TÜRKİYE’DE KREDİ DOLARİZASYONUNA YÖNELİK AMPRİK BİR ÇALIŞMA

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 54, 2577 - 2600, 15.10.2024

Gizem Varol , Mustafa Torun , Gökhan Sönmezler

https://doi.org/10.35408/comuybd.1473577

Öz

Kredi dolarizasyonu, yabancı para cinsinden kullanılan kredilerin toplam kredilere oranı olarak tanımlanmakta ve özellikle gelişmekte olan ülkelerde döviz kuru riskinin yönetimi açısından önemli bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkiye’de kredi dolarizasyonunun belirleyicilerini inceleyen bu çalışma, 2011:06-2023:10 dönemine ait verilerle gerçekleştirilmiş ve ARDL Sınır Testi Yaklaşımı kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmada, kredi dolarizasyonu ile mevduat dolarizasyonu, üretici fiyat endeksi (ÜFE), TL ticari kredi faizi ve ABD Dolar kuru arasındaki ilişkiler ele alınmıştır. Elde edilen sonuçlar, kredi dolarizasyonunun büyük ölçüde bankaların topladığı yabancı para cinsinden mevduatlar ile verdikleri krediler arasındaki dengeye dayandığını ortaya koymaktadır. Ancak, bankaların döviz riskini tamamen yönetemedikleri ve topladıkları yabancı para mevduatlarını tam anlamıyla kredilere dönüştüremedikleri tespit edilmiştir. Bu durum, bankaların bir bölümünün döviz kuru dalgalanmalarına karşı savunmasız kalmasına neden olmaktadır. ÜFE artışının TL cinsinden kredilerin maliyetini yükselterek kredi dolarizasyonunu azalttığı, buna karşılık yüksek TL ticari kredi faizlerinin firmaları döviz kredilerine yönlendirdiği, ayrıca, ABD Dolar kurundaki artışların kredi dolarizasyonunu artırdığı görülmüştür. Bu sonuçlar literatürdeki bulgularla uyumlu olup, Türkiye’deki kredi dolarizasyonunun, bankaların mevduat ve kredi eşleştirmesindeki dengesizliklerin yanı sıra döviz kuru hareketliliği ve iç piyasalardaki faiz oranlarının etkisi altında şekillendiğini göstermektedir. Çalışmanın bulguları, Türkiye’de kredi dolarizasyonunu azaltmaya yönelik politikaların döviz kuru dalgalanmalarını ve faiz oranlarını dengeleme üzerinde yoğunlaşması gerektiğini ortaya koymaktadır. Özellikle bankaların döviz riskini daha etkin yönetebilmeleri için kur riski yönetim araçlarının kullanımının teşvik edilmesi ve bu alanda daha kapsamlı politika düzenlemelerinin yapılması önerilmektedir. Bu nedenle, mevduat dolarizasyonunun etkilerinin yakından izlenmesi ve ilgili politika yapıcıların döviz kurlarındaki oynaklıkları azaltmaya yönelik adımlar atması kritik bir gereklilik haline gelmektedir.

Anahtar Kelimeler

ARDL sınır testi Yaklaşımı, Kredi dolarizasyonu, Mevduat dolarizayonu

AN EMPIRICAL STUDY ON CREDIT DOLLARIZATION IN TURKEY

Öz

Credit dollarization is defined as the ratio of foreign currency-denominated loans to total loans and has become a significant issue, particularly in developing countries, in the context of managing exchange rate risk. This study investigates the determinants of credit dollarization in Turkey, using data from the period 2011:06 to 2023:10, and applies the ARDL Bounds Testing Approach for the analysis. The relationships between credit dollarization, deposit dollarization, the producer price index (PPI), Turkish lira (TL) commercial loan interest rates, and the US dollar exchange rate were examined. The findings reveal that credit dollarization is largely driven by the balance between foreign currency deposits collected by banks and the loans they provide. However, it was observed that banks are unable to fully manage exchange rate risk, as they cannot entirely convert the foreign currency deposits they collect into foreign currency loans. This leaves some banks vulnerable to fluctuations in the exchange rate. While the increase in PPI was found to reduce credit dollarization by raising the cost of TL-denominated loans, high TL commercial loan interest rates incentivize firms to turn to foreign currency loans. Moreover, increases in the US dollar exchange rate contribute to higher levels of credit dollarization. These findings are consistent with the literature and demonstrate that credit dollarization in Turkey is shaped by the mismatches in banks' deposit-loan structures, as well as the effects of exchange rate volatility and domestic interest rates. The study concludes that policies aimed at reducing credit dollarization should prioritize stabilizing exchange rate fluctuations and managing interest rates. In particular, encouraging the use of exchange rate risk management instruments and implementing more comprehensive regulatory frameworks could enhance banks' capacity to manage exchange rate risks more effectively. Therefore, closely monitoring the impacts of deposit dollarization and taking measures to reduce exchange rate volatility have become critical priorities for policymakers.

Anahtar Kelimeler

Credit dollarization, Deposit dollarization, ARDL bound test approach, Turkish economy

Kaynakça

• Alesina, A. ve Barro, R. J. (2001). Dollarization. The American Economic Review, 91(2), 381-385.
• Arias, E. F., Levy Yeyati, E. ve Morón, E. (2006). Financial Dollarization and Dedollarization. Economía, 6(2), 37-100.
• Basso, H. S., Calvo-Gonzalez, O. ve Jurgilas, M. (2007). Financial Dollarization: The Role of Banks And Interest Rates. European Central Bank Working Paper Series, No. 748, 1-74.
• Broda, C. ve Levy Yeyati, E. (2006). Endogenous Deposit Dollarization. Journal of Money, Credit and Banking, 38(4), 963-988.
• Calvo, G. A. (2001). Capital Markets and the Exchange Rate, with Special Reference to the Dollarization Debate in Latin America. Journal of Money, Credit and Banking, 33(2), 312-333.
• Corrales, J. S. ve Ima, P. A. (2021). Financial dollarization of households and firms: How does it differ by level of economic development?. Review of International Economics, 29, 927-978.
• Court, E., Ozsoz, E. ve Rengifo, E. W. (2012). The Impact of Deposit Dollarization on Financial Deepening. Emerging Markets Finance & Trade, 48(6), 39-52.
• Çağlayan, M., Pham, T. ve Talavera, O. (2021). Dollarization, Pass-through, and Domestic Lending: Evidence from Turkish Banking. Emerging Markets Finance and Trade, 57(11), 3190-3201.
• Duffy, J., Nikitin, M. ve Smith, R. T. (2006). Dollarization Traps. Journal of Money, Credit and Banking, 38(8), 2073-2097.
• Eichengreen, B., Hausmann, R. ve Panizza, U. (2002). Original Sin: The Pain, the Mystery and the Road to Redemption. Paper prepared for the conference "Currency and Maturity Matchmaking: Redeeming Debt from Original Sin". Inter-American Development Bank, Washington, D.C., 21-22 November 2002, 1-78.
• Galindo, A. ve Leiderman, L. (2005). Living With Dollarization And The Route To Dedollarization. Research Department Publications 4397, Inter-American Development Bank, Research Department, 1-60.
• Honig, A. (2006). A model of liability dollarization and myopic governments. International Economic Journal, 20(3), 343-355.
• Honig, A. (2009). Dollarization, exchange rate regimes and government quality. Journal of International Money and Finance, 28, 198-214.
• Ize, A. (2013). Financial Dollarization. G. Caprio Jr (Ed.), The Evidence and Impact of Financial Globalization içinde, (s. 463-481). Elsevier.
• Ize, A. ve Levy Yeyati, E. (2003). Financial dollarization. Journal of International Economics, 59, 323-347.
• Luca, A. ve Petrova, I. (2008). What drives credit dollarization in transition economies?. Journal of Banking & Finance, 32, 858-869.
• Levy Yeyati, E. ve Rey, H. (2006). Financial Dollarization: Evaluating the Consequences. Economic Policy, 21(45), 61-118.
• Neanidis, K. C. ve Savva, C. S. (2009). Financial dollarization: Short-run determinants in transition economies. Journal of Banking & Finance, 33, 1860-1873.
• Notz, S. ve Rosenkranz, P. (2021). Business cycles in emerging markets: The role of liability dollarization and valuation effects. International Review of Economics and Finance, 76, 424-450.
• Park, H. ve Son, J. C. (2022). Dollarization, inflation and foreign exchange markets: A cross-country analysis. International Journal of Finance and Economics, 27, 2724-2736.
• Pesaran, M. H., Shin, Y. ve Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326. https://doi.org/10.1002/jae.616
• Rennhack, R. ve Nozaki, M. (2006). Financial Dollarization in Latin America. A. Armas, A. Ize ve E. Levy Yeyati (Ed.), Financial Dollarization: The Policy Agenda içinde, (s. 64-89). Palgrave Macmillan.
• Rose, A. K., Lockwood, B. ve Quah, D. (2000). One Money, One Market: The Effect of Common Currencies on Trade. Economic Policy, 15(30), 7-45.
• Schmitt-Grohé, S. ve Uribe, M. (2001). Policy and the Costs of Dollarization. Journal of Money, Credit and Banking, 33(2), 482-509.
• Thaariq, R. M. ve Wahyuni, H. (2019). Financial Dollarisation Hysteresis: The Case of Indonesia. Economic Papers, 38(4), 286-298.
• Trejos, A. (2003). International Currencies and Dollarization. D. E. Altig ve B. D. Smith (Ed.), Evolution and Procedures in Central Banking içinde, (s. 147-167). Cambridge University Press.
• Vieira, F. A. C., Holland, M. ve Resendie, M. F. (2012). Financial dollarization and systemic risks: New empirical evidence. Journal of International Money and Finance, 31, 1695-1714.
• Weymouth, S. (2007). Political Institutions, Policy Instability, and Financial Dollarization. 3rd Annual Graduate Student Conference, Center for the Study of Democracy, UC Irvine, February 24, 2007, 1-22.
• Yılmaz, F. (2020). How Do Credits Dollarize? The Role of Firm’s Natural Hedges, Banks’ Core and Non-Core Liabilities. TCMB Working Paper, No: 20/01, 1-12.