YAPAY ZEKÂ TEKNOLOJİLERİ İLE İSTİHDAM VE VERİMLİLİK ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: Özel Sayı: Endüstri 4.0 ve Dijitalleşmenin Sosyal Bilimlerde Yansımaları, 1585 - 1618, 30.09.2024

Ayşe Tekin , Onur Demirel

https://doi.org/10.35408/comuybd.1485233

Öz

Günümüz iktisadi hayatında hemen her alanda geleneksel sektörler yerini dijitalleşmeye bırakmakta ve üretimden pazarlamaya, finans sektöründen ticarete kadar pek çok alanda bu dönüşümler yaşanmaktadır. Bugünün dünyasının yükselen gücünü, yapay zekâ teknolojileri çalışmalarının oluşturduğu görülmektedir. Bu durum üretimden rekabete ve toplum hayatının pek çok alanına etki etmektedir. Genç neslin yapay zekâya uyum sağlayan iş sahalarına ilgi duyması ve ülkelerin ekonomik büyüme yolunda hedeflerinden biri olan verimlilik artışının sağlanması noktasında yapay zekâ ile uyumlu ekonomik süreçlerin oluşturulması da önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, istihdam ve verimlilik konuları üzerinde yapay zekânın etkilerini değerlendirmektir. Bu amaçla sektörler ve yapay zeka arasındaki ilişkiler değerlendirilmiştir. Yapay zekanın, finans, eğitim, sağlık, seyahat, ulaşım, haberleşme ve eğlence sektörlerine olan etkileri ve bu sektörlerdeki istihdam dönüşümlerinden bahsedilmiştir. Üretimde yapay zeka teknolojilerinin kullanılmasıyla ekonomik verimlilik artarken; istihdam üzerindeki daralma ve eşitsizliğin büyümesi konularına değinilmiştir. Sonuç olarak, mesleklerin otomatikleşmesi ve insan çalışanların yerini yapay zeka teknolojilerinin alması halinde, muhtemel işsizlik riskinin, otomasyona kaptırılması en kolay işlerden insan zekası gerektiren işlere doğru ilerlediği görülmektedir. Dijitalleşme bazı mesleklerin yerini alırken; yeni istihdam sahaları da ortaya çıkmaktadır. İstihdamda yaşanan bu daralmalardan etkilenmemek için aktif olarak iş gücünde çalışanların ve iş gücüne katılacak olanların makineler tarafından ikame edilemeyecek becerilere sahip olması önem arz etmektedir. Diğer taraftan yerel ve uluslararası ekonomide rekabet gücüne sahip olabilmek için çağın teknolojilerine ayak uydurmak gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yapay Zekâ, Teknoloji, İstihdam, Verimlilik

Kaynakça

• Accenture Consulting, (2017). Banking Technology Vision Report. Erişim: 13.08.2024; https://newsroom.accenture.com/news/2017/bankers-believe-artificial-intelligence-is-key-to-creating-a-more-human-customer-experience-according-to-accenture-report.
• Adalı, E. (2016). Doğal Dil İşleme. Türkiye Bilişim Vakfı Bilgisayar Bilimleri ve Mühendisliği Dergisi, 5 (2).
• Aladağ, A. E. (2015). Yapay Zekâ Teknolojileri, Makine Öğrenmesi, Erişim: 13.08.2024; https://www.emrealadag.com/makine-ogrenmesi-nedir.html.
• Alpaydın, E. (2020). Yapay Öğrenme: Yeni Yapay Zekâ, İstanbul: Can Sanat Yayınları.
• Autor, D. (2015). “Why Are There Still So Many Jobs?”. Journal of Economic Perspectives, 29(3): 3-30.
• Aydın, İ. H. ve Değirmenci C. H. (2020). Yapay Zekâ, İstanbul: Girdap Kitap.
• Basara, M. (2017). “Will a robot take your job?”, WBALTV, Erişim: 04.01.2023; http://www.wbaltv.com/article/will-a-robot-take-your-job/10319267.
• Beyaz (2024). Derin Öğrenme (Deep Learning) Nedir?, Erişim: 13.08.2024; https://www.beyaz.net/tr/yazilim/makaleler/derin_ogrenme_deep_learning_nedir.html.
• Byrnes, N. (2017). “As Goldman Embraces Automation, Even the Masters of the Universe are threatened”, Technology Review, Erişim: 14.08.2024; https://www.technologyreview.com/s/603431/as-goldman-embraces-automation-even-the-masters-of-the-universe-are-threatened.
• Cerebro (2018). Yapay Zekânın Tarihçesi ve Gelişim Süreci, Erişim: 11.12.2021; https://medium.com/t%C3%BCrkiye/yapay-zekân%C4%B1n-tarih%C3%A7esi-ve-geli%C5%9Fim-s%C3%BCreci-cb4c73deb01d.
• Christensen, C. (2013). "Clayton Christensen’in Mark Suster ile Startup Grind 2013’te yaptığı röportaj", Erişim: 13.08.2024; https://www.youtube.com/watch?v=KYVdf5xyD8I.
• Civitas (2024). “Yapay Zeka ve İnsan Kaynakları”, Erişim: 03.09.2024; https://civitas-hr.com/yapay-zeka-ve-insan-kaynaklari/.
• CNBC (2019), Automation threatening 25% of jobs in the US, especially the 'boring and repetitive' ones: Brookings study, Nova, A. ve Schoen, J. W., Erişim: 14.08.2024; https://www.cnbc.com/2019/01/25/these-workers-face-the-highest-risk-of-losing-their-jobs-to-automation.html.
• Fan, S. (2020). Yapay Zekâ Yerimizi Alacak mı? 21. Yüzyıl İçin Bir Rehber, İstanbul: TEAS Yayıncılık.
• Flow Machine. (2019). “AI Makes Pop Music", Erişim: 13.08.2024; http://www.flow-machines.com/ai-makes-pop-music.
• Ford, M. (2021). Robotların Yükselişi, İstanbul: Kronik Kitap.
• Frey C. B. ve Osborne, M. (2013). “The future of employment: How susceptible are jobs to computerisation?”, Oxford Martin, Erişim: 14.08.2024; http://www.oxfordmartin.ox.ac.uk/publications/view/1314.
• Frey, T. (2017). “Epiphany Z: Eight Radical Visions for Transforming Your Future”, Morgan James Publishing.
• Friedman, T. L. (2013). “Revolution Hits the Universities,” New York Times, Erişim: 13.06.2022; https://www.nytimes.com/2013/01/27/opinion/sunday/friedman-revolution-hits-the-universities.html?ysclid=lzslrmpd6p193814761.
• Fry, J. (2024), Application of AI in Finance, Erişim: 13.08.2024; https://jelvix.com/blog/ai-in-finance.
• Gershgorn, D. (2017). “The Quartz guide to artificial intelligence: What is it, why is important, and should we be afraid?”,Quartz, Erişim: 06.02.2024; https://qz.com/1046350/the-quartz-guide-to-artificial-intelligence-what-is-it-why-is-it-important-and-should-we-be-afraid.
• Goetting, B. (2017). “JPMorgan Chase Uses COIN Machine Learning Program To Eliminate 360K Lawyer Hours A Year”, Hot Hardware, Erişim: 13.08.2024; http://hothardware.com/news/jpmorgan-used-coin-machine-learning-program-to-eliminate-360000-lawyer-hours-a-year#I-2dOFv4K7G95L3L.99.
• Gries, T. ve Naudé, W., (2018). “Artificial Intelligence, Jobs, Productivity: Inequality and Does Aggregate Demand Matter?”. IZA Discussion Paper 12005, Institute of Labor Economics (IZA), 1-36.
• Gültekin, A. (2021). “Yapay Zekânın Luditleri Kimler Olacak?”. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18 (44): 8432-8454.
• Hawk, K. (2010), “Kittyhawk Flyer”, Erişim: 14.06.2022; http://kittyhawk.aaero.
• HCLTech (2024). Erişim: 13.08.2024; https://www.hcltech.com/blogs/artificial-intelligence-need-hour-and-much-beyond-media-entertainment-industry. https://tr.wikipedia.org/wiki/Do%C4%9Fal_dil_i%C5%9Fleme.
• IIEnstitü (2019). “Yapay Zeka ve İnsan Kaynakları”. Erişim: 03.09.2024; https://www.iienstitu.com/blog/yapay-zeka-ve-insan-kaynaklari.
• İnik, Ö. ve Ülker, E. (2017). “Derin Öğrenme ve Görüntü Analizinde Kullanılan Derin Öğrenme Modelleri”. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 6 (3): 85-104.
• InnoEnergy (2024). Zeleros. Erişim: 13.08.2024; https://www.innoenergy.com/discover-innovative-solutions/online-marketplace-for-energy-innovations/zeleros-hyperloop/.
• Institute of Medicine. (2007). Preventing Medication Errors. Cronenwett, L. R., Bootman, J. L., Wolcott, J., & Aspden, P. (Eds.). Washington, DC: National Academies Press.
• Joshi, N. (2017). 6 Ways AI is Impacting the Finance Industry, Erişim: 08.08.2024; http://www.allerin.com/blog/6-ways-ai-is-impacting-the-finance-industry.
• Kambur, E. (2022). “Yapay Zeka Çağında İnsan Kaynakları Yönetimi Konusunda Yazılmış Türkçe Makaleler Üzerine Bir Araştırma”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 48, 139-152.
• Kaufman, D. (2017). “Artificial Intelligence Comes to Hollywood”, Erişim: 13.08.2024; http://www.studiodaily.com/2017/04/artificial-intelligence-comes-hollywood.
• Kızrak, A. (2019). Yapay Zekâ Kullanım Alanları ve Uygulamalarına Derinlemesine Bir Bakış, Erişim: 12.08.2024; https://ayyucekizrak.medium.com/yapay-zekâ-kullan%C4%B1m-alanlar%C4%B1-ve-uygulamalar%C4%B1na-derinlemesine-bir-bak%C4%B1%C5%9F-d0fecaf7f61b.
• Koca, D. (2020). Sanayi devrimlerinin tarihsel arka planı ve işgücü becerileri üzerindeki yansımaları. OPUS International Journal of Society Researches, 16(31), 4531-4558.
• Lee, K. Y. ve Kim, J. (2016). “Artificial Intelligence Technology Trends and IBM Watson References in the Medical Field”. Korean Medical Education Review, 18(2): 51-57.
• McKinsey Global Institute (2017). “A Future That Works: Automation, Employment and Productivity”, Erişim: 14.08.2024; https://studyres.com/doc/699013/a-future-that-works--automation--employment--and?ysclid=lztii7ihfn802626469.
• National Academies (2006). Ulusal Akademiler Basın Duyurusu, Erişim: 09.06.2022; https://www.nationalacademies.org/home.
• Özalp, E. (2020). Gençlerle Baş Başa Yapay Zekâ, İstanbul: İnkılap Yayınevi.
• Pirim, H. (2011). Yapay Zekâ, Journal of Yaşar University, 1(1), 81-93.
• PWC. (2019). No Longer Science Fiction, AI and Robotics Are Transforming Healthcare, Erişim: 13.08.2024; https://www.pwc.com/gx/en/industries/healthcare/publications/ai-robotics-new-health/transforming-healthcare.html#:~:text=No%20longer%20science%20fiction%2C%20AI%20and%20robotics%20are%20transforming%20healthcare&text=AI%20is%20getting%20increasingly%20sophisticated,robotics%20in%20healthcare%20is%20vast. PwC Global (2024). Total economic impact of AI in the period to 2030, Erişim: 14.08.2024; https://www.pwc.com/gx/en/issues/data-and-analytics/publications/artificial-intelligence-study.html.
• Quarts (2017). “Half of all jobs will be replaced by artificial intelligence (AI) in 10 years” Erişim: 14.08.2024; https://www.youtube.com/watch?v=0zNBluXuaaU.
• Ray, T. (2019). Current Trends and Future Scopes of Machine Learning and AI in the Education Sector, Erişim: 13.08.2024; https://www.stoodnt.com/blog/machine-learning-ai-in-education/.
• Rouhiainen, L. (2016). The Future of Higher Education: How Emerging Technologies Will Change Education Forever, AVSANT – AV Sensories & New Technologies.
• Rouhiainen, L. (2020). Yapay Zekâ Geleceğimizle İlgili Bugün Bilmemiz Gereken 101 Şey, İstanbul: Pegasus Yayınları.
• Say, C. (2021). 50 Soruda Yapay Zekâ, İstanbul: 7 Renk Basım ve Yayım.
• Schwab, K. (2021). Dördüncü Sanayi Devrimi, İstanbul: Optimist Yayın.
• Sheikhi, M. (2022). “Yapay Zeka Kullanımının İş Piyasasına Etkisi”, Journal of Economics and Political Sciences, 2(1), 102-111.
• Son, H. (2017). “Your Robo-Adviser May Have a Conflict of Interest”, Bloomberg, Erişim: 13.08.2024; https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-07-27/your-robo-adviser-may-have-a-conflict-of-interest.
• The Economist (2018). A Study Finds Nearly Half of Jobs are Vulnerable to Automation, Erişim: 13.08.2024; https://www.economist.com/graphic-detail/2018/04/24/a-study-finds-nearly-half-of-jobs-are-vulnerable-to-automation?ysclid=lzs4vuhwe714188416.
• Turing, A. (1950). “Computing Machinery and Intelligence”, Mind, LIX (236): 433-460.
• Vikipedi (2024a). Makine Öğrenimi, Erişim: 13.08.2024; https://tr.wikipedia.org/wiki/Makine_%C3%B6%C4%9Frenimi.
• Vikipedi (2024b). Otonom Araba, Erişim: 13.08.2024; https://tr.wikipedia.org/wiki/Otonom_araba.
• Walsh, T. (2018). “Expert and Non-expert Opinion About Technological Unemployment”. International Journal of Automation and Computing, 15(5), 637-642.
• Walsh, T. (2020). 2062 Yapay Zekâ Dünyası, İstanbul, Say Yayınları.
• WEF. (2020). “The Future of Jobs Report 2020”, Erişim: 13.08.2024; https://www.weforum.org/publications/the-future-of-jobs-report-2020/.
• WEF. (2018). “The Future of Jobs Report 2018”, Erişim: 14.08.2024; https://www.weforum.org/publications/the-future-of-jobs-report-2018/.
• Wehle, H-D. (2017). “Machine Learning, Deep Learning, and AI: What’s the Difference?” paper presented in “Data Scientist Innovation Day Conference”. Erişim: 13.08.2024; https://www.researchgate.net/publication/318900216_Machine_Learning_Deep_Learning_and_AI_What's_the_Difference.