ENERJİ TÜKETİMİ, ÇEVRE KALİTESİ VE FİNANSAL GELİŞME ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ: PANEL EŞANLI DENKLEMLER SİSTEMİ ANALİZİ

Yıl 2023, Cilt: 21 Sayı: 50, 1277 - 1294, 20.10.2023

Onur Yağış , Mustafa Torun

https://doi.org/10.35408/comuybd.1315304

Öz

Ekonomik faaliyetlerin artması birçok çevresel problemlere neden olmaktadır. Çevresel problemlerde ekonomik gelişmeyi ve ekonomideki diğer yapıları kötü yönde etkilemektedir. Çevresel kaynakların etkili kullanımı ekonomik gelişimin gerçekleştirilmesinde oldukça önemlidir. Literatürde Çevre kalitesi ve bunu belirleyen etmenler ciddi olarak tartışılmaktadır. Karbondioksit salınımı çevre kalitesinin belirlenmesinde en fazla kullanılan göstergedir. Bu çalışmanın amacı, Brict ve Mint ekonomilerinde, enerji tüketimi, çevre kalitesi ve finansal gelişme arasındaki ilişkinin 1990-2014 dönemi için panel eşanlı denklemler sistemi analizi yöntemiyle İncelenmesidir. Çalışma kapsamında panel eşanlı denklemler sistemi analizi yöntemi kullanılmıştır. Kurulan eşanlı denklemler sistemiyle enerji tüketimi, çevre kalitesi ve finansal gelişme arasındaki karşılıklı ilişki ortaya konulmuştur. Analiz sonuçlarına göre çevre kalitesi, finansal gelişme ve şehirleşmede meydana gelen artış enerji tüketimi üzerinde pozitif olumlu bir etki meydana getirmiştir. Enerji tüketimi, finansal gelişme ve şehirleşmede meydana gelen artış çevre kalitesinin bozulmasına neden olmuştur. Çevresel kalitenin artması, dış ticaret ve gayri safi sermaye oluşumunun artması finansal gelişime olumlu katkı sağlarken enerji tüketimi ise negatif olumsuz bir etki yaratmıştır.

Anahtar Kelimeler

enerji tüketimi, çevre kalitesi, finansal gelişme, panel eşanlı denklemler sistemi analizi

Kaynakça

• Akbostanci, E., Turut-Asik, S. ve Tunc, G. I. (2009). The Relationship Between İncome And Environment İn Turkey: İs There An Environmental Kuznets Curve?, Energy Policy, 37(3), 861-867. doi:10.1016/j.enpol.2008.09.088
• Akin, C. S. (2014). The İmpact Of Foreign Trade, Energy Consumption, And İncome On CO2 Emissions. Int J Energy Econ Policy, 4(3), 465-475.
• Al-Amin, S. C., Huda, N. ve Hamid, A. (2009). Trade, Economic Development And Environment: Malaysian Experience. Bangladesh Dev Stud., 32(3), 19-39.
• Al-Mulali, H. U., Saboori, B. ve Ozturk, I. (2015). Investigating The Environmental Kuznets Curve Hypothesis İn Vietnam. Energy Policy, 76, 123-131. doi:10.1016/j.enpol.2014.11.019
• Baltagi, B. H. ve Panicos, O. (2009). Demetriades, Siong Hook Law, Financial Development And Openness: Evidence From Panel Data. Journal of Development Economics, 89(2), 285-296, https://doi.org/10.1016/j.jdeveco.2008.06.006.
• Dar, J. A. ve Asif, M. (2018). Does Financial Development İmprove Environmental Quality İn Turkey? An Application Of Endogenous Structural Breaks Based Cointegration Approach. Management of Environmental Quality: An International Journal, 29(2), 368-384.
• Diallo, A., ve Masih, M. (2017). CO2 Emissions And Financial Development: Evidence From The United Arab Emirates Based On An ARDL Approach. MPRA, Paper No: 82054, 1-21.
• Göv, A. ve Yılancı, V. (2023). Ekonomik Büyüme, Enerji Tüketimi, Dış Ticaret Dengesi ve Finansal Gelişme İlişkisine Grafiksel Nedensellik Testi Yaklaşımı. İstanbul İktisat Dergisi, 73(1), 203-230, DOI: 10.26650/ISTJECON2022-1164588
• Gültekin, H. (2023). Finansal Gelişme, İnovasyon ve CO2 Emisyonları: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Econder International Academic Journal, 7 (1) , 25-39. DOI: 10.35342/econder.1269394
• Iorember, P. T., Goshit, G. G. ve Dabwor, D.T . (2020). Nijerya'da Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Çevre Kalitesi Arasındaki Bağın Test Edilmesi: Geniş Tabanlı Finansal Kalkınmanın Rolü. Afr Dev Rev, 32, 163 – 175. https://doi.org/10.1111/afdr.12425
• Jalil, A. ve Feridun, M. (2011). The İmpact Of Growth, Energy And Financial Development On The Environment İn China: A Cointegration Analysis. Energy Economics, 33(2), 284-291. doi:10.1016/j.eneco.2010.10.003
• Karanfil, F. (2009). How Many Times Again Will We Examine The Energy İncome Nexus Using A Limited Range Of Traditional Econometric Tools? Energy Policy, 37(4), 1191-1194, doi:10.1016/j.enpol.2008.11.029
• Koçak, E. (2017). Finansal Gelişme Çevresel Kaliteyi Etkiler Mi? Yükselen Piyasa Ekonomileri İçin Ampirik Kanıtlar. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(3):535-552.
• Li, S., Zhang, J. ve Ma, Y. (2015). Financial Development, Environmental Quality And Economic Growth. Sustainability, 7, 9395-9416, doi:10.3390/su7079395
• Munir, K. ve Riaz, N. (2019). Energy Consumption And Environmental Quality İn South Asia: Evidence From Panel Non-Linear ARDL. Environmental Science and Pollution Research, 26, 29307-29315. doi:10.1007/s11356-019-06116-8
• Meadows, D. H., Meadows, D. L., Randers, J. ve Behrens, W. W. (1972). The limits to growth. New York: Universe Books.
• Shahbaz, M., Syed, J. H. S., Nawaz, A. ve Shaista, A. (2016). Financial Development and Environmental Quality: The Way Forward. Energy Policy, 98, 353-364, https://doi.org/10.1016/j.enpol.2016.09.002.
• Shahbaz, M., Qazi, M. A. H., Aviral, K. T. ve Nuno, C. L. (2013). Economic Growth, Energy Consumption, Financial Development, İinternational Trade and CO2 Emissions in Indonesia, Renewable and Sustainable. Energy Reviews, 25, 109-121, https://doi.org/10.1016/j.rser.2013.04.009.
• Sadorsky, P. (2010). The İmpact of Financial Development on Energy Consumption in Emerging Economies. Energy Policy, 38(5) 2528-2535, https://doi.org/10.1016/j.enpol.2009.12.048.
• Sehrawat, M., Giri, A. K. ve Mohapatra, G. (2015). The İmpact Of Financial Development, Economic Growth And Energy Consumption On Environmental Degradation. Management of Environmental Quality: An International Journal, 26(5), 666-682. doi:10.1108/MEQ-05-2014-0063
• Sekali, J. ve Bouzahzah, M. (2019). Financial Development And Environmental Quality: Empirical Evidence For Morocco. International Journal of Energy Economics and Policy, 9(2), 67-74. doi:10.32479/ijeep.7266
• Tadesse, S. (2005). Financial Development and Technology. William Davidson Institute Working Paper, 749: 1-45.
• Tahir, T., Luni, T., Majeed, M.T. ve Zafar, A. (2021). The İmpact Of Financial Development And Globalization On Environmental Quality: Evidence From South Asian Economies. Environmental Science and Pollution Research, 28, 8088-8101, doi:10.1007/s11356-020-11198-w
• Tatoğlu, F. Y. (2016). İktisadi Büyüme ve Yabancı Sermaye Yatırımları Arasındaki İlişkinin Panel Eşanlı Denklemler Sistemi Yardımıyla İncelenmesi. Eurasian Academy of Sciences Eurasian Business&Economic Journal, (6): 15-24
• Temelli, F. ve Şahin, D. (2019). Yükselen Piyasa Ekonomilerinde Finansal Gelişme, Ekonomik Büyüme Ve Teknolojik Gelişmenin Çevresel Kalite Üzerine Etkisinin Analizi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 577-593. doi:10.14230/joiss706
• Tamazian, A., Chousa, J. ve Vadlamannati, K. (2009) Does Higher Economic and Financial Development Lead to Environmental Degradation: Evidence from BRIC Countries, Energy Policy, (37), 246–253
• Usman, M., Atif, J., Makhdum, M. S. A., Daniel, B. ve Adnan, B. (2022). How do Financial Development, Energy Consumption, Natural Resources, and Globalization Affect Arctic Countries' Economic Growth and Environmental Quality? An Advanced Panel Data Simulation. Energy, 241, https://doi.org/10.1016/j.energy.2021.122515.
• Usman, M., Yaseen, M. R. ve Kousar, R. (2021).Finansal Gelişme, Turizm, Enerji Tüketimi ve Çevresel Kalitenin Modellenmesi: Gelişmekte Olan ve Gelişmiş Ülkeler Arasında Herhangi Bir Farklılık Var Mı?. Çevre Bilim Kirliliği 28, https://doi.org/10.1007/s11356-021-14837-y World Bank (2023). Erişim: 1 Haziran 2023, https://data.worldbank.org/
• Yang, J., Zhang, Y. ve Meng, Y. (2015). Study On The İmpact Of Economic Growth And Financial Development On The Environment İn China. Journal of Systems Science and Information, 3(4), 334-347. doi: 10.1515/jssi-2015-0334
• Zafar, M.W., Saud, S. ve Hou, F. (2019). The İmpact Of Globalization And Financial Development On Environmental Quality: Evidence From Selected Countries İn The Organization For Economic Cooperation And Development (OECD). Environmental Science and Pollution Research, 26,13246-13262, doi:10.1007/s11356-019-04761-7