Akıllı Şehirler: Kavramın Doğru Anlaşılması Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2025, Sayı: Akıllı Şehirler, 106 - 120, 01.12.2025

Fatih Gündoğan

Öz

Akıllı şehirler, temel olarak insanların yaşam kalitesini artırmayı, kaynak kullanımını verimli
hale getirmeyi, çevreye zarar vermeyen çözümler geliştirmeyi ve gelecek kuşaklar
gözetilerek sürdürülebilirliği sağlamayı amaçlamaktadır. Her ne kadar bu tanımlara
genel bir itiraz olmasa da uygulamadaki çalışmaların sıklıkla hedeflerden ziyade kullanılan
araçlar ve teknik çözümlere odaklandığı gözlemlenmektedir. Bunun yanı sıra,
‘akıllı şehir’ kavramının paydaşlar arasında farklı biçimlerde anlaşılması da önemli bir
sorun teşkil etmektedir. “Akıllı” etiketinin yarattığı cazibe ve popülarite, kavramın
çoğu zaman “haksız” bir biçimde sahiplenilmesine ve bir pazarlama nesnesi olarak
araçsallaştırılmasına yol açmaktadır. Ayrıca, söz konusu etiketin toplumsal, dilsel ve
politik bağlamlardan kaynaklanan çokanlamlılığı, akıllı şehir olgusunun farklı şekillerde
algılanmasına ve parçalı bir söylem alanının oluşmasına neden olmaktadır. Akıllı Şehir
kavramı, taşıdığı düşünsel çerçeve, tanımlar, ortaya koyduğu stratejiler, yöntemler ve
araçlar açısından şehirlerin geleceği bakımından kritik bir öneme sahiptir. Bu nedenle,
ilgili girişimlerin doğru bir kavramsal çerçeve temelinde tasarlanması ve uygulanabilmesi
için kavramın doğru bir biçimde anlaşılması elzemdir. Aksi durumda, Akıllı Şehir
paradigmasına olan güven azalacak ve geleneksel kentsel uygulamaların devamı
söz konusu olacaktır. Bu çalışma, kavramın ortak bir anlayışla benimsenmemesinin
nedenlerini incelemekte ve potansiyel çözüm önerileri sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Akıllı Şehirler , Yaşanabilir Şehirler , Kavramsal Algı

Smart Cities: A Study on the Proper Understanding of the Concept

Öz

Smart cities primarily aim to improve citizens’ quality of life, optimize resource use, develop environmentally friendly solutions, and ensure sustainability for future generations. While these objectives are widely acknowledged, practical implementations often focus more on tools and technological solutions than on the intended outcomes. Furthermore, the concept of “smart city” is interpreted differently among various stakeholders, which poses a significant challenge. The appeal and popularity of the “smart” label often leads to its misuse, with the concept being instrumentalized as a marketing tool. In addition, the label’s polysemous nature—shaped by social, linguistic, and political contexts—results in diverse perceptions of smart cities and a fragmented discourse. Given its conceptual framework, definitions, strategies, methods, and tools, the smart city concept
is critically important for the future of urban development. Therefore, a proper understanding of the concept is essential to design and implement initiatives on a sound conceptual basis. Without this, confidence in the smart city paradigm may decline, and conventional urban practices are likely to continue. This study explores the reasons behind the lack of a shared understanding and offers potential solutions to foster a more coherent and effective conceptualization of smart cities.

Anahtar Kelimeler

Smart Cities , Liviable Cities , Conceptual Undertanding

Kaynakça

• British Standards Institution. (2014). Smart cities: Guide to the role of the planning and development process. BSI.
• Bremer, J. (2014). “Building smart cities.” Smarter cities. Public Technology Institute. Cohen, B. (18 Haziran 2015). “The 3 generations of smart cities.” Fast Company. https://www.fastcompany.com/3047795/the-3-generations-of-smart-cities
• Correll, J. T. (1 Mart 2010). “The emergence of smart bombs.” Air & Space Forces Magazine. https://www.airandspaceforces.com/article/0310bombs/
• Deloitte. (1 Mart 2022). “Smart cities technology.” https://www2.deloitte.com/za/en/ pages/public-sector/articles/smart-cities.html
• Demir, G. Y. (2007). Sosyal bir fenomen olarak dilin belirsizliği (Doktora tezi, Uludağ Üniversitesi).
• Gallie, W. B. (12 Mart 1956). “Essentially contested concept.” Paper presented at the Meeting of the Aristotelian Society, Londra, Birleşik Krallık.
• Graham, W. (2019). Rüya şehirler. Koç Üniversitesi Yayınları.
• Gündoğan, F. (2022). Akıllı şehirler meselesi. Marmara Belediyeler Birliği Yayınları. Hall, R. E., ve diğerleri (28 Eylül 2000). “The vision of a smart city.” Paper presented at the 2nd International Life Extension Technology Workshop, Paris, Fransa.
• Hollands, R. G. (2008). “Will the real smart city please stand up? Intelligent, progressive or entrepreneurial?” City, 12(3), 303–320. https://doi.org/10.1080/13604810802479126 İstanbul Büyükşehir Belediyesi. (2018). Akıllı şehir vizyonu 2029. İBB.
• Kanter, R. M., & Litow, S. S. (2009). Informed and interconnected: A manifesto for smarter cities (Harvard Business School General Management Unit Working Paper, No. 09-141). Harvard Business School.
• Kubico. (13 Kasım 2024). “What is self-monitoring, analysis and reporting technology?” Kubico Blog. https://kubico.com/blog/what-is-self-monitoring-analysis-andreporting- technology/
• Kuhn, T. S. (1970). The structure of scientific revolutions (genişletilmiş ikinci baskı). University of Chicago Press.
• Lakoff, G., & Johnson, M. (1980). Metaphors we live by. University of Chicago Press. Lion, A. (2013). Le discours utopique (Aktaran K. Bumin, Demokrasi arayışında kent). Çizgi Kitabevi.
• Melhem, S. (2014). “Can smart cities exist in Africa?”, Smarter cities. Public Technology Institute Press.
• Merriam-Webster. (tarih yok). “Smart.” Merriam-Webster.com dictionary. https:// www.merriam-webster.com/
• More, T. (2021). Ütopya. Can Yayınları.
• Nam, T., & Pardo, T. A. (2011). “Conceptualizing smart city with dimensions of technology, people, and institutions.” Proceedings of the 12th Annual International Conference on Digital Government Research (s. 282–291). ACM. https://doi. org/10.1145/2037556.2037602
• Oxford English Dictionary. (tarih yok). “Smart.” OED online. https://www.oed.com/ Public Technology Institute. (2014). Smarter cities. Public Technology Institute Press. Shark, A. R. (2014). “What makes smart cities smart?”, Smarter cities. Public Technology Institute.
• Türk Dil Kurumu. (tarih yok). Genel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr
• Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2020). 2020–2023 Ulusal akıllı şehirler stratejisi ve eylem planı. https://akillisehirler.gov.tr.
• Wittgenstein, L. (1953). Philosophical investigations (G. E. M. Anscombe, Trans.). Blackwell.