An Examination of the Relationships Among Rejection Sensitivity, Irrational Beliefs in Romantic Relationships and Mental Well-being Among University Students

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 2, 63 - 92, 10.09.2025

Feyza Gül Gürsançtı , Durmuş Ümmet

https://doi.org/10.55205/jocsosa.3220241582848

Öz

Mental well-being refers to an individual’s overall sense of well-being, psychological health, and balance. This concept encompasses a person’s sense of meaning, purpose, and satisfaction in life, stress management abilities, emo- tional balance, and the capacity to form and maintain positive relationships. In this context, the study aims to examine the effects of rejection sensitivity and irrational beliefs in romantic relationships on individuals’ mental well-being by evaluating existing literature and theories. This study utilized the Mental Well-Being Scale (MWS), the Rejection Sensitivity Questionnaire (RSQ), and the Irrational Beliefs in Romantic Relationships Scale (IBRRS). Data were collected from 446 participants through an online survey and analyzed using the SPSS program. Relationship analyses were conducted using Pearson Correlation Analysis, while Multiple Linear Regression Analysis was employed to determine predictive variables. Differences based on demographic variables were assessed using T-Test and ANOVA. The findings indicate significant and positive relationships between rejection sensitivity, irrational beliefs in romantic rela- tionships, and mental well-being. Additionally, it was found that demographic variables such as romantic relationship status and parenting styles significantly affect mental well-being. The research highlights the lasting impact of romantic relationships and family dynamics on psychological health. The results em- phasize the importance of enhancing knowledge regarding family dynamics, alongside education and intervention programs.

Üniversite Öğrencilerinde Reddedilme Duyarlılığı, Romantik İlişkilerde Akılcı Olmayan İnançlar ve Mental İyi Oluş Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi

Öz

Mental iyi oluş, bireyin genel olarak kendini iyi hissetmesi, psikolojik olarak sağlıklı ve dengede olması anlamına gelmektedir. Bu kavram, kişinin yaşamında anlam, amaç ve memnuniyet duyguları taşıması, stresle başa çıkma yetenekleri, duygusal denge, olumlu ilişkiler kurma ve sürdürme kapasitesini içerir. Bu bağlamda çalışma, reddedilme duyarlılığı ve romantik ilişkilere dair akılcı olmayan inançların bireylerin mental iyi oluşları üzerindeki etkilerini literatürdeki mevcut bilgi ve teorilerle değerlendirerek, incelemeyi amaçlamaktadır.
Bu çalışmada, Mental İyi Oluş Ölçeği, Reddedilme Duyarlılığı Ölçeği ve Romantik İlişkilerde Akılcı Olmayan İnançlar Ölçeği kullanılmıştır. Veriler, 446 katılımcıdan çevrimiçi anket yoluyla toplanmış ve SPSS programı ile analiz edilmiştir.
İlişki analizleri için Pearson Korelasyon Analizi, bağımlı değişkenleri yordamak amacıyla Çok Değişkenli Doğrusal Regresyon Analizi ve demografik değişkenlere göre farkları belirlemek için T-Testi analizi ve ANOVA analizi kullanılmıştır. Bulgular, reddedilme duyarlılığı ve romantik ilişkilerdeki akılcı olmayan inançlar ile mental iyi oluş arasında anlamlı ve olumlu bir ilişki olduğunu göstermektedir. Ayrıca romantik ilişki durumu ve ebeveyn tutumları gibi demografik değişkenlerin, mental iyi oluş üzerinde belirgin etkiler yarattığı belirlenmiştir.
Araştırma, romantik ilişkiler ve aile dinamiklerinin mental iyi oluş üzerinde önemli derecede kalıcılığa sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Sonuçlar, eğitim ve müdahale programlarının yanı sıra aile içi dinamiklere yönelik bilgilerin artırılmasının önemini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Reddedilme Duyarlılığı , Akılcı Olmayan İnançlar , Mental İyi Oluş , Üniversite Öğrencileri

Kaynakça

• Akgöz Aktaş, G., & Er Vargün, G. (2022). Ebeveyn rejimleri ve büyüme arasındaki ilişkilerde olumlu duygu sosyalleştirme yöntemlerinin aracı rolü. Nesne Dergisi, 10 (25), 456-472.
• Aydoğdu, F., & Dilekmen, M. (2016). Ebeveyn tutumlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2).
• Çağlayaner, A., & Çoklar Okutkan, I. (2021). Reddedilme duyarlılığı ile yalnızlık arasındaki ilişki: Kırılgan narsisizm, büyüklenmeci narsisizm ve benlik saygısının aracı rolü. Klinik Psikoloji Dergisi, 5(2), 160-182.
• Çolak, G. V., Koç, A. E., & Hocaoglu, C. (2021). Reddedilmek; içsel korkumuz. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 5(9), 45-56.
• Demirtaş, A. S., & Baytemir, K. (2019). Warwick-Edinburgh Mental İyi Oluş Ölçeği kısa formu’nun Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(70), 689-701.
• Dersuneli, Y., & Tolan, Ö. Ç. (2022). Üniversite öğrencilerinde romantik ilişkilerde akılcı olmayan inançlar ile büyüklenmeci ve kırılgan narsisizm ve bilişsel esneklik arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Ekev Akademi Dergisi, (89), 229-258.
• Doğan, A. (2004). Aşırı ılımlı belirlenimcilik ve ahlaki sorumluluk. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(6), 1-16.
• Duman, N., Göksu, P., Köroğlu, C., & Talay, A. (2020). Üniversite öğrencilerinde mental iyi oluş ile psikolojik dayanıklılık ilişkisi. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 4(7), 9-17.
• Göncü Köse, A., Özen Çığlak, A., Ulaşan, E. T., & Sümer, N. (2017). Reddedilme Duyarlılığı Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması. Nesne-Psikoloji Dergisi, 5(11), 383-403.
• İmiroğlu, A., Demir, R., & Murat, M. (2021). Psikolojik iyi oluşun yordayıcıları olarak bilişsel esneklik, bilinçli farkındalık ve umut. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(80), 2037-2057.
• Kaba, İ. (2019). Stres, ruh sağlığı ve stres yönetimi: Güncel bir gözden geçirme. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi(73), 63-81.
• Karakaya, İ. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. A. Tanrıöğen (Edt.) Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kaya, Ö. S. (2020). Romantik ilişkilerde sorun çözme becerileriyle ilişkili faktörler: Yaşam doyumu ve diğerkamlığın yordayıcı etkisi. Aile Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 3(1), 33-56.
• Keldal, G. (2015). Warwick-Edinburgh Mental İyi Oluş Ölçeği’nin Türkçe formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 103-115.
• Kesebir, S., Kavzoğlu, S. Ö., & Üstündağ, M. F. (2011). Bağlanma ve psikopatoloji. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(2), 321-342.
• Mantar, A. (2008). Anksiyete duyarlılığı indeksi-3'ün Türkçe formunun geçerlik ve güvenilirlik çalışması [Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. İzmir, Türkiye
• Nar, Ö. H., Topkaya, N., & Şahin, E. (2022). Romantik ilişki yaşayan bireylerde ilişki doyumunun yordayıcıları: İlişkiye özgü akılcı olmayan inançlar ve bilişsel esneklik. Aile Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 5(1), 1-28.
• Önder, A., & Gülay, H. (2007). Ebeveyn kabul-kırmızı teori ve bireyin gelişiminin öneminin önemi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 20-28.
• Özen, D. Ş., & Güneri, F. K. (2018). İlişki başarısının temel belirleyicisi: Reddedilme duyarlılığı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 10(4), 454-469.
• Özkan, B. (2016). Reddedilme duyarlılığı ve iyimserliğin, rasyonel olmayan ilişki inançları ile romantik ilişki doyumu arasındaki ilişkilerde aracı rolü[Yüksek Lisans Tezi, Ufuk Üniversitesi].Ankara, Türkiye
• Öztürk Can, H., & Aksel, E. Ş. (2017). Ebeveyn kabulü/reddi ile ebeveyn uygulamaları ilişkisi ve etkileyen faktörler. Humanities Sciences, 12(1), 35-50.
• Pakyürek, G., & Şen, G. (2022). Reddedilme duyarlılığına ilişkin otobiyografik bellek özellikleri: Nitel yöntemli bir çalışma. Klinik Psikoloji Dergisi, 6(1), 30-48.
• Pala Akbaba, T. (2018). Üniversite öğrencilerinde romantik ilişkilerde akılcı olmayan inançlar ve mutluluk arasındaki ilişkinin incelenmesi[Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi]. Antalya, Türkiye.
• Pala Akbaba, T., & Erol, D. (2019). Üniversite öğrencilerinde romantik ilişkilerde akılcı olmayan inançlar ile mutluluk arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Journal of Current Approaches in Language, Education and Social Sciences, 1(1), 32-44.
• Salı, G. (2014). Okulöncesi dönem çocuklarında akran ilişkilerinin ve akran şiddetine maruz kalmanın çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Çukurova University Faculty of Education Journal, 43(2).
• Sarı, T., & Korkut Owen, F. (2016). Romantik ilişkilerde akılcı olmayan inançların ve bağlanma boyutlarının İ-ilişki doyumu üzerindeki yordayıcı rolünün incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(37), 204-216.
• Sarı, T., & Korkut-Owen, F. (2015). Romantik İlişkilerde Akılcı Olmayan İnançlar Ölçeği’nin geliştirilmesi. International Journal of Human Sciences, 12(1), 255-273.
• Saylık, F. Z., & Gezici Yalçın, M. (2018). Otoriter veya demokratik ebeveyn tutumunun ve ebeveyne bağlanma biçiminin suçluluk ve utanç duygularına etkisinin yarı-deneysel yöntemle incelenmesi. Studies in Psychology, 38(2), 95-127.
• Seçgin, P. (2022). Duyusal işleme hassasiyeti ile kaygı arasındaki ilişkide kaygı duyarlılığı ve duygu düzenleme güçlüğünün rolü[Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi]. İstanbul, Türkiye.
• Seçim, G. (2019). Üniversite öğrencilerinin romantik ilişkilerinde maruz kaldığı istismar davranışları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(1), 527-543.
• Soysal, Ş. (2022). Toksik erkeklik ve iyi oluş arasındaki ilişkide reddedilme duyarlılığı ve duygu düzenleme güçlüğünün aracı rolü [Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi]. Ankara, Türkiye.
• Sucu, Ö., & Faraji, H. (2023). Yetişkinlerde ilk nesne ilişkileri ve reddedilme duyarlılığı ile yakın ilişkiler arasındaki ilişkinin incelenmesi. Humanistic Perspective, 5(3), 967-997.
• Şahin, M. V. (2022). Üniversite öğrencilerinde güvenli bağlanma ve mental iyi oluş: Utangaçlığın aracılık rolü . [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi]
• Şahin, S. K., & Yerlikaya, İ. (2020). Yakın ilişkilerde kıskançlık: Akılcı olmayan inançlar ve sosyal yetkinlik Beklentisi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 194-204.
• Şen, G. (2023). Romantik ilişkilerde başarısızlık, terk edilme, reddedilme ve eleştirilmeye ilişkin zorlayıcı yaşantıları tetikleyen hikayeler. Journal of Clinical Psychology Research, 7(3), 351-368.
• Şirvanlı Özen, D.Ş., & Güneri, F.K. (2018). İlişki başarısının temel belirleyicisi: Reddedilme duyarlılığı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 10(4), 454-469.
• Tatlılıoğlu, K. (2015). Üniversite öğrencilerinin aylık gelir düzeyleri ile psikolojik iyi oluşları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Bingöl Üniversitesi Örneği). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(55), 1-15.
• Tekke, M., & Coşkun, M. (2019). Kendini tanıma, kendini gerçekleştirme, kendini aşmışlık, potansiyelin tam kullanan kişi: kişilerarası iletişim. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(70), 790-797.
• Tosun, C., &Yazıcı, H. (2021). Algılanan ebeveyn ilişki tutumları ile romantik ilişkilerde akılcı olmayan inançların evlilik rol beklentileri üzerindeki etkisi: Geleneksel mi, eşitlikçi mi?. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(1), 173-188.
• Tutkun, A. (2022). Üniversite öğrencilerinde çocukluk çağı travması ile bağlanma, saldırganlık ve mental iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi]. İstanbul, Türkiye.
• Tümer, S. B. (2024). Genç yetişkinlerde çocukluk çağı travmaları ile psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkide yaşantısal kaçınmanın aracı rolü[Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi].Diyarbakır, Türkiye.
• Uncu, O. (2021). Reddedilme özellikleri, hissedilen yalnızlık ve aleksitimik özellikler arasındaki ilişkinin incelenmesi[Yüksek lisans tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi].İstanbul, Türkiye.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8.baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yüksel, N. (2002). Panik bozukluğunun nörobiyolojisi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 4, 14-21.
• Zörer, P. B. (2015). Bağlanma kuramı perspektifinden sosyal kaygı: erken dönem uyumsuz şemalar ve reddedilme duyarlılığının rolü[Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi]. Bursa, Uludağ Üniversitesi.