Çatalpınar (Ordu) İlçesinde Fındık Zararlısı Halyomorpha halys (Stal)’ın Bazı Biyolojik Özelliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 2, 363 - 371, 24.12.2025

Ali Özpınar , Serap Yıldırım

https://doi.org/10.33202/comuagri.1699211

Öz

Bu araştırma, Halyomorpha halys (Stal) (Hemiptera; Pentatomidae)’ın bazı biyolojik özelliklerini belirlemek amacıyla, Ordu ili Çatalpınar ilçesi Göller, Şirinköy ve Karahamza mahallerinde üreticilere ait 3 adet fındık bahçesinde, 2023ve 2024 yıllarında yürütülmüştür. Her fındık bahçesinde belirlenen birer ağacın dış dalına 15.04.2023 ve 01.04.2024 tarihlerinde H. halys’ın ruhsatlı feromon tuzağı (100 mg Murgantiol+80 mg Methyl-E,E,Z-2,4,6-decatrienoate) asılmıştır. Fındık bahçelerindeki tuzaklara yakalanan H. halys’ın ergin ve nimfleri haftada iki kez sayılmış ve tuzaklar bir sonraki sayım için temiz bırakılmıştır. H. halys’ın ergin uçuşu her iki yılda da fındık bahçelerinde nisan ayında başlamış, ağustos ayı ortasından itibaren tuzaklara yakalanan ergin sayısı artmış ve tuzak başına en fazla ergin 51 ve 24 birey ile 12.09.2023 ile 03.09.2024 tarihinde sayılmıştır. Her iki yılda da bahçelerdeki ergin varlığı ekim ayı ortasına kadar devam etmiş ve 2 ergin uçuşu gerçekleşmiştir. Göller, Şirinköy ve Karahamza mahallerindeki tuzaklara 2023 ve 2024 yıllarında sırasıyla toplam 955, 209 ve 80; 531, 361 ve 146 birey yakalanmıştır. Her iki yılda da en fazla nimf ve ergin diğer örnekleme yerlerine göre kıyıda yer alan Göller mahallesindeki bahçede kaydedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fındık , Halyomorpha halys , Ergin uçuşu , Popülasyon yoğunluğu

Teşekkür

Bu çalışmanın özeti “International Balkan Agriculture Congress”, kitapcığından (217 P)’de yayınlanmış olup, birinci yazar Serap Yıldırım’ın Yüksek lisans tez çalışmasının bir bölümüdür.

Determination of Some Biological Characteristics of the Hazelnut Pest Halyomorpha halys (Stål) in Çatalpınar District, Ordu Province

Öz

This study was conducted to determine the biological properties of Halyomorpha halys (Stål) (Hemiptera: Pentatomidae) during the years 2023 and 2024 in three hazelnut orchards owned by local growers located in the villages of Göller, Şirinköy, and Karahamza in the Çatalpınar district of Ordu province. In each hazelnut orchard, a pheromone trap licensed for H. halys (100 mg Murgantiol + 80 mg Methyl-E,E,Z-2,4,6-decatrienoate) was placed on the outer branch of a selected tree on 15 April 2023 and 1 April 2024. The adult and nymph stages of H. halys caught in the traps in the orchards were counted twice a week, and the traps were cleaned after each count in preparation for the next one. Adult flight of H. halys began in April in both years, with the number of adults caught in traps increasing from mid-August. The highest number of adults caught per trap was 51 and 24 individuals, recorded on 12 September 2023 and 3 September 2024, respectively. The presence of adults in the orchards continued until mid-October in both years, indicating two separate flight periods. In 2023 and 2024, the total number of individuals trapped in Göller, Şirinköy, and Karahamza were 955, 209, and 80; 531, 361, and 146, respectively. In both years, the highest number of nymphs and adults was recorded in the orchard located in Göller, which is situated along the coast, compared to the other sampling sites.

Anahtar Kelimeler

Hazelnut , , Halyomorpha halys , Adult flight , Population density

Kaynakça

• Altanlar, E., Tuncer C., 2023. Kahverengi kokarca [Halyomorpha halys (Stål, 1855) (Hemiptera: Pentatomidae)]’ya karşı mücadelede kullanılan feromon ve tuzak tiplerinin etkinliğinin belirlenmesi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi. 38 (3): 473-492.
• Anonim, 2023. Toprak Mahsülleri Ofisi (TMO), Ürün Raporu Fındık. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü Müdürlüğü, TEPGE Yayın no: 376.
• Anonim, 2024. https://ordu.tarimorman.gov.tr/Haber/1481/Kahverengi-Kokarcaya.
• Coşkun, K. D., 2023 Türkiye’de yeni bir istilacı polifag zararlı, kahverengi kokarca [Halyomorpha halys (Stål, 1855) (Hemiptera: Pentatomidae)]’ya karşı bazı insektisitlerin etkinliğinin araştırılması. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Bitki Koruma Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Samsun.
• Çerçi, B., Koçak, Ö., 2017. Further contribution to the Heteroptera (Hemiptera) fauna of Turkey with a new synonymy. Acta Biologica Turcica. 30 (4): 121-127.
• FAOSTAT, 2020. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Kurumsal İstatistik Veri Tabanı (Food and Agriculture Organization Corporate Statistical Database). Erişim: 10 Mayıs 2021, https://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL.
• Göktürk, T., Burjanadze, M., Supatashvili, A., 2018. Artvin ve Çevresinde Halyomorpha halys (Hemiptera: Pentatomidae)’ın Biyolojisi ve Zararı. III. Türkiye Orman Entomolojisi ve Patolojisi Sempozyumu Bildiri Kitabı. 10-12 Mayıs, Artvin. s.11.
• Göktürk, T., Tozlu, G., 2019. An important agricultural pest for Turkey: invasive species Halyomorpha halys. In: Proceedings of International Black Sea Coastline Countries Symposium. May 2-5, Batumi / Georgia, pp. 283-297.
• Göktürk, T., 2020. Halyomorpha halys (Stal) mücadelesinde ışık ve feromon tuzaklarının etkinliliklerinin araştırılması. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. 21 (2): 270-275.
• Güzel, R., 2022. Farklı renk ve tipteki tuzakların Halyomorpha halys (Hemiptera: Pentatomidae)’ e karşı etkinliklerinin belirlenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Bitki Koruma Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Samsun.
• Haye, T., Weber, D. C., 2017. Special issue on the brown marmorated stink bug, Halyomorpha halys: an emerging pest of global concern. Journal of Pest Sciences. 90:987–988.
• Hoebeke, E. R, Carter, M. E., 2003. Halyomorpha halys (Stal) (Heteroptera: Pentatomidae): a polyphagous plant pest from Asia newly detected in North America. Proceedings of the Entomological Society of Washington. 105(1): 225-237.
• Lee, D. H., Nielsen, A. L., Leskey, T. C., 2014. Dispersal capacity and behavior of nymphal stages of Halyomorpha halys (Hemiptera: Pentatomidae) evaluated under laboratory and field conditions. Journal of Insect Behavior. 27(5): 639-651.
• Medal, J. C, Smith, T. R., Cruz, A. S., 2013. Biology of the brown marmorated stink bug Halyomorpha halys (Heteroptera: Pentatomidae) in the laboratory. Florida Entomologist. 96 (3): 1209-1212.
• Saruhan, İ., Tuncer, C., 2006. Palomena prasina L. (Heteroptera: Pentatomidae)’nın bazı morfolojik ve biyolojik özelliklerinin saptanması üzerinde araştırmalar. Türkiye Entomoloji Dergisi. 30 (1): 43-56.
• Özen, L., 2022. Artvin ili fındık bahçelerinde Halyomorpha halys’ın popülasyon durumu ve zararları. Artvin Çoruh Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, Artvin.
• Özdemir, İ., O., Tuncer, C., 2021. Türkiye'de yeni bir istilacı polifag zararlı, kahverengi kokarca (Halyomorpha halys (Stål, 1855) (Hemiptera: Pentatomidae)]: tanımı, benzer türler ve mevcut durum. Black Sea Journal of Engineering and Science. 4(2): 58-67.
• Uluca, M., 2024. Kahverengi Kokarca [Halyomorpha halys (Stål 1855) (Hemiptera: Pentatomidae)]’nın Karadeniz Bölgesi’ndeki Biyolojisi, Konukçuları ve Fındıktaki Ekonomik Zarar Eşiğinin Belirlenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Bitki Koruma Ana Bilim Dalı, Samsun.
• Tassini, C, Mifsud, D., 2019. The brown marmorated stink bug, Halyomorpha halys (Hemiptera: Heteroptera: Pentatomidae) in Malta. EPPO Bulletin. 49 (1): 132-136.
• Tuncer, C., Ecevit, O., 1997. Current status of hazelnut pest in Turkey. Acta Horticulture. 445: 545-552.
• Tuncer, C., Saruhan, İ., Akça, İ., 2005. The insect pest problem affect in hazelnut kernel quality in Turkey. Acta. Horticulture. 668:367-376.
• Zhu, G., Gariepy, T. D, Haye, T, Bu, W., 2016. Patterns of niche filling and expansion across the invaded ranges of Halyomorpha halys in North America and Europe. Journal of Pest Sciences. 90 (4): 1045-1057.