İklim Değişikliğinin Pamuk Yetiştiriciliğine Etkisinin Modellenmesi

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 1, 96 - 107, 22.07.2024

Huzur Deveci

https://doi.org/10.33202/comuagri.1449471

Öz

Günümüzde iklim değişikliği göz ardı edilemeyen bir durumdur. Pamuk, Türkiye’de yetiştirilen önemli bir endüstri bitkisidir. Dolayısı ile iklim değişikliğinden tarım sektöründe önemli bir yer tutan pamuğun nasıl etkileneceğini belirleyebilmek, gelecekte yetiştirilme alanlarının nasıl değişeceğini doğru bir şekilde tahmin edebilmek çok önemlidir. Bu çalışmanın amacı, iklim değişikliğinin Türkiye’de yetiştiriciliği yapılan pamuk bitkisinin coğrafi dağılımının gelecekte nasıl değişeceğini, bitki uygunluk modeli kullanarak tahmin etmektir. Bu amaçla, Türkiye’de referans (1950-2000) ve gelecek dönem (2050-2059) HADGEM2_ES model RCP4.5 ve RCP8.5 senaryo sonuçları doğrultusunda DIVA-GIS programı içinde yer alan Ecocrop modülü kullanılarak pamukta uygunluk tahmini yapılmıştır. Sonuç olarak iklim değişikliği karşısında Türkiye’de pamuk yetiştirilen alanlar referans dönemle gelecek dönem HadGEM2_ES iklim modeli RCP4.5 ve RCP8.5 senaryo sonuçları karşılaştırıldığında, RCP8.5 senaryosunda RCP4.5’e göre pamuk yetiştiriciliğinde uygun alanların daha da artacağı ve genişleyeceği aynı zamanda her iki senaryoda da olumlu etkileneceği tahmin edilmiştir. Bölgesel bazda değerlendirildiğinde ise Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Akdeniz Bölgesi ve Ege Bölgesi olmak üzere üç bölgede yapılabilen pamuk yetiştiriciliğinin 2050’lerde bu bölgelere ilave olarak Marmara Bölgesi’nin tamamı ve Karadeniz Bölgesi’nin kıyı kesimlerinin de eklenebileceği öngörülmüştür. Ayrıca referans dönem iklimsel uygunluk haritalarında mükemmel olarak sınıflandırılan ve yoğun olarak Adana ve Mersin’de yetiştiriciliği yapılan pamuğun 2050’lerde Adana ve Mersin’in kesişimindeki bölgede RCP4.5’te çok uygun, uygun olarak sınıflandırılmışken RCP8.5’te bunlara ek olarak marjinal alanlara dönüşeceği pamuk yetiştiriciliği için uygunluğun azalacağı belirlenmiştir. Bu çalışmada referans döneme göre, gelecek dönem için elde edilen sonuçların RCP.8.5’ta RCP4.5’e göre daha fazla oluşacağı tahmin edilmiştir. Karar vericilerin ve üreticilerin planlamalarını yaparken bu tahminler doğrultusunda hazırlık yapmaları önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gossypium hirsutum L., Ecocrop Model, HADGEM2_ES, DIVA-GIS, Uygunluk

Kaynakça

• Afzal, M., Ahmed, T., Ahmed, G., 2016. Empirical assessment of climate change on major agricultural crops of Punjab, Pakistan. MPRA Paper No. 70958, https://mpra.ub.uni-muenchen.de/70958/, (Erişim tarihi: 11.07.2023).
• Anonim, 2023. Ürün Masalları Pamuk Bülteni. https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/Belgeler/B%C3%BCltenler/MAYIS%202022/Pamuk%20%20May%C4%B1s%20B%C3%BClteni.pdf, (Erişim tarihi: 11.07.2023).
• Aydın, F., Sarptaş, H., 2018. İklim değişikliğinin bitki yetiştiriciliğine etkisi: model bitkiler ile Türkiye durumu. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi. 24(3): 512-521.
• Aydın-Kandemir, F., Sarptaş, H., 2023. Geographic information systems-based land suitability assessment for switchgrass cultivation in marginal lands: a case study for İzmir-Türkiye. Clean Technologies and Environmental Policy. 25(3): 781-797.
• Bozoğlu, M., Başer, U., Alhas Eroğlu, N., Kılıç Topuz, B., 2019. Impacts of climate change on Turkish agriculture. Journal of International Environmental Application and Science. 14 (3): 97-103.
• CCAFS, 2023. GCM Downscaled Data Portal. Climate change agriculture and food security. https://www.ccafs-climate.org/. (Erişim tarihi: 30.03.2023).
• Çopur, O., 2018. GAP Projesinin Türkiye pamuk üretimine etkisi: son on yıldaki değişimler. ADYUTAYAM Dergisi. 6(1): 11-18.
• Dellal, İ., 2021. İklim Krizi ve Tarım-Gıda Sektörü. 3. Uluslararası Tarım ve Gıda Etiği Kongresi, 5-6 Kasım, Çevrimiçi.
• Deveci, H., 2023. Estimation of the ımpact of climate change on spinach cultivation areas in Türkiye. Sustainability. 15: 15395.
• DIVAGIS, 2023. DIVA-GIS. https://www.diva-gis.org/climate, (Erişim tarihi: 18.05.2023).
• Diarra, A., Barbier, B., Yacouba, H., 2017. Impact of climate change on cotton production in Burkina Faso. African Journal of Agricultural Research. 12(7): 494-501.
• DSİ, 2023. Devlet Su İşleri. Toprak Su kaynakları. https://www.dsi.gov.tr/Sayfa/Detay/754. (Erişim tarihi: 30.03.2023).
• Dudu, H., Çakmak, E.H., 2017. Climate change and agriculture: an integrated approach to evaluate economy-wide effects for Turkey. Climate and Development. 10(3): 275–288.
• Egbebiyi, T.S., Lennard, C., Crespo, O., Mukwenha, P., Lawal, S., Quagraine, K., 2019. Assessing future spatio-temporal changes in crop suitability and planting season over West Africa: using the concept of crop-climate departure. Climate. 7(9): 102,
• Egbebiyi, T.S., Crespo, O., Lennard, C., Zaroug, M., Nikulin, G., Harris, I., Price, J., Forstenhäusler, N., Warren, R., 2020. Investigating the potential impact of 1.5, 2 and 3° C global warming levels on crop suitability and planting season over West Africa. PeerJ. 8: e8851, 1-34.
• Ezekannagha, E., Crespo, O., 2020. Suitability evaluation of underutilized crops under future climate change using ecocrop model: a case of Bambara Groundnut in Nigeria. Multidisciplinary Digital Publishing Institute Proceedings. 36(1): 53. FAO, 2023. Food and Agriculture Organization of the United Nations. https://gaez.fao.org/pages/ecocrop. (Erişim tarihi: 06.02.2023). Gardner, A.S., Gaston, K.J., Maclean, I.M., 2021. Accounting for inter‐annual variability alters long‐term estimates of climate suitability. Journal of Biogeography. 48(8): 1960-1971.
• Gencer, O., 2023. Pamuk Yetiştiriciliği. https://adana.tarimorman.gov.tr/Belgeler/SUBELER/bitkisel_uretim_ ve_bitki_sagligi_sube_mudurlugu/endustri_bitkileri_yetistiriciligi_ve_mucadelesi/Pamuk%20Yeti%C5%9Ftiricili%C4%9Fi.doc , (Erişim tarihi: 10.07.2023).
• Gürkan, H., Bayraktar, N., Bulut, H., 2017. İklim değişikliği nedeniyle artan kuraklığın ayçiçeği ve pamuk verimi üzerine etkileri. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi. 20: 216-221.
• Hayaloğlu, P., 2018. İklim değişikliğinin tarım sektörü ve ekonomik büyüme üzerindeki etkileri. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 9(25): 51-62.
• Hijmans, R.J., Guarino, L., Mathur, P., 2012. DIVA GIS Version 7.5. http://www.diva-gis.org/. (Erişim tarihi: 11.12.2022).
• Hummel, M., Hallahan, B.F., Brychkova, G., Ramirez-Villegas, J., Guwela, V., Chataika, B., Curley, E., McKeown P.C., Morrison, L., Talsma, E.F., Beebe, S., Jarvis, A., Chirwa, R., Spillane, C., 2018. Reduction in nutritional quality and growing area suitability of common bean under climate change induced drought stress in Africa. Scientific Reports. 8(1): 16187.
• Hunter, R., Crespo, O., 2019. Large scale crop suitability assessment under future climate using the Ecocrop model: the case of six provinces in Angola’s Planalto Region. In: Rosenstock, T., Nowak, A., Girvetz, E. (eds) The Climate-Smart Agriculture Papers: Investigating the Business of a Productive, Resilient and Low Emission Future, 39-48.
• Karahasan, B.C., Pınar, M., 2023. Climate change and spatial agricultural development in Turkey. Review of Development Economics. 27(3): 1699–1720.
• Kurnaz, M.L., 2023. İklim değişikliği ve uyum süreçlerinde Türkiye. Resilience. 7(1): 199-208.
• Lane, A., Jarvis, A., 2007. Changes in climate will modify the geography of crop suitability: agricultural biodiversity can help with adaptation. Journal published by ICRISAT. 4(1): 1-12. http://oar.icrisat.org/.
• Makinano-Santillan, M., Santillan, J.R., 2015. GIS-based ecocrop modelling to assess potential climate change effects on Sago palm suitability distribution. 36th Asian Conference on Remote Sensing (ACRS 2015), 24-28 October, Quezon City, Philippines.
• Manners, R., Vandamme, E., Adewopo, J., Thornton, P., Friedmann, M., Carpentier, S., Ezui, K.S., Thiele, G., 2021. Suitability of root, tuber, and banana crops in Central Africa can be favoured under future climates. Agricultural Systems. 193: 103246.
• MGM, 2023a. Türkiye Meteoroloji Genel Müdürlüğü. 2023 Yılı İklim Değerlendirmesi Raporu. https://www.mgm.gov.tr/FILES/iklim/yillikiklim/2023-iklim-raporu.pdf. (Erişim tarihi: 26.02.2024).
• MGM, 2023b. Türkiye Meteoroloji Genel Müdürlüğü. Türkiye ortalama sıcaklık. https://www.mgm.gov.tr/FILES/resmi-istatistikler/parametreAnalizi/2023-ortalama-sicaklik.pdf. (Erişim tarihi: 04.04.2023).
• MGM, 2023c. Türkiye Meteoroloji Genel Müdürlüğü. Türkiye yıllık ortalama toplam yağış. https://www.mgm.gov.tr/FILES/resmi-istatistikler/parametreAnalizi/2023-yagis.pdf. (Erişim tarihi: 06.04.2023).
• MGM, 2023d. Türkiye Meteoroloji Genel Müdürlüğü. Türkiye ortalama maksimum sıcaklık. https://www.mgm.gov.tr/FILES/resmi-istatistikler/parametreAnalizi/2023-maks-sicaklik-ortalamasi.pdf. (Erişim tarihi: 06.04.2023).
• MGM, 2023e. Türkiye Meteoroloji Genel Müdürlüğü. Türkiye ortalama minimum sıcaklık. https://www.mgm.gov.tr/FILES/resmi-istatistikler/parametreAnalizi/2023-min-sicaklik-ortalamasi.pdf. (Erişim tarihi: 06.04.2023).
• MGM, 2023f. Türkiye Meteoroloji Genel Müdürlüğü. Türkiye ortalama nem. https://www.mgm.gov.tr/FILES/resmi-istatistikler/parametreAnalizi/2023-ortalama-nem.pdf. (Erişim tarihi: 06.04.2023).
• Møller, A.B., Mulder, V.L., Heuvelink, G.B.., Jacobsen, NM., Greve, M.H., 2021. Can we use machine learning for agricultural land suitability assessment? Agronomy. 11(4): 703.
• Mulinde, C., Majaliwa, J.M., Twinomuhangi, R., Mfitumukiza, D., Waiswa, D., Tumwine, F., Kato, E., Asiimwe, J., Nakyagaba, W.N., Mukasa, D., 2022. Projected climate in coffee-based farming systems: implications for crop suitability in Uganda. Regional Environmental Change. 22(3): 83.
• Mumo, L., Yu, J., Ojara, M., Lukorito, C., Kerandi, N., 2021. Assessing changes in climate suitability and yields of maize and sorghum crops over Kenya in the twenty-first century. Theoretical and Applied Climatology. 146: 381-394.
• Özüdoğru, T., 2021. Dünya ve Türkiye’de pamuk üretim ekonomisi. Tekstil ve Mühendis. 28(122): 149-161.
• Şen, A.S., Deveci, H., Konukçu, F., 2024. Modelling the adaptation of some cultural plants produced in Thrace Region to climate change. Journal of Tekirdag Agricultural Faculty. 21(2): 501-516.
• QGIS, 2023. Quantum GIS. https://qgis.org/tr/site/. (Erişim tarihi: 11.01.2023).
• Remesh, K.R., Byju, G., Soman, S., Raju, S., Ravi, V., 2019. Future changes in mean temperature and total precipitation and climate suitability of yam (Dioscorea spp.) in major yam-growing environments in India. Current Horticulture. 7(1): 28-42.
• SYGM, 2016. Su Yönetimi Genel Müdürlüğü. İklim Değişikliğinin Su Kaynaklarına Etkisi Projesi Proje Nihai Raporu. https://www.tarimorman.gov.tr/SYGM/Belgeler/iklim%20de%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Finin%20su%20kaynaklar%C4%B1na%20etkisi/Iklim_NihaiRapor.pdf. (Erişim tarihi: 12.02.2023).
• SYGM, 2020. Su Yönetimi Genel Müdürlüğü. İklim Değişikliği ve Uyum. https://www.tarimorman.gov.tr/SYGM/Belgeler/iklim%20değişikliğinin%20su%20kaynaklarına%20etkisi/iklimkitap2020.pdf. (Erişim tarihi: 11.03.2023).
• Taba-Morales, G., Hyman, G., Mejía, J.R., Castro-Llanos, F., Beebe, S., Rubyogo, J.C., Katungi, E., Buruchara, R., 2020. Improving African bean productivity in a changing global environment. Mitigation and Adaptation Strategies for Global Change. 25: 1013-1029.
• TEPGE, 2023. Durum ve Tahmin PAMUK 2023. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü. https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler/PDF%20DurumTahmin%20Raporlar%C4%B1/2023%20DurumTahmin%20Raporlar%C4%B1/Pamuk%20Durum%20Tahmin%20Raporu%202023-380%20TEPGE.pdf, (Erişim tarihi: 26.02.2024).
• TUİK, 2023. Türkiye İstatistik Kurumu. Tarım ve orman alanları. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=tarim-111&dil=1. (Erişim tarihi: 01.03.2024).
• Tuylu, G.İ., Akın, S., 2023. Farklı sulama suyu seviyelerinin pamuk bitkisinin verim, verim bileşenleri ve lif kalite parametreleri üzerine etkisi. Akademik Ziraat Dergisi. 12(1): 91-98.
• Ünay, A., Başal, H., 2005. İklim değişiklikleri ve pamuk. ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi. 2(1): 11-16.
• World Bank Group, 2022. Türkiye Country Climate and Development Report; CCDR Series, World Bank: Washington, DC, USA. https://www.csgb.gov.tr/media/92451/turkiye-ccdr-full-report.pdf, (Erişim tarihi: 01.03.2024).
• Zagaria, C., Schulp, C.J., Malek, Ž., Verburg, P.H., 2023. Potential for land and water management adaptations in Mediterranean croplands under climate change. Agricultural Systems. 205: 103586.