Sulama Düzeyinin Zeytin Ağaçlarında Stoma İletkenliğinin Günlük ve Mevsimlik Değişimlerine Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 2, 452 - 462, 28.12.2022

Ongun Uçkay , Erhan Akkuzu

https://doi.org/10.33202/comuagri.912259

Öz

Çalışma; 2018 yılında, Bornova Zeytincilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünde, yetişkin Memecik çeşidi zeytin ağaçlarında yürütülmüştür. Çalışmada, farklı sulama düzeylerinde ( K1=ET0 (yağışa dayalı), K2=ET100, K3=ET66 ve, K4=ET33) zeytin ağaçlarında sulama öncesi ve sulama sonrası stoma iletkenliği (gs)’nin mevsim içindeki değişimleri izlenmiştir. Ayrıca gün içerisinde değişimi ortaya koymak amacıyla yağışa dayalı (K1) ve kontrol (K2) konularında dönem içerisinde 4 farklı günde iki saat arayla stoma iletkenliği (gs) ölçümleri yapılmıştır. Çalışma süresince konulara uygulanan sulama suyu miktarı 0 ile 904 mm arasında, bitki su tüketim değerleri ise 132 ile 894 mm arasında değişiklik göstermiştir.
Çalışmada sulama öncesi stoma iletkenliği verilerinin sezon ortalamaları, K1, K2, K3 ve K4 konuları için sırasıyla 179.6, 275.6, 250.2 ve 242.4 mmol m-2 s-1 olarak bulunmuştur. Sulama sonrası stoma iletkenliğinin sezon ortalamaları ise K2, K3, K4 konuları için sırasıyla 330.7, 293.3 ve 245.1 mmol m-2 s-1 olarak bulunmuştur. Çalışmada elde edilen verilere göre, stoma iletkenliği değerlerinde konular arasındaki fark istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Çalışma sonucunda, zeytin ağaçlarında su stresinin belirlenmesinde, stoma iletkenliği (gs) ölçüm değerlerinin kullanılabileceği ifade edilebilir. Gün içerisinde stoma iletkenliği değişimlerine bakıldığında, stresin en belirgin olarak gözlendiği saatler 14:00 civarıdır. Yani gün içerisinde bu saatlerde yapılacak stoma iletkenliği ölçümlerinin stresi belirlemede daha başarılı olacağı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

stoma, kuraklığa dayanıklılık, stoma iletkenliği, su stresi, yaprak porometresi

Kaynakça

• Ahumada Orellana, L., Ortega Farías, S., Poblete Echeverría, C., & Searles, P. S., 2019. Estimation of stomatal conductance and stem water potential threshold values for water stress in olive trees (cv. Arbequina). Irrigation Science, 37(4), 461-467 pp.
• Asik, S., Kaya, U., Camoglu, G., Akkuzu, E., Olmez, H. A., & Avci, M., 2014. Effect of Different Irrigation Levels on the Yield and Traits of Memecik Olive Trees (Olea europaea L.) in the Aegean Coastal Region of Turkey. J. Irrig. Drain. Eng.-ASCE 140(8), 04014025.
• Ben-Gal, A., Kool, D., Agam, N., van Halsema, G. E., Yermiyahu, U., Yafe, A., Presnov, E., Erel,R., Majdop, A., Zipori, I., Segal, E., Rüger, S., Zimmermann, U., Cohen, Y., Alchanatis, V. and Dag, A., 2010.Whole-tree water balance and indicators for short-term drought stress in non-bearing ‘Barnea’ olives. Agricultural Water Management, 98(1): 124-133,
• Blum, A., 2011. Plant Breeding for Water-Limited Environments. Springer, New York.
• Breda, N., Huc, R., Granier, A., and Dreyer. E., 2006. Temperate forest trees and stands under severe drought: a review of ecophysiological responses,daptation processes and long- term consequences. Annals of Forest Science,Springer Verlag (Germany), 63 (6):625-644.
• Canözer, Ö., 1991. Standart Zeytin Çeşitleri Kataloğu Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Yayın Dairesi Başkanlığı, Mesleki Yayınlar, Seri:16, No:334, Ankara.
• Çakır, T., 2015. Farklı Kısıtlı Sulama Koşullarındaki Zeytin Ağaçlarında (cv. Memecik) Bitki Su Potansiyeli ve Stoma İletkenliğinin Zamansal Değişimi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Tarımsal Yapılar ve Sulama Ana Bilim Dalı, 49s.
• Ertem, E., 2018. Kısıtlı sulama koşullarında zeytin ağaçlarında özsu akışı ve stoma iletkenliğindeki değişimin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Tarımsal Yapılar ve Sulama Ana Bilim Dalı, 54s.
• Fernandez, J., Cueva, M., 2010. Irrigation Scheduling from Stem Diameter Variations: A Review. Agricultural and Forest Meteorology, 150(2), 135-151.
• Fernández J.E., 2014. Understanding olive adaptation to abiotic stresses as a tool to increase crop performance. Environ Exp Bot 103:158–179.
• Fernández J.E., 2017. Plant-Based Methods for Irrigation Scheduling of Woody Crops. Horticulturae 3(2):2-37
• Gao, Z., and Li, Z., 2015. Dynamic Simulation of Conductance in Apple Tree Canopy. Advance Journal of Food Science and Technology, 8(2): 146-149.
• Giorio, P., Sorrentino, G., & d’Andria, R., 1999. Stomatal behaviour, leaf water status and photosynthetic response in field-grown olive trees under water deficit. Environmental and Experimental Botany(42): 95-104.
• Lopriore, G., Gatta, G., Scelsa, D., Storto, M. L., Abatantuono, I., and Pati, S., 2016. Water stress, yield and oil characteristics of partial rootzone drying and deficit irrigated very-high density olive orchard (Olea europaea L. ‘Arbequina’). Acta horticulturae (1112): 87-94.
• Masmoudi,C. C., Ayachı, M.M., Gouıa, M., Laabıdı,E. F., Reguaya, S., Amor, A.Q. and Bousnına, M., 2010. Water relations of olive trees cultivated under deficit irrigation regimes. Scientia Horticulturae 125: 573–578.
• MGM. 2018. İzmir iline ait iklim elemanlarının uzun yıllık ortalama değerleri. Meteoroloji Gen. Müd. Ankara.
• Pouyafard, N., Akkuzu, E., & Kaya, Ü., 2016. Kıyı Ege Koşullarında Yetiştirilen Ayvalık Zeytin Fidanlarında Su Stresine Bağlı Bazı Fizyolojik ve Morfolojik Değişimlerin Belirlenmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi,13(1) 88-98.
• Taiz, L. ve Zeiger, E., 2008. Bitki Fizyolojisi (Edit. Prof. Dr. İsmail Türkan). Palme Yayıncılık. Ankara.
• Yurtsever, N.,1984. Deneysel İstatistik Metotlar. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları. Ankara.