2024 KÜRESEL İÇ DENETİM STANDARTLARI BAĞLAMINDA KAMU SEKTÖRÜNDE İÇ DENETİMİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2025, Cilt: 23 Sayı: 58, 2182 - 2208, 24.10.2025

İslam Köseoğlu

https://doi.org/10.35408/comuybd.1663216

Öz

20. yüzyılda profesyonelleşen iç denetim, günümüzde kurumsal yönetimin ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Artık sadece hata ve usulsüzlük tespitiyle sınırlı kalmayan iç denetim; risk yönetimi, süreç iyileştirme ve yönetişim gibi alanlarda da önemli katkılar sunmaktadır. Karmaşıklaşan iş dünyasında, değişen mevzuatlar ve artan paydaş beklentileri doğrultusunda iç denetim, kurumların şeffaflık, güven ve sürdürülebilir başarı sağlamasında vazgeçilmez bir unsur haline gelmiştir. Zaman içinde iç denetimle ilgili ulusal ve uluslararası düzeyde örgütler kurularak iç denetime küresel nitelik kazandırılmıştır.
İç denetimin küresel baş aktörü olan Uluslararası İç Denetim Enstitüsü (IIA) belirli periyotlarda standartlar, rehberler ve iç denetimin kalitesini artıracak çalışmalar yayımlamaktadır IIA tarafından “2024 Küresel İç Denetim Standartları 9 Ocak 2024’te yayınlanmış olup, 9 Ocak 2025 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Yeni standartların önceki versiyondan farklı birçok yönü bulunmakla birlikte, bunlardan biri kamu sektörü için özel bir bölüm içermesidir. IIA’nın kamu sektörüne yönelik attığı bu adım, kamu sektöründe uygulanan iç denetimden beklentileri artırmış; bu durum, alandaki akademik çalışmaların önemini ve gerekliliğini de önemli ölçüde artırmıştır.
Bu çalışma; iç denetimin tarihi gelişimini, kamu yönetimindeki rolünü ve uluslararası standartlarla uyum sürecini ele almaktadır. Çalışmada; kamu yönetiminin, gelişen iç denetim faaliyetleri, neoliberal ekonomi politikaları ve uluslararası finansal düzenlemelerle nasıl şekillendiği analiz edilmiştir. IIA’nın iç denetim standartları, kamu sektörüne yönelik rehberleri ve güncel mesleki uygulama çerçeveleri (UMUÇ) incelenerek, iç denetimin küresel düzeyde kalitesini artırma çabalarına vurgu yapılmıştır. Sonuç olarak, teknolojik gelişmeler ve dijitalleşme ile birlikte iç denetimin önemi giderek artmakta, bu süreçte iç denetçilerin etik ilkeleri, mevzuat uyumu ve yeni teknolojilere adaptasyonu ve yetkinliğin sağlanması gerektiği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

İç Denetim , 2024 Küresel İç Denetim Standartları , Kamu Sektörü.

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı beyan ederim

Teşekkür

Başta editör olmak üzere yayın kurulu ve hakemlere teşekkür ederim.

EVALUATION OF INTERNAL AUDIT IN THE PUBLIC SECTOR IN THE CONTEXT OF 2024 GLOBAL INTERNAL AUDIT STANDARDS

Öz

Professionalized in the 20th century, internal auditing has become an inseparable part of corporate governance today. No longer limited to detecting errors and irregularities, internal auditing also makes significant contributions to areas such as risk management, process improvement and governance. In the increasingly complex business world, in line with changing legislation and increasing stakeholder expectations, internal auditing has become an indispensable element in ensuring transparency, trust and sustainable success for institutions. Over time, national and international organizations related to internal auditing have been established and internal auditing has gained a global character.
The Institute of Internal Auditors (IIA), the global leader of internal auditing, periodically publishes standards, guides and studies that will increase the quality of internal auditing. The “2024 Global Internal Auditing Standards” were published by IIA on January 9, 2024 and entered into force on January 9, 2025. Although the new standards have many different aspects than the previous version, one of them is that they include a special section for the public sector. This step taken by IIA towards the public sector has increased the expectations from internal auditing implemented in the public sector; this situation has also significantly increased the number and necessity of academic units.
This study addresses the historical development of internal auditing, its role in public administration and the process of compliance with international standards. The study analyzes how public administration is shaped by evolving internal audit activities, neoliberal economic policies and international financial regulations. The IIA's internal auditing standards, guides for the public sector and current professional practice frameworks (IPF) are examined, and efforts to increase the quality of internal auditing at a global level are emphasized. As a result, the importance of internal auditing is increasing with technological developments and digitalization, and it has been determined that internal auditors' ethical principles, legislative compliance and adaptation to new technologies and competence should be ensured in this process.

Anahtar Kelimeler

Internal Auditing , 2024 Global Standards on Internal Auditing , Public Sector.

Kaynakça

• Ağdeniz, Ş. (2024). Güvenilir Yapay Zekâ ve İç Denetim. Denetişim(29), 112-126. https://doi.org/10.58348/denetisim.1384391
• Altıok, M. (2016). Keynes ve Keynesçi Kuramda Kriz ve İktisat Politikası Tartışmaları. Toplum Ve Demokrasi Dergisi, 3(6), 75-102.
• Ayboğa, H. (2022). İşletmelerde Yaşanan Muhasebe Skandallarının Önlenmesinde Alınan Denetim Tedbirleri. Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi(17), 39-68.
• Balyemez, A. S. (2016). Türkiye’de Özel Sektör Ve Kamu İdareleri İç Kontrol Sistemlerinin Mevzuat Yükümlülükleri Açısından Karşılaştırılması. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(8), 1-70.
• Baykara, S. T. (2014). OECD Ülkelerinde İç Denetim. Denetişim(14), 42-58.
• Bilge, S. ve Kiracı, M. (2010). Kamu Sektöründe İç Denetim ve İç Denetimin Başarıyla Uygulanmasında Rol Oynayan Faktörler. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Bozkurt, P. (2018). Türk Kamu Yönetiminde İç Denetim Sistemi: Stratejik Yönetim Perspektifinden Bir Değerlendirme. Sayıştay Dergisi(109), 9-25.
• Çevik, S. N. (2022). Paradigma Değişimi Olarak Yeni Kamu Yönetimi ve Çıkmazları Karşısında Arayışlar. Aksaray Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(4), 441-450.
• Ela, M., & Türkyener, C. M. (2015). Türkiye’de Sayıştayın Düzenlilik Denetimi: Genel Bir Bakış. Finans Politik Ve Ekonomik Yorumlar(602), 25-42.
• Ersezer, Ö., & Altun, D. D. (2024). Dijitalleşme Sürecinde Türkiye’de E-Ticaret. İşletme Ve Girişimcilik Araştırmaları Dergisi(4), 14-25.
• Güngör, B., & Aksöz, F. (2021). 1929 Dünya İktisadi Krizi, Otoriterleşen Devletler Ve Türkiye’ye Yansımaları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 25(1), 33-52.
• Hiç Birol, Ö. (2013). Klasikler, Marx, Keynes Ve Sonrası:Laissez-Faire Liberalizminden Günümüz Piyasa Ekonomisine. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 95-110.
• https://internalauditor.theiia.org/en/articles/2024/may/online-exclusive-on-their-own-with-ai/ E.T. 15.02.2025
• IIA (2011). Ek Rehber: Kamu Sektörü Tanımı. Erişim: 1 Ocak 2025. https://www.tide.org.tr/uploads/SG_Kamu_Sektoru_Tanimi.pdf
• IIA (2012). Global Kamu Sektörünü Anlama Kılavuzu: Kamu Kuruluşlarında Bağımsız Denetim Komiteleri. Erişim: 5 Ocak 2025. https://www.tide.org.tr/uploads/Global%20Kamu%20Sekt%C3%B6r%C3%BCn%C3%BC%20Anlama%20K%C4%B1lavuzu%20(%203%20GG%20%20SON%20HAL%C4%B0%20)%2017032016.pdf
• IIA (2012). İç Denetimin Katma Değeri ve İç Denetim Kapasite Modeli. Erişim: 2 Ocak 2025. https://www.tide.org.tr/uploads/SG_Ic_Denetimin_Katma_Degeri.pdf
• IIA (2012). Kamu Kesimi Denetim Faaliyetlerinin İyileştirilmesi. Erişim: 4 Ocak 2025. https://www.tide.org.tr/uploads/SG_Kamu_Denetim_Faaliyetlerinin_Iyilestirilmesi.pdf
• IIA (2012). Kamu Kesimi Yönetişimde Denetimin Rolü. Erişim: 2 Ocak 2025. https://www.tide.org.tr/uploads/SG_Kamu_Yonetisiminde_Denetimin_Rolu.pdf
• IIA (2012). Kamu Sektöründe İç Denetim Raporunun Şeffaflığı. Erişim: 4 Ocak 2025. https://www.tide.org.tr/uploads/Ic_Denetim_Raporunun_Seffafligi.pdf
• IIA (2014). Global Kamu Sektörü Anlayışı: Düzenleyici mevzuatın Bulunmadığı Hallerde Kamu Sektörü Denetimi İçin Politika Tayini. Erişim: 5 Ocak 2025. https://www.tide.org.tr/uploads/GPSI%20Policy%20Seting%20for%20Public%20Sector%20Auditing1%20(%20eklemeli%20son%20hali).pdf
• Karaca, H. (2023). İç Denetimin Tarihsel Gelişimi Ve İç Denetim Düzenlemeleri. Accounting and Financial History Research Journal(25), 55-68.
• Karaca, H. (2023). İç Denetimin Tarihsel Gelişimi Ve İç Denetim Düzenlemeleri. Accounting and Financial History Research Journal(25), 55-68.
• Köseoğlu, İ. (2023). Türkiye’de İç Denetim Ve İç Denetimin Bakanlık Teşkilatlarında Uygulamasına Yönelik Bir Alan Araştırması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
• Köseoğlu, İ. (2024). Türk Kamu Yönetiminde İç Denetimin Gelişimi Üzerine Bir İnceleme. Denetişim(30), 65-81. https://doi.org/10.58348/denetisim.1455190
• Merter, A. K., Özer, G., & Gök, M. Ş. (2020). Proje Maliyet Tahmini: Alternatif Yaklaşımlar. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 15, 272-279.
• Önal, A. (2012). Kamu Yönetimi Anlayışındaki Değişim Ve İç Denetim. Denetişim(10), 16-19.
• Özbek, Ç. (2012). İç Denetim, Kurumsal Yönetim, Risk Yönetimi ve İç Kontrol (2 Cilt). İstanbul: Türkiye İç Denetim Enstitüsü Yayınları.
• Özer, M. A., & Çiftçi, A. (2023). Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı Sonrası Kamu Yönetiminde Paradigma Değişimi ve Türkiye Açısından Bir Durum Analizi. Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 25-38.
• Sabuncu, B. (2017). İşletmelerde İç Denetim Ve İç Kontrol İlişkisi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 18(2), 161-174.
• Şentürk, Ö. (2022). İç Denetim Faaliyetlerinde Yapay Zekadan Beklentiler: Chatgpt Uygulaması Örneği. TİDE Academia Research,(4), 51-82.
• Şimşek, K. (2020). İç Denetim. Ankara: NOBEL Yayınevi.
• Tomanbay, M. (2017). John Maynard Keynes’in Yaşamı ve İktisadi Düşüncesinin Gelişimi. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 7-16.
• Tufan, M., & Görün, M. (2013). Türkiye’deki Kamu İç Denetim Sisteminin Uluslararası İç Denetim Standartları Çerçevesinde İncelenmesi. Sayıştay Dergisi(89), 115-135.
• Türedi, H., Celayir, D., Baloğlu, G., Çakalı, K. R. (2023). İç Denetim Beklenti Boşluğu: Hile Riskine Yönelik Nitel Bir Araştırma. İşletme, 4(2), 211-238. https://doi.org/10.57116/isletme.1327575
• Uzun, H. (2024). Kamu Yönetiminde Paradigma Değişimi: Yeni Kamu Yönetişimi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(2), 647-672. https://doi.org/10.26745/ahbvuibfd.1437097
• Yavuz, E. (2021). 1929 Dünya Ekonomik Buhranının Türkiye’ye Ve Diğer Ülkelere Olan Etkisinin İstatistik Analizi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 377-390. https://doi.org/10.46790/erzisosbil.1027499
• Yurtlu, Ö. (2023). İşletmelerin İç Denetim Yapısının Kurumsal Yönetim Sürecine Etkisi. İzmir Yönetim Dergisi, 3(2), 36-51. https://doi.org/10.56203/iyd.1126972