Örgütlerde Davranışsal Karar Ölçeği: Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2021, Cilt: 19 Sayı: 41, 603 - 630, 28.07.2021

Sevilay Güler Hasan Tutar Mahmut Akbolat

https://doi.org/10.35408/comuybd.860637

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, işgören davranışlarını örgüt yanlısı yaklaşımların yanında, alternatif kuramların varsayımları üzerinden incelemeye yönelik bir ölçek geliştirmektir. Bu amaçla örgüt yanlısı yaklaşımlara eleştirel bir bakış açısı geliştirmek amaçlanmıştır. Bu amaçla konuyla doğrudan ilişkili olduğu düşünülen davranışsal iktisat kuramlarında ileri sürülen insan davranışları perspektifinde ölçek geliştirme çalışması yapılmıştır. Örgütlerde Davranışsal Karar Ölçeği (ÖDKÖ) ile örgüt yanlısı yaklaşımların alternatif kuramlar tarafından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma 542 kişiden oluşan bir örneklemden elde edilen verilerle yapılmıştır. Verilerin analizinde keşfedici faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizi kullanılmıştır. Keşfedici faktör analizi sonucunda toplam 35 madde ve beş alt boyuttan oluşan bir ölçek elde edilmiştir. Ortaya çıkan alt boyutlar; rasyonellik, sezgisellik, benlik saygısı, betimsellik ve normatiflik olarak adlandırılmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda elde edilen bulgular ölçeğin kabul edilebilir uyum değerlerine sahip olduğunu göstermiştir. Ölçeğin güvenirliği için 0,968 olarak hesaplanan Cronbach Alfa kat sayısı ölçeğin oldukça güvenilir olduğunu göstermektedir. Analiz bulgularına göre Örgütlerde Davranışsal Karar Ölçeği, işgörenlerin davranışsal kararlarının analizinde kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracıdır.

Anahtar Kelimeler

örgütsel davranış, ölçek geliştirme, davranışsal karar ölçeği, işgören davranışları

Kaynakça

• Altunışık, R. (2008). Anketlerde Veri Kalitesinin İyileştirilmesi İçin Öntest (Pilot Test) Yöntemleri, Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 2: 1-17.
• Bagozzi, R. P. & Edwards, J. R. (1998). A general approach for representing constructs in organizational research. Organizational Research Methods, 1(1): 45-87.
• Brief, A. P. & Motowidlo, S. J. (1986), Prosocial organizational behaviors, Academy of Management Review, 11(4): 710-725.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör Analizi: Temel Kavramlar ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32: 470-483.
• Clark, L. A., & Watson, D. (1995). Constructing validity: basic issues in objective scale development. Psychological Assessment, 7(3): 309-319.
• Çapan B. E. Ve Korkut F. O. (2017). Çocukların Kendilik Değerini Geliştirmede Kendilik Değeri Geliştirme Programı ve Sosyal ve Duygusal Eğitim Programının Etkililiği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 16(62):756-769.
• Davidshofer, K. R., & Murphy, C. O. (2005). Psychological testing: principles and applications (6. Baskı). New Jersey: Pearson/Prentice Hall.
• Davis, L. L. (1992). Instrument review: Getting the most from a panel of experts. Applied Nursing Research, 5: 194-197.
• Davis, D. (2005). Business research for decision making. Belmont, CA: Thomson/Brooks/Cole.
• DeVellis, R.F. (2003), Scale development: theory and applications. Newbury Park: SAGE.
• DeVellis R.F. (2012). Scale development theory and applications (3rd ed.). Thousand Oaks: SAGE.
• Erkuş, A. (2014). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme- I. Ankara: Pegem Akademi.
• Esin, N. (2014). Veri Toplama Yöntem ve Araçları & Veri Toplama Araçlarının Güvenirlik ve Geçerliği. İçinde S. Erdoğan, N. Nahcivan, M.N. Esin (Eds.), Hemşirelikte Araştırma. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
• George, D. & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows step by Step: A simple guide and reference. 17.0 update (10a ed.) Boston: Pearson.
• Hair, J.F., W.C. Black, B.J. Babin & R.E. Anderson (2010), Multivariate data analysis (7. Baskı), New Jersey: Prentice Hall.
• Hinkin, T. (1998). A Brief Tutorial On Development Of Measures For Use İn Survey Questionnaires. Organizational Research Methods, 1(1): 104-121.
• Howard, R. (2007). The Foundations of Decision Analysis Revisited. İçinde W. Edwards, R. Miles Jr., & D. Von Winterfeldt (Eds.), Advances in Decision Analysis: From Foundations to Applications (pp. 32-56). Cambridge: Cambridge University Press.
• Karagöz, Y. (2014). SPSS 21.1 uygulamalı biyoistatistik. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karagöz, Y. (2017). SPSS ve AMOS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karakoç, F.Y. ve Dönmez, L. (2014). Ölçek Geliştirme Çalışmalarında Temel İlkeler. Tıp Eğitimi Dünyası, 40: 39-49.
• Kılıç, S. (2012). Örnek büyüklüğü, güç kavramları ve örnek büyüklüğü hesaplaması. Journal Of Mood Disorders. 2(3): 140-142.
• Kline, R.B. (1998), Principles and practice of structural equation modeling. NewYork: Guilford Press.
• Lynn, M.R. (1986). Determination and quantificationof content validity. Nursing Research, 35(6): 382–386
• Maldonato, M., & Dell'orco, S. (2010). Toward an evolutionary theory of rationality. World Futures, 66 (2): 103-123.
• Morgado, F.F.R., Meireles, J.F.F., Neves, C.M., Amaral, A.C.S. & Ferreira, M.E.C. (2017). Scale development: ten main limitations and recommendations to improve future research practices. Psicologia Reflexão e Crítica, 30(3), 1-20. Erişim adresi: http://prc.springeropen.com/articles/10.1186/s41155-016-0057-1 (Erişim tarihi: 31.12.2020).
• Netemeyer, R. G., Bearden, W. O., & Sharma, S. (2003). Scaling procedures: Issues and applications. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Nunnally, J. C., & Bernstein, I. H. (1994). Psychological theory. New York, NY: MacGraw-Hill.
• Organ, D.W. & Ryan, K. (1995). A meta-analytic reviev of attitudinal and dispositional predictors and organizational citizenship behaviour. Journal Of Personel Psychology. 48: 775-802.
• Özcan, K. & Balyer, A. (2013). Liderlik oryantasyon ölçeğinin Türkçeye uyarlanması, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1): 136-150.
• Pedhazur, E. J., & Pedhazur S. L. (1991). Measurement, design and analysis: An integrated approach. New York: Psychology Press.
• Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Paine, J. B. & Bachrach, D. G. (2000), Organizational citizenship behaviours: A Critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research, Journal of Management, 26 (3): 513-563.
• Polit, D.F., & Beck, C. T. (2006). The Content Validity Index:Are You Sure You Know What’sBeing Reported? Critiqueand Recommendations. Research in Nursing & Health, 29: 489-497.
• Rossiter, J. R. (2011). Marketing measurement revolution: The C-OAR-SE method and why ıt must replace psychometrics. European Journal of Marketing, 45(11/12): 1561-1588.
• Scherer, R. F., Wiebe, F. A., Luther, D. C. & Adams, J. S. (1988). Dimensionality of coping: Factor stability using the ways of coping questionnaire, Psychological Reports, 62(3): 763-770.
• Simon, H. A. (1972). Theories of bounded rationality. İçinde C. B. McGuire, & R. R. (Eds.), Decision and Organization (ss. 161-176). North-Holland Publishing Company.
• Simon, H., Dantzig, G., Hogarth, R., Plott, C., Raiffa, H., Schelling, T., Shepsle, K. A., Thaler, R., Tversky, A. & Winter, S. (1987). Decision Making and Problem Solving. Interfaces, 17(5): 11-31.
• Slavec, A. & Drnovsek, M. (2012). A perspective on scale development in entrepreneurship research. Economic and Business Review, 14(1): 39-62.
• Straub, D. & M.C. Boudreau, D. Gefen (2004), Validation Guidelines for IS Positivist Research. Communications of the Association for Information Systems, 13: 380-427.
• Sweeney, K., (2008). Crisis decision theory: Decisions in the face of negative events, Psychological Bulletin, 134(1): 61-76.
• Taylor, S. E., Peplau, L. A. & Sears, D. O. (2003). Social Psychology. Prentice Hall, New Jersey.
• Tezbaşaran, A. (2008). Likert tipi ölçek hazırlama kılavuzu. Erişim adresi: www.academia.edu/1288035/Likert_Tipi_Ölçek_Hazırlama_Kılavuzu (Erişim tarihi: 29.12.2020).
• Thaler, R. & Sunstein, C.R. (2019), Dürtme. İstanbul: Pegasus Yayınları.
• Tversky, A. ve Kahneman, D. (1974). Judgment under uncertainty: Heuristics and biases, Science, 185(4157): 1124-1131.
• Worthington, R. L., & Whittaker, T. A. (2006). Scale development research: a content analysis and recommendations for best practices. The Counseling Psychologist, 34(6): 806-838.
• Yurdugül, H. (2005). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Denizli.