DİJİTAL GÖZETİM ÇAĞINDA PANOPTİKON: KAZAKİSTAN CUMHURİYETİ ELEKTRONİK HÜKÜMETİ PORTALI (EGOV.KZ)

Yıl 2024, Sayı: 28, 8 - 17, 17.09.2024

Ruslan Begen

https://doi.org/10.32952/communicata.1423901

Öz

Modern çağın, “dijital ekonomi”ye dönüşmeye başlayan ekonomilerde, devletlerin işleyişini de değiştirmedeki etkisinin, dikkat çekici bir katkıya sahip olduğunu söylemek gerekir. Siyasi ve sosyal gücün e-Devlet imkanlarıyla, adeta bir devrimle, dijital yapıya dönüşmesi ifadesi bütüyle bir hayal veya abartı değildir.

Gözetim, yüzyıllardan bu yana farklı yöntemler ile toplumlar üzerinde uygulanan pratikleri kapsamaktadır. Bu deneyimlerin temel amacı, mevcut otoritenin toplumu kontrol etme güdüsünden gelmektedir. Gelişen teknolojinin sağlamış olduğu imkanlar bu arzuyu daha da güçlü kılabilmiştir.

Bu çalışmada gözetimin tarihsel akış içinde aldığı biçimlere değinildikten sonra, XX. yüzyılın son çeyreğinden itibaren ortaya çıkmaya başlayan dijital teknolojinin özellikle son 20 yılda gözetimin de dijitalleşmesine yol açtığına işaret edilmiştir. Bu çerçevede, gözetimin günümüzde panoptik biçiminin iç içe geçerek işlev gördüğünün altı çizilerek dijital gözetimin post modern kültür bağlamında sıradan hale gelmesine ve Kazakistan Cumhuriyeti Elektonik Hükümeti E-Gov Portalı’na genel bakış ve başarıları değerlendirilerek e-Devlet hizmetlerine dikkat çekilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gözetim, Panoptikon, Kazakistan Cumhuriyeti, Elektronik Hükümet, E-Devlet, E-Gov.kz

The Panopticon in the Age of Digital Surveillance: Portal Electronic Government of the Republic of Kazakhstan (EGov.kz)

Öz

It must be said that the modern era has made a remarkable contribution to changing the functioning of states in economies that have begun to transform into a "digital economy". The transformation of political and social power into a digital structure through the possibilities of e-Government, almost like a revolution, is not a dream or an exaggeration.

Surveillance has been practiced on societies with different methods for centuries. The main purpose of these experiences comes from the existing authority's desire to control society. The opportunities provided by developing technology have made this desire even stronger.

In this study, after mentioning the forms that surveillance has taken in the historical flow, it is pointed out that digital technology, which started to emerge since the last quarter of the XXth century, has led to the digitalization of surveillance, especially in the last 20 years. In this framework, it is underlined that the panoptic form of surveillance today functions by intertwining and digital surveillance has become commonplace in the context of post-modern culture, and attention is drawn to e-government services by evaluating the overview and achievements of the E-Gov Portal of the Electronic Government of the Republic of Kazakhstan.

Anahtar Kelimeler

Surveillance, Panopticon, Republic of Kazakhstan, Electronic Government, E-Government, E-Gov.kz

Kaynakça

• Adilet.zan.kz (2023, 25 Kasım). 2005-2007 yıllarda Kazakistan Cumhuriyeti’nde “E-devlet” Oluşumunun Devlet Programı Hakkında (Қазақстан Республикасында “электрондық үкiмет” қалыптастырудың 2005-2007 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы туралы). https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U040001471_ adresinden alındı.
• Arık, E. (2018). Dijital Mahremiyet. Yeni Medya ve Gözetim Toplumu. LİTERATÜRK Academia.
• Ваbаn, E. (2012). Mc Luhan ve Ваudrillard’ın Реnсеrеsіnden Sosуаl Medуаnın Etkisi: İfadenin Esareti, Gözetlenen Tорlum ve Kауıp Kimlik Sendromu. Tolga Kara ve Ebru Özgen (Ed.), Sosуаl Medуа Akademi içinde (s. 57-82). Веta Yayınları.
• Bauman, Z., & Lyon, D. (2013). Akışkan Gözetim, çev. E. Yılmaz, Ayrıntı Yayınları.
• Bentham, J. (2016). Panoptikon-Gözün İktidarı, çev. Z. Özarslan ve B. Çoban, Su Yayınları.
• Çakır, M. (2015). İnternette Gösteri ve Gözetim Eleştirel Bir Okuma. Ütopya Yayınevi.
• Çoban, B. (2016). “Gözün İktidarı” Üzerine. Panoptikon. Gözün İktidarı, çev. Barış Çoban ve Zeynep Özarslan, Su Yayınevi.
• Deborah, G. J. (2001). Computers Ethics, Prentice-Hall, Inc.
• Dolgun, U. (2005). Enformasyon Toplumundan Gözetim Toplumuna. Ekin Kitabevi.
• Draper, R. (2018). “Biri Bizi Gözetliyor”. National Geographic Türkiye. 202, Şubat, 54-89.
• EGov.kz (2023, 20 Kasım). E-devlet Nedir ve Ne İşe Yarar? (Электрондық үкімет дегеніміз не және ол не үшін қажет?). https://egov.kz/cms/kk/information/about/help-elektronnoe-pravitelstvo
• EGov.kz (2023, 21 Kasım). Kazakistan Cumhuriyeti’nde E-devlet Nasıl Gelişmektedir? (Қазақстан Республикасында электрондық үкімет қалай дамуда). https://egov.kz/cms/kk/information/about/help-elektronnoe-pravitelstvo
• EGov.kz (2023, 25 Kasım). E-devlet’in Başarıları (Электрондық үкіметтің жетістіктері). https://egov.kz/cms/kk/information/about/help-elektronnoe-pravitelstvo
• EGov.kz (2023, 26 Kasım). Kazakistan Cumhuriyeti e-Devlet Projeleri (Қазақстан Республикасы электронды үкіметінің жобалары). https://egov.kz/cms/kk/information/about/projects
• EGov.kz (2023, 27 Kasım). Digital Kazakhstan. https://egov.kz/cms/kk/digital-kazakhstan
• EGov.kz (2023, 28 Kasım). EGov.kz Portalı’nda En Çok Talep Edilen Hizmetler (eGov.kz порталының ең талап етілетін сервистері). https://egov.kz/cms/kk/articles/communications/useful-services
• Foucault, M. (2017). Hapishanenin Doğuşu, çev. Mehmet Ali Kılıçbay, İmge Kitabevi.
• Fuchs, C. (2014). Sosyal Medya: Eleştirel Bir Bakış, çev. D. Saracoğlu ve İ. Kalaycı, NotaBene Yayınları.
• Kaman, D. (2022). Türkiye’de Belediyelerde Demokrasinin Dönüşümü Bağlamında Dijital Demokrasi: Nitel Bir Araştırma [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Kütahya Dumlupınar Üniversitesi.
• Kavut, S. (2023). Dijital Dönüşüm Çağında Gözetimin Elektronikleşmesi: Panoptikon’dan Süperpanoptikon’a Gözetim Toplumu. Communicata 25. https://doi.org/10.5152/communicata.2023.23029
• Kuran, N.H. (2005). Devlet Baba’dan E-Devlet’e: Türkiye için E-Devlet Modeli. Analiz ve Model Önerisi. 1. Baskı. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Kütükoğlu, E. (2021). Kuşaklar Bağlamında Sosyal Medya ve Mahremiyet. Eğitim Yayınevi.
• Lyon, D. (1994). The Electronic Eye-The Rise of Surveillance Society. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Lyon, D. (2006). Gözetlenen Toplum, çev. Gözde Soylan, Kalkedon Yayınları.
• Niedzviecki, H. (2009). Dikizleme Günlüğü, çev. G. Gündüç, Ayrıntı Yayınları.
• Oğurlu, Y. (2010). İdare Hukukunda “E-Devlet” Dönüşümü ve Dijitalleşen Kamu Hizmeti. On İki Levha Yayıncılık.
• Rizanaj, F.H. (2020). Yeni Medyada Gözetim ve Mahremiyetin Dönüşümü. Gece Kitaplığı.
• Yıldrım, H., Kaplan V., Çakmak T., & Üstün C.C. (2006). E-Devlet Başa. (Haz. Ö. Fatih Akpınar) Macar Yayıncılık.