Assessment of Informal Employment in Turkey in terms of Tax Wedge

Yıl 2018, Cilt: 15 Sayı: 30, 309 - 334, 20.04.2018

Reyhan Leba Tansöker

Öz

The informal economy is a comprehensive concept that involves all unregistered economic activities and confronts us in the form of informal employment in the business life. The informality in the economy, one of the principal problems in Turkey, is also crucially significant in terms of the dimension of informal employment. Even though the role of social, economic and cultural structures of countries in the emergence and growth of informal employment is enormous, it has been revealed that the financial burdens on employment, namely the tax wedge, are one of the most important causes of informal employment in Turkey. The high tax wedge is an element that erodes the disposable income with regards to the wage earners and increases labor costs with regards to the employers, and this eventually leads to the growth of informal employment. Therefore, it is significant subject to take into consideration the tax wedge over employment for the resolution of the problem of informal employment

Anahtar Kelimeler

Informal employment, causes of informal employment, tax wedge, fight against informal employment

Türkiye’de Kayıt Dışı İstihdamın Vergi Takozu Açısından Değerlendirilmesi

Öz

Kayıt dışı ekonomi geniş bir kavram olup, kayıtlı olmayan tüm ekonomik faaliyetleri içermekte ve çalışma hayatında kayıt dışı istihdam şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Türkiye’nin önde gelen sorunlarından biri olan ekonomideki kayıt dışılık, kayıt dışı istihdam boyutuyla da önemini korumaktadır. Kayıt dışı istihdamın ortaya çıkmasında ve büyümesinde ülkelerin sosyal, ekonomik, kültürel yapılarının rolü büyük olmakla birlikte, Türkiye’de kayıt dışı istihdamın en önemli nedenlerinden biri olarak istihdam üzerindeki mali yüklerin yani vergi takozunun yüksek olması gösterilmektedir. Yüksek vergi takozu ücretliler açısından bakıldığında harcanabilir gelirlerini aşındıran, işverenler açısından bakıldığında ise işçilik maliyetlerini artıran bir unsur olmakta ve bu durum, kayıt dışı istihdamın büyümesine yol açmaktadır. Bu nedenle, kayıt dışı istihdam sorununun çözümü açısından istihdam üzerindeki vergi takozunun dikkate alınması oldukça önem taşımaktadır

Anahtar Kelimeler

Kayıt dışı istihdam, kayıt dışı istihdamın nedenleri, vergi takozu, kayıt dışı istihdam ile mücadele

Kaynakça

• Alper, Yusuf. ‘Sosyal Güvenlik Reformu ve Finansmanla İlgili Beklentiler’, Sosyal Güvenlik Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, Haziran 2011, ss. 7-47.
• Bakkalcı, A. Can; Pelin S. Işıkoğlu. ‘Küresel Krizin Kayıt Dışı İstihdam Üzerine Muhtemel Etkileri Emek Yoğun Piyasalarda Türkiye Örneği’, Esam Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, Ocak 2011, ss. 19-47, http://esam.ege.edu.tr/ makaleler/ocak-2011/makale-2.pdf, (Erişim Ta- rihi: 8 Mart 2015).
• Bassanini, Andrea; Romain Duval. Employment Patterns in OECD Countries: Reassessing the Role of Policies and Institutions, OECD Social, Employment and Migration Working Pa- pers, OECD Publishing, No. 35, Paris 2006.
• Buyrukoğlu, Selçuk; Hüseyin Kutbay. ‘Türkiye’de Kayıtdışı İstihdamın Bir Tetikleyicisi Olarak Vergi Takozu Sorunu ve Maliyeti’, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Yıl 16, Sayı 31, Nisan 2016, ss. 249-273.
• Bülbül, Duran; Hülya K. Karadeniz. ‘Vergi ve Sigorta Prim Aflarının Kayıt Dışı Ekonomi Üzerine Etkisi’, (Tebliğ, 19. Türkiye Maliye Sempozyumu, Antalya, Türkiye, Mayıs 2004), ss. 801-812.
• Candan, Mehmet. ‘Kayıt Dışı İstihdam, Yabancı Kaçak İşçi İstihdamı ve Toplumumuz Üzerindeki Sosyo-Ekonomik Etkileri’, (Basılmamış Uzmanlık Tezi), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü, 2007.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğü. Asgari Ücretin Net Hesabı ve İşverene Maliyeti, http://www.csgb.gov.tr/media/4152/2017_onikiay.pdf, (Erişim Tarihi: 31 Aralık 2016).
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Dış İlişkiler ve Yurtdışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Önde Gelen AB Üyesi Ülkelerde ve Avustralya’da İşsizlikle Mücadele, İstihdam Kapasitesinin Artırılması ve Kayıtdışı İstihdam, Ankara 2004, alıntı Mehmet Tunç, ‘Kayıt- dışı İstihdamla Mücadelede Geliştirilen Stratejiler, Uygulanan Politikalar ve Gelişmiş Ülke Ör- nekleri’, (Basılmamış Uzmanlık Tezi), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü, 2007.
• Çiçek, Serdar. ‘Ücretler Üzerindeki Kamusal Yüklerin İncelenmesi ve Değerlendirilmesi (Türkiye ve Avrupa Birliği Ülkeler Karşılaştırması)’, (Basılmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniver- sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012.
• Dolenc, Primož; Suzana Laporšek. ‘Tax Wedge on Labour and its Effect on Employment Growth in the European Union’, Prague Economic Papers, Vol. 19, No. 4, 2010, ss. 344- 358.
• DPT. Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Kayıt Dışı Ekonomi Özel İhtisas Komisyonu Rapo- ru, Yayın No: 2603, Ankara 2001.
• Ederveen, Sjef; Laura Thissen. Can Labour Market Institutions Explain Unemployment Rates in New Eumember States?, European Network of Economic Policy Research Institutes Working Paper, No. 27, 2004.
• Elmeskov, Jİrgen; John P. Martin; Stefano Scargetta. ‘Key Lessons for Labour Market Re- forms: Evidence from OECD Countries’ Experiences’, Swedish Economic Policy Review, Vol. 5, No. 2, January 1998, ss. 205-252.
• Ercan, Metin. ‘Kayıt Dışı Ekonomi’, http://www.tepav.org.tr/upload/files/haber/12565 63671r3809.Kayitdisi_Ekonomi.pdf, (Erişim Tarihi: 2 Ocak 2016).
• Erdoğan, Özcan. ‘Kayıtlı İşçi Ücretlerinde Vergi Kaçaklarını ve Sosyal Güvenlik Primi Ka- çaklarını Önlemek Amacıyla Sendikalarına Üyeliğin Özendirilmesi’, Celal Bayar Üni- versitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 9, Sayı 1, Mart 2011, ss. 37-59.
• Erdoğdu, Seyhan. Küresel Mali ve Ekonomik Krizin Türkiye Ekonomisi ve Türkiye Çalışma Yöne- timine Etkileri, Ankara 2009, http://www.ilo.org/public/turkish/region/eurpro/ ankara/ areas/kuresel_mali_kriz/tr_kuresel_mali_kriz.pdf, (Erişim Tarihi: 8 Mart 2015).
• Sarılı, Mustafa Ali. ‘Türkiye’de Kayıt Dışı Ekonominin Boyutları, Nedenleri, Etkileri ve Alınması Gereken Tedbirler’, Bankacılar Dergisi, No. 41, Haziran 2002, ss. 32-50.
• Savaşan, Fatih. ‘Vergi Afları: Teori ve Türkiye Uygulamaları (‘Vergi Barışı’ Uygulama So- nuçları )’, Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt 8, Sayı 1, 2006, ss. 41-65.
• Selen, Ufuk. ‘Türkiye’de Vergi Kapasitesinin Kullanımı ve Vergi Yükü Üzerine Bir Değer- lendirme’, içinde Nihat Edizdoğan ve Özhan Çetinkaya, (ed.) Vergi ve Vergi Politikası Üzerine İncelemeler, Ekin Yayınevi, Bursa 2011, ss. 313-330.
• Sıvacı, Celalettin. ‘Kayıt Dışı Ekonomi ve KADİM Projesi’, Bütçe Dünyası Dergisi, Cilt 3, Sayı 27, Güz 2007, ss. 51-60.
• Şen, Arif. ‘Türkiye’de Kayıt Dışı İstihdam ve Vergi İlişkisi’, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ulu- dağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014.
• Şener, Orhan. ‘En Az Geçim İndiriminin Vergi Dışı Bırakılması’, Reşat Kaynar’a Armağan, İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Siyasal Bilimler Fakültesi Yayınları, İstan- bul 1981, ss. 197-214.
• Şenyüz, Doğan. ‘İşletmelerin Rekabet Gücü Açısından İstihdam Üzerindeki Yükler ve Yeni Kanunda Çalışanların Vergilendirilmesine Getirilen Değişiklikler’, Sicil Dergisi, Yıl 2, Sayı 5, Mart 2007, ss. 165-176.
• TOBB. 1993 Yılı Ekonomik Raporu, Yayın No. 285, Ankara 1994.
• TOBB. Türkiye ile Diğer OECD Ülkelerinin Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Alanında Karşılaştırılması, (Haz.: Esin Özdemir, Çiğdem Tunç ve Z. Özlem Hatipoğlu), Yayın Sıra No. 2009/98, Ankara 2009.
• Trpeski, Predrag; Biljana Tashevska. ‘Labour Tax Wedge in the Republic of Macedonia – Trends and International Comparison’, Annales Universitatis Apulensis Series Oeconomi- ca, Vol. 14, No. 2, 2012, ss. 571-585.
• Tunç, Mehmet. ‘Kayıtdışı İstihdamla Mücadelede Geliştirilen Stratejiler, Uygulanan Poli- tikalar ve Gelişmiş Ülke Örnekleri’, (Basılmamış Uzmanlık Tezi), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü, 2007.
• TÜİK. İşgücü İstatistikleri ve Hanehalkı İşgücü İstatistikleri, Haber Bültenleri, http://www. tuik.gov.tr/PreTabloArama.do?metod=search&araType=hb_x, (Erişim Tarihi: 9 Aralık 2016).
• Türe, Murat. ‘Sigortasız İşçi Çalıştıran İşverenin SSK’na Göre Sorumluluğu’, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 6, Sayı 3, 2004, ss. 137-151.
• World Bank. EU-8 Quarterly Economic Report, Special Topic: Labor Taxes and Employment in the EU-8, 2005, http://documents.worldbank.org/curated/en/423121468035954399/ pdf/325920v20EU80QER0Q105Report.pdf, (Erişim Tarihi: 10 Mart 2017).
• Yaraşır, Sevinç. ‘Vergi Afları ve Türkiye’deki Vergi Aflarının Değerlendirilmesi’, Vergi Dün- yası, Sayı 379, Mart 2013, ss. 175-187.
• Yereli, Ahmet Burçin; Oğuz Karadeniz. Kayıt Dışı İstihdam, Odak Yayınları, Ankara 2004.
• http://www.verginet.net/dtt/11/Vergi-Sirkuleri-2016-79.aspx, (Erişim Tarihi: 15 Nisan 2017).
• https://www.kanalfinans.com/haberler/kayit-disi-istihdam-yuzde-35-turkiyede-calisan- iki-kisi-bir-emekliyi-finanse-ediyor, (Erişim Tarihi: 5 Ocak 2017).
• ‘Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele (KADİM) Projesi’, 2006/28 Sayılı Başbakanlık Genel- gesi (R.G., T. 04.10.2006, S. 26309), http://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2006/10/ 20061004-13.htm, (Erişim Tarihi: 20 Mart 2015).
• ‘6661 Sayılı Torba Yasa’, Resmi Gazete, 27.01.2016 tarih ve 29606 Sayılı.