Türk Demokrasisinin İnşaasında Bürokrasinin Rolü

Yıl 2014, Cilt: 12 Sayı: 23, 165 - 188, 01.06.2014

Kadir Peker Fuat Yörükoğlu Burak Hamza Eryiğit

Öz

Modern devlet, birçok farklı işlevi merkezileşmiş bürokratik yapıları ile kontrol eder. Bürokratik yapılar bu nedenle modern devlet için zorunludur. Ancak çoğu zaman farklı değerlerden beslenen demokrasi ve bürokrasi yapılarının sorunları dikkate alınmamıştır. Bir başka ifadeyle bu mecburi ilişki özellikle az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerde öngörüldüğü gibi rasyonel olmamıştır. Bu nedenle Türk demokrasi tarihi içerisinde bürokratik yapıların sorunları da farklı değildir. Bu sorunların kaynağında bürokrasilerin modern toplumlarda alternatifsiz kalması yatmaktadır. Mesleki uzmanlık bilgisi ve kurumsal ideoloji gibi iki güç kaynağı etrafında bir iktidar biçimine dönüşen bürokrasiyle, demokrasinin işleyebilmek için bu bürokrasiye zorunlu olması, birçok ikileme yol açmıştır

Anahtar Kelimeler

Türk Demokrasisi, Modern Devlet, Bürokrasi, İktidar, Örgütlenme

The Role of Bureaucracy in the Construction of Turkish Democracy

Öz

Modern state controls many of its diverse functions via centralized bureaucratic structures. Therefore, bureaucratic structures are a must for modern state. However, problems of democracy and bureaucratic structures, which are nourished from many diverse values, are mostly neglected. In other words, this compulsory relationship has not been rational as projected especially in underdeveloped and developing countries. For this reason, the problems of bureaucratic structures in history of Turkish democracy are no different. The fact that bureaucracies have no alternative is at the centre of these problems. Bureaucracy that has become a government style around two powerful sources like professional expertise and institutional ideology, and democracy’s need of this bureaucracy to be able to run, have caused many dilemmas

Anahtar Kelimeler

Turkish Democracy, Modern State, Bureaucracy, Power, Organization

Kaynakça

• Akyel, Recai; Hacı Ömer Köse. “Kamu Yönetiminde Etkinlik Arayışı: Etkin Kamu Yönetimi İçin Etkin Denetimin Gerekliliği” Türk İdare Dergisi, Yıl: 82, Sayı: 466, Mart 2010, ss. 9-24.
• Aksan, Gamze; Özlem Çelik. “Gerilim ve Uzlaşma: Demokrasi Ekseninde Bürok- rasi ve Siyaset İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 25, Mart 2011, ss. 1-10
• Arslan, Zühtü. “Türk Anayasacılığının Kökenleri: Osmanlı Tecrübesi Üzerine Dü- şünceler”, Osmanlı, Vol 7, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 1999, ss. 386-391.
• Bolat, Bengül Salman. “Fransız İnkılabı’nın Türk Modernleşme Sürecine Etkileri”, Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1, 2005, ss.149- 167.
• Bozlağan, Recep. “Kamu Yönetimi Paradigmasında Değişim Ve Özelleştirme Yak- laşımı”, Çağdaş Kamu Yönetimi, Editör: Acar, Muhittin Ve Hüseyin Özgür, Nobel Yayın Dağıtım, Birinci Baskı, Ankara 2003, ss. 278-296.
• Bulut, Sedef. “Üçüncü Dönem Demokrat Parti İktidarı (1957-1960): Siyasi Baskılar Ve Tahkikat Komisyonu”, Akademik Bakış, Cilt: 2, Sayı: 4, Yaz, 2009, ss.125- 145.
• Canpolat, Hasan; Mehmet Cangir. “Değişen Dünyada Kamu Yönetiminin Geleceği Ve Türkiye’nin Reform Gündemi: Devletin Daha Fazla Demokratikleştirilme- si” Türk İdare Dergisi, Yıl: 82, Sayı: 466, Mart 2010, ss. 25-45.
• Çapar, Selim. “1980 Sonrası Türk Kamu Yönetiminin Değişim ve Dönüşümü”, İda- recinin Sesi Dergisi, Sayı: 143, Ocak-Şubat 2011, ss. 36-40.
• Dinçer, Ömer; Cevdet Yılmaz. Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma, Değişimin Yönetimi İçin Yönetimde Değişim, T.C. Başbakanlık Yayınları, Ankara 2003.
• Dinler, Demet. “Türkiye’de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi”, Praksis Der- gisi, Sayı: 9, Kış-Bahar, 2003, ss.17-54.
• Durgun, Şenol. “Türk Kamu Yönetiminde Bürokratik Siyaset”, Gazi Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 2, 2002, ss. 83-102.
• Dursun, Davut. “Osmanlı Sultanlık Rejimi Üzerine Notlar”, Çerçeve Dergisi/ 700. Yılında Osmanlı Dünyası, Yıl: VIII, Sayı: 25, Ocak 2000.
• Dursun, Davut; Fatma Yurttaş. “Türkiye’de Demokrasiye Geçişlerde Askerin Elde Ettiği Çıkış Garantisi Olarak Milli Güvenlik Kurulu”, Muhafazakâr Düşünce, Yıl: 2, Sayı: 9-10, Yaz-Güz 2006, ss. 222-246.
• Eryılmaz, Bilal. Tanzimat Ve Yönetimde Modernleşme, İşaret Yayınları, İstanbul 1991.
• Eryılmaz, Bilal. “Bürokrasi Merkezli Değil, Vatandaş Merkezli Bir Yapılanma”, Çerçeve Dergisi, Yıl: 15, Sayı: 44, 2007, ss.44-48.
• Göküş, Mehmet. “Osmanlı İmparatorluğu’ndan Modern Türkiye’ye Yöneten-Yö- netilen İlişkilerinin Gelişimi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:15, Sayı:3, 2010, ss.227-249.
• Hakov, Cengiz. “Atatürk Ve Türkiye’nin Modernleşmesi”, Bal-Tam/ Türlük Bilgisi, Yıl: 1, Sayı: 1, Eylül 2004, ss.39-44.
• İnalcık, Halil. “Sened-İ İttifak ve Gülhane Hatt-I Hümayunu”, Belleten, 28/112, Ekim 1964.
• Haktankaçmaz, Mehmet İlker. “Yeni Kamu Yönetimi Yaklaşımı ve Türkiye’de Kamu Yönetimi Reformu”, Basılmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2009.
• Kalaycıoğlu, Ersin; Ali Yaşar Sarıbay. “Tanzimat: Modernleşme Arayışı ve Siyasal Değişme”, Editörler: Kalaycıoğlu, Ersin; Ali Yaşar Sarıbay, Türk Siyasal Haya- tının Gelişimi, Beta Yayım-Basım-Dağıtım, İstanbul 1986, ss.23-41.
• Kaya, Gazanfer. “Türkiye’de Siyasal Partilerin Özgürlüklere Yaklaşımları, Cumhu- riyet Halk Partisi Ve Adalet Partisi Örneği: 1960-1980”, Basılmamış Doktora Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas 2009.
• Koçak, Levent. “Türkiye’de Ordu-Siyaset İlişkileri Ve Askeri Müdahaleler”, De- mokrasi Sorunu Ve Türk Demokrasisi, Derleyen: Davut Dursun, Şehir Yayın- ları, İstanbul 2001.
• Lamba, Mustafa. “Osmanlı’dan Günümüze Türk Kamu Yönetiminde Merkeziyetçilik-Adem-İ Merkeziyetçilik Üzerine Bir İnceleme”, Süleyman De- mirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, Cilt:2, Sayı:1, 2010, ss.131-156.
• Mardin, Şerif. “Türk Siyasasını Açıklayabilecek Bir Anahtar: Merkez-Çevre İlişki- leri”, Türkiye’de Toplum ve Siyaset, İletişim Yayınları, İstanbul 1990, ss.30-66.
• Memişoğlu, Dilek; Ayşe Durgun. “Devlet Başarısızlığına Yol Açan Etkenlerden Biri Olarak Patronaj İlişkileri”, Yerel Siyaset Dergisi, Sayı: 24, Aralık 2007, ss. 9-13.
• Nişancı, Ensar. “Neo-Patrimonyalizm Ve Türk Siyasal Modernleşmesi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, Sayı: 5, Ocak 2002, ss. 123-139.
• Oktay, Ercan; Şerife Pekküçükşen.“Yerel Yönetimlerin Demokratikleşmesinin Bir Aracı Olarak Sivil Toplum Kuruluşları – Türkiye İçin Kısa Bir Değerlendir- me”, KMU İİBF Dergisi, Yıl: 11, Sayı: 16, Haziran 2009, ss.172- 186.
• Orman, Sabri. İktisat, Tarih Ve Toplum, Küre Yayınları, İstanbul 2001.
• Ortaylı, İlber. Türkiye Teşkilat Ve İdare Tarihi, Cedit Neşriyat, 2. Baskı, Ankara 2008.
• Selçuk, Sami. “Cumhuriyet, Çağcıl Demokrasi ve Türkiye’nin Dönüşümü”, Bilge Adamları Stratejik Araştırmalar Merkezi, Rapor No:23, İstanbul 2010.
• Söğütlü, İlyas. “Cumhuriyet Türkiyesi’nde Modernleşme ve Bürokratik Vesayet”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:19, Cilt:1, 2010, ss.49-68.
• Tanör Bülent; Necmi Yüzbaşıoğlu. 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul 2006.
• Yaşamış, Firuz Demir. “Osmanlı Devlet Yönetimi Başlangıç Yılları”, Türk İdare Dergisi, Yıl: 73, Sayı: 432, Eylül 2001, ss.1-32.
• Yılmaz, Ahmet. “Neo-Liberal Dönüşüm Sürecinde Türkiye’de Devlet Toplum İliş- kileri, Toplumsal Sınıf Merkezli Bir Yaklaşım”, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 20, Sayı: 1, 2005, ss.107-140.
• Yıldırım, Murat. “Modernizm, Postmodernizim Ve Kamu Yönetimi”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 2, 2009, ss. 380-397.
• Yüksel, Mehmet. “Modernleşme Bağlamında Hukuk ve Etik İlişkisine Sosyolojik Bir Bakış”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt: 57, Sayı: 1, 2002, ss.177-195.