Burdur İli Merkezinde Yaşayan 65-85 Yaş Grubu İnsanların Bilinçli Non-Steroid Antiinflamatuvar İlaç Kullanım Düzeyinin Belirlenmesi

Yıl 2024, , 67 - 77, 30.09.2024

Murat Bayezit , Özlem Hopayılmaz

https://doi.org/10.58208/cphs.1516193

Öz

Amaç: Bu araştırmada, Burdur ili merkezde yaşayan ve NSAİİ kullanan 65 yaş ve üzeri bireylerin demografik değişkenlerine göre bilinçli ilaç kullanım düzeyini ve olası etkilerini belirlemek, ve bu ilaçların bilinçsiz kullanımları sonucu ortaya çıkabilecek ciddi sağlık problemlerine dikkat çekmek amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Araştırmada non-steroid antiinflamatuvar ilaç kullanan 428 yaşlı üzerinde, yüz yüze görüşme tekniğinin kullanıldığı bir anket formu uygulanmıştır. Anket formunda, 17 maddeden oluşan “Bilinçli Ağrı Kesici (NSAİİ) Kullanımı Farkındalık Ölçeği (BAKKFÖ)” oluşturulmuş ve geçerlik-güvenirlik çalışması yapılmıştır. Sonuçlar SPSS 23 istatistik paket programı ile değerlendirilmiştir.
Bulgular: Bu araştırmada, ankete katılan yaşlı bireylerin %44,4’ü 65-69 yaş aralığında, %53’ü kadın, %64’ü ilkokul mezunu, %47,7’si emekli, %70,3’ü evlidir ve %90,7’i bir sağlık güvencesine sahiptir. Ayrıca %46,3’ü 1000-1499 TL arası gelir düzeyine sahiptir ve %57,7’si eşiyle birlikte yaşamaktadır. En az bir kronik hastalığı bulunanların oranı ise %75’dir. Aspirin kullananların %41,5’inin ağrı kesici olarak kullandıkları görülmektedir. Ağrı kesici kullananların %23,4’ü her gün kullandıkları, %23,6’sı kullandıkları NSAİİ’lerin isimlerini bilmedikleri, %50’sinin romatizmal ağrıları için kullandıkları, %16,6’sında kullanımdan sonra yan etki gördükleri, %53,3’ünün de NSAİİ kullanım farkındalık düzeylerinin düşük olduğu görülmektedir.
Sonuç: Bu durumun eğitim seviyesinin düşük olması, bireylerin yalnız yaşaması, reçetesiz ilaç kullanması, kronik hastalıklarla yaşamaları nedeniyle belirli ilaçları alışkanlık haline getirmeleri, fayda gördüklerini düşündükleri ilaçları kullanmaları, doktora gitme zorluğu ya da alınan muayene ücretleri, reçete yazdırmadan ilaçları eczaneden almanın bazı ilaç gruplarında daha ekonomik olması gibi nedenlerle açıklanabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bilinçli Ağrı Kesici Kullanım Ölçeği, Non Steroid Antiinflamatuvar İlaç, Yaşlı

Determination of the Conscious Non-Steroid Anti-Inflammatory Drug Usage Level of People Aged 65-85 Living in Burdur Province Center

Öz

Aim: The aim of this study was to determine the level of conscious drug use and its possible effects according to demographic variables of individuals aged 65 and over living in the city center of Burdur and using NSAIDs and to draw attention to serious health problems that may arise as a result of the unconscious use of these drugs. Materials and Methods: In this study, a survey form using face-to-face interview technique was applied to 428 elderly people using non-steroidal anti-inflammatory drugs. The elderly individuals who were using non-steroidal antiinflammatory drugs were evaluated for compliance with the criteria for participation in the study. In the survey form, the "Conscious Use of Painkiller (NSAID) Awareness Scale (BAKKFÖ)" consisting of 17 items was created and, its validity-reliability study was conducted. The results were evaluated by SPSS 23 statistical package program. Results: In this study, 44.4% of the elderly individuals participating in the survey were between the ages of 65-69, 53% were female, 64% were primary school graduates, 47.7% were retired, 70.3% were married, and 90.7% had health insurance. In addition, 46.3% had an income level between 1000-1499 TL and 57.7% lived with their spouses. The rate of those with at least one chronic disease was 75%. It was observed that 41.5% of those using aspirin used it as a painkiller. 23.4% of those using painkillers used it every day, 23.6% did not know the names of the NSAIDs they used, 50% used it for rheumatic pain, 16.6% experienced side effects after use, and 53.3% had low awareness of NSAID use. Conclusion: This can be explained as low level of education, being alone, using over-the-counter drugs, making certain drugs habit due to chronic illnesses, using medications that they think they are beneficial, difficulty in going to doctor or avoiding inspection fees, taking medicines without prescription drugs which are more economical.

Anahtar Kelimeler

Conscious Painkiller Use Scale, Elderly, Non-Steroidal Anti-İnflammatory Drug

Etik Beyan

Araştırma uygulanmadan önce Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü’nden etik kurul izni ve araştırmaya katılan bireylerden aydınlatılmış sözlü onam alınmıştır (Etik kurul adı; , tarih: ve sayı no: ).

Destekleyen Kurum

yok

Teşekkür

yok

Kaynakça

• Dedeli Ö, Karadakovan A. Yaşlı bireylerde ilaç kullanımı, tanımlayıcı ve alternatif tedavi uygulamalarının incelenmesi. Spatula Dd. 2011;1(1):23-32.
• Yeşil Y, Cankurtaran M, Kuyumcu ME. Polifarmasi. Klinik Gelişim. 2012;5(3):18-23.
• Solmaz T. Evde Yaşayan 65 Yaş ve Üzeri Yaşlı Bireylerin İlaç Kullanımı ve Kendi Kendine İlaç Kullanım Yetisi [Yüksek Lisans Tezi]. Konya: Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı; 2008.
• Bodur H, Borman P. Steroid Olmayan Antiinflamatuar İlaçların Geriatride Kullanımı. Geriatri. 2002;5(1):23.
• Yenigün, EC, Pirpir A, Aytan P, Ulusal G, Yıldırım İS. Üst gastrointestinal sistem kanamalı hastaların özelliklerinin değerlendirilmesi. Akademik Gastroenteroloji Dergisi. 2006;5(2),116-122.
• Korkut E, Aytuğ N, Özden A. Nonsteroid Antiinflamatuvar İlaçlar Ve Gastrointestinal Sistem. Güncel Gastroenteroloji. 2008;12(1):10-18.
• Green JL, Hawley JN, Rask KJ. Is the number of prescribing physicians an in dependent risk factor for adverse drug events in an elderly outpatient population? The American journal of geriatric pharmacotherapy. 2007;5(1):31-39.
• Kraus S, Naumov I, Shapira S, Kazanov D, Aroch I, Afek A, et al. Aspirin But Not Meloxicam Attenuates Early Atherosclerosis İn Apolipoprotein E Knockout Mice. The Israel Medical Association Journal: IMAJ. 2014;16(4):233-238.
• Yazıcıoğlu Y, Erdoğan S. SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. 2. Baskı, Detay Yayıncılık, Ankara, 2014.
• Koç E, Aslan D. Akılcı İlaç Kullanımı, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Toplum İçin Bilgilendirme Sunumu, 2015. Erişim adresi: https://studylibtr.com/doc/1499675/ak%C4%B1lc%C4%B1-i%CC%87la%C3 %A7-kullan%C4%B1m%C4%B1. Erişim tarihi: 26.07.2024.
• Büyüköztürk Ş. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, 8. baskı, PegemA Yayıncılık, Ankara, 2007:160-176.
• Karadeniz Ş, Büyüköztürk Ş, Akgün Ö, Çakmak E, Demirel E. The Turkısh Adaptatıon Study Of Motıvated Strategıes For Learnıng Questıonnaıre (MSLQ) For 12–18 Year Old Chıldren: Results Of Confırmatory Factor Analysıs. TOJET. 2008;7(4):12.
• Türkiye İstatistik Kurumu. Yaş Grubuna Göre Nüfus. Erişim adresi: https://nip.tuik.gov.tr/? value=YasGrubunaGoreNufus. Erişim tarihi: 26.07.2024.
• Güzel A. Burdur İl Merkezinde Yaşayan 65 Yaş Ve Üstü Bireylerin Aynı Nedenle Birden Fazla Kez Sağlık Kuruluşuna Başvuru Sıklığı, Depresyon Sıklığı, Yaşam Kalitesi Ve İlişkili Faktörler [Uzmanlık Tezi]. Konya: Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Halk Sağlığı Anabilim Dalı; 2014.
• Aile ve sosyal Hizmetler Bakanlığı. Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2020 Yılı Yaşlı Nüfus İstatistik Bülteni. Erişim adresi: https://www.aile.gov.tr/media/89041/yasli_ nufus_istatistik_bulteni.pdf. Erişim tarihi: 26.07.2024.
• Ayrancı Ü, Köşgeroğlu N, Yenilmez Ç, Aksoy F. Eskişehir'deki Yaşlıların Sosyoekonomik Özellikleri ve Sağlık Durumları. Sürekli tıp eğitimi dergisi. 2005;5(14):113.
• Arslan GG, Eşer İ. Yaşlılara verilen eğitimin ilaç kullanım uyumuna etkisinin incelenmesi. Türk Geriatri Dergisi. 2005;8(3):134-140.
• Diker J. Körfez 6 No’lu Sağlık Ocağı ile Yüzbaşılar Sağlık Ocağı bölgelerinde 65 yaş üzerindeki kişilerde kronik hastalıklar ve ilaç kullanımı. Türk Geriatri Dergisi. 2000;3(3):91-97.
• Topbaş M, Yarış F, Çan G. Yaşlılar kullandıkları ilaçlarla ilgili yeterli bilgiye sahipler mi?: Trabzon’da bir sağlık ocağı bölgesindeki araştırma sonuçları. Ege Tıp Dergisi. 2003;42(2):85-90.
• Arpacı F, Şimşek I, Açıkel C. Ankara’da Yaşayan Bir Grup Yaşlının İlaç Kullanım Tutumları. TAF Prev Med Bull. 2008;7(6):515–522.
• Çakır YT, Sonbahar M, Can H, Kurnaz MA, Önder R. Huzurevindeki Yaşlı Bireylerin İlaç Kullanım Alışkanlıkları ve Çoklu İlaç Kullanımı. Türk Geriatri Dergisi. 2014;17(2):172-179.
• Börekçi E. Orta Anadoluda Üçüncü Basamak Bir Hastanede Non Steroid Antiİnflamatuar İlaç Reçeteleme Tercihleri. Çağdaş Tıp Dergisi. 2017;7(2):203-207.
• Alamchandani R, Sattigeri B, Karelia P. A comparative survey study on current prescribing trends in non-steroidal antiinflammatory drugs among practitioners in private set up and tertiary care teaching rural hospital. International Journal of Research in Medical Sciences. 2014;2(4):1672-1675.
• Silistreli K. Kayseri İl Merkezinde Erişkin Hastalara Polikliniklerde Yazılan ve Analjezik-Antipretik İlaç İçeren Reçetelerin Değerlendirilmesi [Yüksek lisans Tezi]. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Farmakoloji Anabilim Dalı; 2011.
• Öksüz A, Atadağ Y, Aydın A, Kaya D. 65 yaş ve üstü hastaların analjezik ilaç kullanım sıklığı ve nedenleri; bir aile hekimliği birimi deneyimi. Journal of Surgery and Medicine. 2017;1(1):12-14.
• Keys J, Beardon P, Jau C, Lang C, McDevitt D. General practitioners' use of non-steroidal anti-inflammatory drugs in Tayside and Fife regions. Journal of the Royal Society of Medicine. 1992;85(8):442-445.
• Dolu İÇ, Bilgili N. Ankara’da yaşayan bir grup yaşlı bireyde ilaç kullanım uygulamaları ve ilaç bilgi düzeylerinin belirlenmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2010;9(1):37-44.
• Esengen Ş, Seçkin Ü, Borman P, Bodur H, Kutsal GY, Yücel M. Huzurevinde yaşayan bir grup yaşlıda fonksiyonel kognitif değerlendirme ve ilaç kullanımı. Geriatri. 2000;3(1):6-10.
• Şayir ÇT, Toprak DE, Karaoğlu SA. Aile Hekimliği Polikliniği’ne başvuran 65 yaş üstü hastalarda polifarmasi ve tamamlayıcı tedavi kullanımlarının değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hek. Derg. 2014;18(1):35-41.
• İlhan B, Öztürk GB. Yaşlı ve Akılcı İlaç Kullanımı. Turkiye Klinikleri Journal of Geriatrics-Special Topics. 2015;1(1):1-7.
• Yapıcı G, Balıkçı S, Uğur Ö. Birinci basamak sağlık kuruluşuna başvuranların ilaç kullanımı konusundaki tutum ve davranışları, Dicle Tıp Dergisi. 2011;38(4):458-465.
• Maher RL, Hallon J, Hajjar ER. Clinical consequences of polypharmacy in elderly, Expert Opinion on Drug Safety. 2014;13(1):57-65.
• Özkan S, Özbay OD, Aksakal FN, İlhan MN, Aycan S. Bir Üniversite Hastanesine Başvuran Hastaların Hasta Olduklarındaki Tutumları ve İlaç Kullanım Alışkanlıkları. TSK Koruyucu Hekimlik Bül. 2005;4(5):223-237.
• Göçgeldi E, Uçar M, Açıkel C, Türker T, Hasde M, Ataç A. Evlerde Artık İlaç Bulunma Sıklığı ve İlgili Faktörlerin Araştırılması, TSK Koruyucu Hekim Bül. 2009;8(2):113-118.
• Neafsey PJ, Shellmann J. Adverse self-medication practise of older a attending blood pressure clinics: adverse self –medication practises. J Gerontolog Nursing. 2001;27(11):19-27.
• Rajska-Neumann A, Wieczorowska-Tobis K. Polypharmacy and potential inappropriateness of pharmaco-logical treatment among commuinitydwellling elderly patients. Archives of gerontology and geriatrics. 2007;44:303-309.
• Önder E, Koçia O, Öztürk S, Sabuncu Z, Soyutemiz Ö, Altıntaş H. Yunus Emre Sağlık ocağı bölgesinde yaşayan 18 yaş ve üstü bireylerin ağrı kesici kullanımı ve bu konudaki bazı bilgilerinin saptanması. Hacettepe Toplum Hekimliği Bülteni. 2002;23(1):16-18.