Türkiye’deki Ev İşçisi Kadınlara Yönelik Toplumsal Cinsiyet Temelli Söylemin Eleştirel Bir Analizi: kadinlarkulubu.com Örneği

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 175 - 207, 01.06.2017

Pınar Yazgan , M. Murat Yüceşahin , Sevim Atila Demir

Öz

Emeğe dayalı hizmet sektörünün bir
kolu olan ev işçiliği, tek bir iş yükünü tanımlamaktan ziyade
çeşitli işleri barındıran bir alt sektördür. Bu işler yaygın olarak çocuk, yaşlı ve hasta bakımı ile
temizlik, ev içinde mutfak ve servis işlerinden oluşmaktadır. Ev içindeki emeğe
yaygın olarak yerli ve yabancı göçmen kadınlar iştirak etmektedir. Ancak bu
grupların ev içinde icra ettikleri iş türleri bakımından aralarında farklılıklar bulunmaktadır. Bu enformal sektörde, ev içi hizmetin yerine
getirilmesi sürecinde sömürüye kadınların çok daha fazla maruz kalmalarının
yanı sıra göçmen olmaktan kaynaklanan dezavantajları da bulunmaktadır. Bu
çalışmanın amacı, www.kadinlarkulubu/com sitesinde, kadınların ev içi emeğe
ve yerli ve yabancı ev işçisi olarak çalışan kadınlara yönelik söylemleri,
toplumsal cinsiyet çerçevesinde eleştirel
söylem analizi yaklaşımı ile değerlendirmektir. Sonuç
olarak ev içi hizmetlerin ağır sorumluluğu ve görünmez bir emek oluşu bu tür işlerde
çalışan bireyler açısından katlanarak artan sorunlar yaratmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ev işçisi kadınlar, göç, toplumsal cinsiyet, eleşti- rel söylem analizi, Türkiye

A Critical Analysis of Gender-based Discourse about Domestic Women Workers in Turkey: The Case of kadinlarkulubu.com

Öz

Domestic work, a branch of the
labor-based service sector, is a sub-sector that does not have a single
workload but rather a variety of jobs. These jobs commonly consist of home
based care (caring for children, the elderly or palliative care) and domestic
work (cooking, cleaning, gardening and maintenance work.) While both local and immigrant women participate in the domestic work
sector, there are, however, diffe- rences among these groups in terms of the
type of activities that they perform in the home. In this informal sector,
there are also disadvantages caused by immigration, as well as by the
increased exposure of women in the process of domestic service
fulfilment and labor exploitation. The aim of this study is to evaluate
the discourse produced
by local and foreign
female domestic workers
towards domestic labor in relation to the website
kadinlarkulubu.com. It examines the critical discourse analysis from a gender
context. The heavy responsibility of in-home services and the creation
of so-called ‘invisible labor’ often give rise to problems for the individuals working in
this sector.

Anahtar Kelimeler

Domestic women workers, migration, gender, critical discourse analysis, Turkey

Kaynakça

• Acar-Savran, G. (2013). Beden Emek Tarih: Diyalektik Bir Feminizm İçin. Pusula Yayıncılık. İstanbul.
• Acar-Savran, G. ve Demiryontan T. N. (2012). Kadının Görünmeyen Emeği. Yordam Kitap. İstanbul.
• Akalın, A. E. (2014). “Türkiye’de göçmen ev işçilerinin çalışma koşulları”. İçinde Sosyal Haklar VI. Uluslararası Sempozyumu Bildiriler Kitabı. VI. Sosyal İnsan Hakları Ulusal Sempozyumu, Kasım 2014, 323-339. Eskişehir. http://www.sosyalhaklar.net/2014/bildiriler/ akalin.pdf.
• Akbıyık, N. (2013). Ev hizmetlerinde çalışma: Malatya’da bir alan araştırması. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 21, 207-240.
• Arkonaç, S. A. (2014). Psikolojide Söz ve Anlam Analizi - Niteliksel Duruş. Ayrıntı Yayınları. İstanbul.
• Başak, S., Kıngır, S. ve Yaşar, Ş. (2013). Kadının Görünmeyen Emeği: İkinci Vardiya. ANKA Kadın Araştırma Merkezi. Ankara.
• Bora, A. (2012). Kadınların Sınıfı Ücretli Ev Emeği ve Kadın Öznelliğinin İnşası. İletişim Yayınları. İstanbul.
• Çoşkun, E. (2014). Türkiye’de göçmen kadınlar ve seks ticareti. Çalışma ve Toplum Dergisi, 2001,4 (3), 185-206.
• Dedeoğlu, S. (2000). Toplumsal cinsiyet rolleri açısından Türkiye’de aile ve kadın emeği. Toplum ve Bilim Dergisi, 86, 139-171.
• Ecevit, Y. ve Diğerleri (2011). Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi. T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1304. Eskişehir.
• Erdem, Z. ve Şahin, L. (2009). Ülkemizde ev hizmetlerinde istihdam edilen yabancı uyruklu işgücünün çalışma koşulları: İstanbul ili üzerine bir alan çalışması. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi. 57, 281-325.
• Foucault, M. (1971). Orders of discourse. Information (International Social Science Council), 10 (2), 7-30.
• Foucault, M. (1982). The subject and power. Critical inquiry, 8 (4), 777-795.
• ILO (International Labour Organization) (2015). Türkiye’de Ev İşçileri Raporu. http://www.ilo.org/public/turkish/region/eurpro/ankara/publ/ turkiyede_ev_iscileri_raporu.pdf, 10.03.2017.
• ILO (International Labour Organization) (2013). The VisibleFace of Women’s Invisible Labour Domestic Workers in Turkey. Erişim: http://www.ilo.org/global/topics/domestic-workers/lang--en/index. htm, 10.03.2016.
• ILO (International Labour Organization) (2010). Göçmenlerin Sağlık Sorunları: Ev Hizmetlerinde Bir Alan Araştırması. http://www.ilo.org/ global/topics/domestic-workers/lang--en/index.htm, 22.02.15.
• İçduygu, A. ve Toktaş, Ş. (2005). Yurtdışından Gelenlerin Nicelik ve Niteliklerinde Sorunlar. Türkiye Bilimler Akademisi. Ankara.
• Gİ (Göç İdaresi) (2017a). Göç Tarihi. Erişim: http://www.goc.gov.tr/ icerik/goc-tarihi_363_380, 22.02.2015.
• Gİ (Göç İdaresi) (2017b). Göç İstatistikleri. http://www.goc.gov.tr/ icerik/goc-istatistikleri_363_378, Erişim: 22.02.15
• Gökbayrak, Ş. (2009). Refah devletinin dönüşümü ve bakım hizmetlerinin görünmez emekçileri göçmen kadınlar. Çalışma ve Toplum Dergisi, 21 (2), 55-81.
• Gökmen, Ç. E. (2011). Türk turizminin yabancı gelinleri: Marmaris yöresinde turizm sektöründe çalışan göçmen kadınlar. Çalışma ve Toplum Dergisi, 28, 201-231.
• Karadeniz, O. (2011). Türkiye’de atipik çalışan kadınlar ve yaygın sosyal güvencesizlik. Çalışma ve Toplum Dergisi, 2, 83-127.
• Kılıç, A. Z. (2013). Ebeveynlerin Toplumsal Cinsiyet Algısı ve Çocuk Yetiştirmeye Etkileri. Araştırma Raporu. İstanbul Bilgi Üniversitesi. file:///C:/Users/sau/Downloads/%C3%A7ocuk%203.pdf
• Okur, A. R. (2004). Ev hizmetlerinde (işlerinde) çalışanların sigortalılığı. Kamu-İş Dergisi, 7 (3), 347-368.
• Richardson, T. (1996). Foucauldian discourse: power and truth in urban and regional policy making. European Planning Studies, 4 (3), 279-292.
• Slattery, M. (2015). Sosyolojide Temel Fikirler, Ü. Tatlıcan and G. Demiriz (ed.), (cev: Ö.Balkız, G. Demiriz, H. Harlak, C. Özdemir, Ş. Özkan, Ü. Tatlıcan). Sentez Yayıncılık. Bursa.
• ÇSGB (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı) (2015). Yabancıların Çalışma İzinleri. http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/ShowProperty/ WLP%20Repository/sgb/dosyalar/2006faaliyetr, 22.02.15
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) (2011), Hanehalkı İşgücü İstatistikleri, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=10761, 01.02.2017.
• UNHCR (The UN Refugee Agency) (2017). Syria Regional Refugee Response. http://data.unhcr.org/syrianrefugees/country.php?id=224, 17.06.2017.
• Üstübici, A. (2011). Türkiye’ye Yönelik Kadın Göçü: Seks işçileri ve Ev İçi Hizmetlilerin Kişisel Güvenlik Sorunlarını İlişkilendirmek. http://www.umut.org.tr/Upload/Document/document_AYSEN%20 USTUBICI.doc, 03.03.2017.
• Van Dijk T. (2015). “Söylem ve ideoloji: Çok alanlı bir yaklaşım”. İçinde, (Haz. B. Çoban ve Z. Özarslan) (Çev. Ateş N.) 2. Baskı. Söylem ve İdeoloji. Su Yayınevi. İstanbul, 15-97.
• Yıldırımalp S. (2014). Türkiye’de ev hizmetinde çalışanların sorunları. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (1), 45-59.