İş İlişkisi Devam Ederken Serbest Zaman Kullandırılmaksızın Yıllık İzin Ücreti Adı Altında Ödenen Ödemelerin Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 21 Sayı: Cumhuriyetin 100. Yılı Özel Sayısı, 710 - 725, 18.10.2023

Ömer Kurtar İbrahim Subaşı

https://doi.org/10.35408/comuybd.1316973

Öz

Yıllık ücretli izin hakkı işçiye anayasal olarak tanınan önemli bir dinlenme hakkıdır. Yıllık izin hakkının iki unsuru bulunmaktadır. Bunlardan ilki ücret unsuru iken diğeri izin unsurudur. İş ilişkisi devam ederken izin unsurunun verilmeksizin diğer bir deyişle serbest zaman kullandırılmaksızın sadece izin ücretinin verilmesi, iznin satılması, izinden vazgeçilmesi mümkün değildir. Dolayısıyla iş sözleşmesi devam ederken yıllık izin hakkının izin olarak kullandırılması gerekir. Kullanılmayan yıllık izin hakkının ücret olarak karşılığı ise ancak iş sözleşmesi sona erdikten sonra istenebilir hâle gelir. İzin hakkının gerek işverenden gerekse işçinin kendisinden korunmasına yönelik olarak Anayasa başta olmak üzere diğer kanunlarda emredici hükümler ihdas edilmiştir.

Ancak uygulamada iş ilişkisi devam ederken yıllık iznin serbest zaman olarak kullandırılması yerine gerek işçiden gelen talep üzerine gerekse işverenin talimatı üzerine kanuna aykırı olarak sadece izin ücretinin ödendiğine sıklıkla rastlanılmaktadır. İş sözleşmesi sona erdikten sonra ise işçi yıllık izin hakkını kullanmadığı gerekçesiyle izin ücretinin tamamını talep etmekte; işveren ise izin ücretinin ödendiği savunmasını yapmaktadır. Yargıtay’ın ise konuya yönelik olarak vermiş olduğu son tarihli kararında, iş ilişkisi devam ederken ödenen yıllık izin ücretini avans olarak nitelendirmiştir. Devamında yapılan yargılamada işçinin hak kazanmış olduğu yıllık ücretli izin hesabının yapılarak ödenen izin ücretinin mahsup edilmesi gerektiğine hükmetmiştir. Öğretide konuya ilişkin olarak görüş birliği bulunmamaktadır.

Bu çalışmada ise uygulamada şekillenen iş ilişkisi devam ederken serbest zaman kullandırılmaksızın verilen yıllık ücretli izin ücretinin nasıl değerlendirilmesi gerektiği, yargılama sırasında yapılacak olan yıllık izin ücreti hesabından mahsup edilmesinin gerekip gerekmediği, hangi durumlarda verilen ücretin avans olarak kabul edilip edilemeyeceği değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

4857 Sayılı İş Kanunu, Yıllık Ücretli İzin Hakkı, Yıllık İzin Ücreti, Dinlenme Hakkı, Hukuka veya Ahlaka Aykırı Yapılan Ödemelerin Geri İstenememesi

Kaynakça

• Aydos, O.S. (2022). Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Akyiğit E. (2021). Bireysel İş Hukuku, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Akyiğit, E. (2000). 1475 Sayılı İş Kanunu, Deniz İş Kanunu ve Basın İş Kanunu’nda Yıllık Ücretli İzin, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Akyiğit, E. (2022). İş Hukuku, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Akyiğit, E. (2008). 4857 Sayılı İş Kanunu Şerhi 2. Cilt Madde 32-120, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Alpagut G. (2017). İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi, Ankara: On İki Levha Yayıncılık.
• Altıntop M. (2019). Yıllık Ücretli İzin, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Başkent Üniversitesi. Anayurt, Ö. (2022). Anayasa Hukuku Temel Kavramlar ve Türk Anayasa Hukuku, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Antalya, G. (2019). Marmara Hukuku Yorumu Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt: V/1, 2, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Arıcı, K. (2022). Türk İş Hukuku-I Ferdi İş İlişkileri Hukuku, Ankara: Gazi Kitapevi.
• Atar, Y. (2022). Türk Anayasa Hukuku, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Baycık, G. (2018). İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi, Ankara: İki Levha Yayıncılık.
• Bozkurt, A. (2018). İş Yargılaması Usul Hukuku, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Çağlayan Aksoy, P. (2015). Sebepsiz Zenginleşme Hukukunda İade Talebinde Bulunulmasını Engelleyen TBK Madde 81 Hükmü Üzerine Bir İnceleme. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 31(4), 131-178. Çelik, N., Caniklioğlu, N., Canbolat, T., ve Özkaraca, E. (2022). İş Hukuku Dersleri, İstanbul: Beta Yayınları.
• Çöğenli, T. (1983). Türk İş Hukukunda Yıllık Ücretli İzin, İstanbul: Üç Dal Neşriyat.
• Duman, B. (2021). 4857 Sayılı İş Kanunu Kapsamındaki İşçilerin Yıllık Ücretli İzin Hakkı, Ankara: Adalet Yayınevi.
• Ekmekçi, Ö. ve Yiğit, E. (2022). Bireysel İş Hukuku, İstanbul: On İki Levha Yayınları.
• Eren, A. (2022). Anayasa Hukuku Dersleri Genel Esaslar- Türk Anayasa Hukuku, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Ertürk, Ş. (2022). İş Hukuku Dersleri Bireysel İş Hukuku, Ankara: Yetkin Yayınevi.
• Hüseyinli, N. (2020). İş Hukukunda Dinlenme ve İzin Hakları, Ankara: Adalet Yayınevi.
• Korkmaz F. ve Seyhun, N. (2019). Bireysel İş Hukuku, Ankara: Seçkin Yayınları.
• Mollamahmutoğlu, H., Astarlı, M., ve Baysal, U. (2022). İş Hukuku, Ankara: Lykeıon Yayınları.
• Öz, T. (2012). Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan Borç İlişkileri. Belen, H. ve Altay, İ. (Ed.). (2014). Prof. Dr. İsmet Sungurbey’e Armağan Borçlar Kanunu Genel Hükümler Konferansları Cilt III, (s.16-37). İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları.
• Özdemir, H., Sert Sütçü, S., Doğan, M., Öcal Akipek, Ş., Öz T., Ceylan, E., Şenocak, K. ve Cumalıoğlu, E. (2023). Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Polat, H.K. (2021). 4857 Sayılı İş Kanunu Çerçevesinde Yıllık Ücretli İzin Hakkı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Senyen Kaplan, E.T. (2022). Bireysel İş Hukuku, Ankara: Yetkin Yayınevi.
• Sümer, H.H. (2022). İş Hukuku, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Süzek, S. (2022). İş Hukuku, İstanbul: Beta Yayınları.
• Tulukçu, B. (2012). İş Hukukunda Dinlenme Hakkı, Ankara: Adalet Yayınları.
• Ulusoy Tuncal, Ö. (2010). Yıllık Ücretli İzin, Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Urhanoğlu, İ. (2020). Türk Hukukunda Yıllık Ücretli İzin, Ankara: Yetkin Yayınevi.
• Uşan, M.F. ve Erdoğan, C. (2022). İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku, Ankara: Seçkin Yayınevi.