayan, büyü yapabilen ve zehir saçan kadınları temsil etmektedir. Bu makalenin konusunu, masallardaki “cadı” prototipinin Türk televizyon dizilerine yansıması oluşturmaktadır. Böyle bir çalışma yapılmasının temel amacı, masallarda yer alan “cadı” prototipinin, dizilere nasıl yansıtıldığını ortaya koymaktır. Çalışmada ilk olarak, masalların yapısı, masal kişileri ve masalların ideolojisine, ardından cadı kavramı ve masallarda cadıların nasıl tasvir edildiği üzerinde durulmuştur. Daha sonra ise, Yasak Elma dizisinde yer alan ve masallardaki
cadı tiplemelerini andıran kadın karakterler eleştirel söylem analizi doğrultusunda incelenmiştir. Sonuç olarak, masallardaki “cadı” prototipi ile Yasak Elma dizisinde yer alan kadın karakterler arasında paralellik olduğu gözlemlenmiştir. Dizide örneklem olarak seçilen kadınların tıpkı masallardaki cadılar gibi, ataerkil düzene karşı çıktıkları ve bunun sonucunda cezalandırıldıkları tespit edilmiştir. Çalışmada alanda yapılan diğer çalışmalarla ortak sonuçlara ulaşılmıştır denilebilir.

Anahtar Kelimeler

Masallar, televizyon dizileri, cadılar, Yasak Elma

Kaynakça

• Akgün, A. (2019). Reklamda masal dilinin kullanımı ve kadın temsili (Tez No: 578245). [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Akın, H. (2015). Ortaçağ Avrupası’nda cadılar ve cadı avı. Phoenix Yayınevi.
• Aksan, Y. (2013). 1450–1750 Yılları arasında Avrupa’da cadılık 1450–1750. Tarih İncelemeleri Dergisi, 28(2), 355–368. https://dergipark.org.tr/tr/ pub/egetid/issue/5067/69142.
• Alangu, T. (2016). Keloğlan Masalları. Yapı Kredi Yayınları.
• Alsaç, F. (2021). Masalların Yapı Unsurlarının Çözümlenmesi. Hiperlink.
• Arıcı, A. F. (2016). Estetik değer oluşturmada masalların rolü: Türk masalları örneği. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1017–1035. [CrossRef]
• Boratav, P. N. (2009). Zaman Zaman İçinde. İmge Yayınları.
• Çakmak, F., & Bilişli, Y. (2019). İdeoloji, söylem ve iletişim çalışmalarında
• Ruth Wodak. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 99–124. [CrossRef]
• Crow, W. (2006). Büyünün, cadılığın ve okültizmin tarihi. Dharma Yayınları.
• Dursun, Ç. (2013). İletişim kuram kritik. İmge Kitabevi.
• Geray, H. (2006). Toplumsal Araştırmalarda Nicel ve Nitel Yöntemlere Giriş. Siyasal Kitabevi.
• Gün, B. (2008). Masallara feminist bir bakış ve cinsiyet meseleleri (Tez No: 228184). [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Haberler.com (2021). Zehra karakterinden bir görüntü. https://www.hab erler.com/haberler/yasak-elma-zehra-kimdir-safak-pekdemir-kimdir -13899611-haberi/
• İçöz, F. (2008). Masalda cadı: “ötekinin” arketipi (Tez No: 230893). [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Kaçar, F. (2022). Anaakım Türk komedi sinemasında stereotip olgusu “Mahsun Kırmızıgül’ün filmlerinde stereotip ve klişelerin analizi”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(2), 685–698. [CrossRef]
• Karaaslan, C. (2019). Anonim Türk masallarında toplumsal cinsiyet bağlamında kadın (Tez No: 551863). [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Karar (2020). Şahika karakterinden bir görüntü. https://www.karar.com/ yasak-elma-sahika-ayriliyor-mu-nesrin-cavadzadenin-dizidenayrilacagi-iddiasi-1596311
• Magazinkolik (2022). Ender karakterinden bir görüntü. https://www.mag azinkolik.com/yasak-elma-ender-yildizin-yalanini-ortaya-cikarabi lecek-mi-92483h.htm
• Schanoes, V. L. (2014). Fairy tales, myth and psychoanalytic theory: Feminism and retelling the tale. Ashgate Publishing. https://play.google. com/books/reader?id=2_sFDAAAQBAJ&pg=GBS.PR3&hl=tr
• Sezer, M. Ö. (2017). Masallar ve toplumsal cinsiyet. Kor Kitap Yayınları.
• TDK (2023). Cadı. Türk dil kurumu sözlüğünde. Erişim tarihi: 10.01.2023. https://sozluk.gov.tr/
• Temur, N. (2012). Masal Destanındaki Tipler üzerine bir İnceleme. Kurgan Yayıncılık.
• Tezel, N. (1971). Türk Masalları (Cilt: 1). Kültür Bakanlığı.
• Tokdemir, K. (2018). Kötü kadın/iyi kadın zıtlığı: Masallarda cadı prototipinin incelenmesi (Tez No: 504070). [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
• Abant İzzet Baysal Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Tuğan, N. H. (2015). Son dönem Türk sinemasında hastalık Temsilleri: ‘saç’ filminin eleştirel söylem çözümlemesi. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi(40), 48–76.
• Tuncel, U. (2011). Süreli yayınlardaki masalla ilgili çalışmaların açıklamalı bibliyografyası (Tez No: 280057). [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbulÜniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi.
• van, Dijk (1996). Discourse, power and access. In C. R. Caldas-Coulthard & M. Coulthard (Eds.). Texts and practices: Readings in critical discourse analysis (pp. 84–104). Routledge.
• Yetkİner, B. (2021). Althusser’in Devletin ideolojik aygıtları bağlamında masallara yönelik bir araştırma. İNİF E – Dergi, 6(1), 298–311. [CrossRef]
• TRT Haber (2021). Yıldız Karakterinden Bir Görüntü. https://www.trhaber. com/sinema-dizi/yasak-elma-da-flas-gelisme-cagatay-ve-yildizbosanacak-mi-h19927.htm