Fundamental Characteristics of Modern Western Philosophy and Its Evaluation from the Perspective of Classical Philosophy

Yıl 2025, Cilt: 4 Sayı: 2, 41 - 58, 23.12.2025

Turgut Akyüz

https://doi.org/10.55205/jocsosa.4220251824303

Öz

Knowledge is the most fundamental activity of the human being. Without true knowledge, there can be no true belief, nor can ethics and law be meaningfully grounded. Other solutions in human life, as well as the pursuit of happiness, also depend on knowledge. However, knowledge is primarily the knowledge of being. For this reason, our metaphysical perception of existence shapes the nature of knowledge and, naturally, determines how knowledge will be used. Knowledge has two essential sources: sense and reason. Although assumptions and utility are not direct sources of knowledge, they do appear as criteria of truth. The balance among these sources is another factor that influences the nature of knowledge. The initial aim of knowledge is to know reality as it is; therefore, science must be free of prejudice. Its ultimate aim, however, is to enable the human being to do good and attain happiness. Hence, science cannot legitimately be used as a means of exploitation. Knowledge belongs to all humanity, and thus monopolization in science is ethically unacceptable. At this point, it must also be emphasized that the human being possesses not only a rational dimension but also emotional aspects. In other words, the human does not merely know; they are also affected. Moreover, the human does not live only in the moment; they long for the past or extract lessons from it, and they imagine and plan for the future. Finally, the human lives in a world and is a part of it. Nature has its own laws, and every being within it is, in essence, good and valuable. Therefore, humans cannot treat nature merely as a commodity, nor do they have the right to corrupt it. In the modern period, however, the balances between sense and reason, emotion and reason, matter and meaning, human and nature, material and human pleasures, and measure–principle–utility have been disrupted. The result is a human being in conflict with nature, with their surroundings, and even with themselves; an individual who sees being a woman or a man as a problem; and a creature trapped in conflict, anxiety, and unhappiness. In this study, we will examine—through prominent thinkers and ideas—the main characteristics of modern Western philosophy, which regards itself as superior and has severed itself from classical thought and thereby from the accumulated wisdom of humanity. We will also discuss the consequences of this rupture and offer possible solutions.

Anahtar Kelimeler

Positivism , Pragmatism , Conflict-Oriented Thought , Fragmentation , Scientism

Modern Batı Felsefesinin Temel Karakteristik Özellikleri ve Klasik Felsefe Açısından Değerlendirilmesi

Öz

Bilgi insanın en temel eylemidir. Doğru bilgi olmadığı zaman doğru inançtan söz edilemeyeceği gibi ahlak ve hukuktan da bahsedilemez. İnsan hayatındaki diğer çözümler ve mutlu olmak gibi amaçlar da bilgiye bağlıdır. Fakat bilgi öncelikli olarak varlığın bilgisidir. Bu yüzden varlığa dair metafizik algımız bilginin mahiyetini etkilediği gibi doğal olarak bu algılar, bilginin nasıl kullanılacağını da belirler. Diğer taraftan bilginin duyu ve akıl olmak üzere temel iki kaynağı bulunmaktadır. Fakat kabuller ve fayda da doğrudan bilgi kaynağı olmasa da birer doğruluk ölçüsü olarak karşımıza çıkar. Bu kaynaklar arasındaki denge, bilginin mahiyetini etkileyen bir başka gerekçedir. Diğer taraftan bilginin ilk amacı gerçekliği olduğu gibi bilmektir. Bu yüzden de bilimde ön yargılar olmamalıdır. Bilginin nihai amacı ise insanın güzel şeyler yapması ve mutlu olmasıdır. Şu halde bilim, insanları sömürme amacı güdemez. Ayrıca bilgi tüm insanlığındır ve bu yüzden bilimde tekelleşme olması bilim ahlakı açısından uygun değildir. Burada insanın rasyonel tarafı olduğu gibi duygusal taraflarının da olduğunu ifade etmek gerekiyor. Yani insan sadece bilmez; aynı zamanda etkilenir. Ayrıca insan sadece anlık yaşamaz; geçmişi özler veya oradan dersler çıkarır ve geleceğe yönelik hayaller kurar, planlar yapar. Son olarak insanın bir dünyada yaşadığını ve bu dünyanın bir parçası olduğunu da ifade etmek gerekiyor. Bu tabiatın birtakım kuralları vardır ve dahası tabiattaki her varlık özü itibariyle iyi ve değerlidir. Bu yüzden insan tabiatı bir meta olarak göremeyeceği gibi onu bozma hakkına da sahip değildir. Modern dönemde ise duyu-akıl, duygu-akıl, madde-mana, insan-tabiat, maddi-insani zevkler ve ölçü-ilke-fayda arasındaki dengeler bozulmuştur. Neticesi ise tabiatla, çevresiyle ve hatta kendisiyle çatışan bir insan, kadın ya da erkek olmayı sorun olarak gören bir birey ve çatışmalar içinde mutsuz ve kaygılı olan bir canlıdır. Bu makalemizde kendini üstün gören, klasikten ve dolayısıyla insanlığın bütününden kopan modern batı felsefesinin ana karakterleri ile bunların sonuçları ve çözüm önerileri üzerinde, öne çıkan isim ve fikirler üzerinden irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Pozitivizm , Pragmatizm , Çatışmacılık , Bölünmüşlük , Bilimcilik.

Etik Beyan

Çalışma için etik kurul izni gerekmemektedir.

Destekleyen Kurum

Herhangi bir fon desteği alınmamıştır.

Teşekkür

Tüm çalışmalarımda olduğu gibi burada her türlü yardımlarını esirgemeyen güzel insan ve değerli ağabeyim Doç. Dr. Abdullah DEMİR’e teşekkürlerimi arz ederim.

Kaynakça

• Akbay, Y. E. (2020). Sextus Empiricus’un Kavram Teorisi Eleştirileri. Süleyman De-mirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(44), 27-44.
• Akyüz, T. (2017). Ebu Bekir Zekeriya Razi’nin Felsefi Görüşleri. Ravza Yayınları.
• Akyüz, T. (2022). Mantık. Ravza Yayınları.
• Akyüz, T. (2023). İslam ve Bilim. Ravza Yayınları.
• Aristoteles. (1996). Metafizik (A. Arslan, Çev.). Sosyal Yayınlar.
• Baba, C. (2018). Bilgi Bağlamında Doğruluk ve Mantık İlişkisi Üzerine. İçinde M. Kelikli (Ed.), Doğru Üzerine (ss. 35-76). Elis Yayınları.
• Bilgili, A. (2021). Bilimsel Bilginin Sosyolojisi. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi.
• Bourdieu, P. (2010). Akademik Aklın Eleştirisi (P. B. Yalım, Çev.). Metis Yayınları.
• Dennett, D. C. (1999). Aklın Türleri (H. Balkara, Çev.). Varlık Yayınları.
• Faruki, İ. R. (2016). Bilginin İslamileştirilmesi (F. Koru, Çev.). Risale Yayınları.
• Feyerabend, P. (2012). Akla Veda (E. Başer, Çev.). Ayrıntı Kitap.
• Feyerabend, P. (2015). Bilimin Tiranlığı (B. Yıldırım, Çev.). Sel Yayıncılık.
• Foucault, M. (1999). Bilginin Arkeolojisi (V. Urhan, Çev.). Birey Yayıncılık.
• Habermas, J. (1993). İdeoloji Olarak Teknik ve Bilim (M. Tüzel, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Hegel, G. W. F. (1995). Tarihte Akıl (O. Sözer, Çev.). Kabalcı Yayınevi.
• Heil, J. (2015). Zihin Felsefesi Çağdaş Bir Giriş (S. Akbıyık & M. Bilgili, Çev.). Küre Yayınları.
• Politzer, G. (2003). Felsefenin Temel İlkeleri (M. Edost, Çev.). Eriş Yayınları.