Gaziantep Bizim Şehir: Kimlikli, İnsan Odaklı ve İklim Dirençli Akıllı Şehir Modeli

Yıl 2025, Sayı: Akıllı Şehirler, 38 - 68, 01.12.2025

Yavuz Erdal Kayapinar

Öz

Gaziantep Bizim Şehir Projesi kentin geleneksel kimliğini koruyarak yeşil, güvenli,
insan odaklı, kimlikli ve akıllı şehir kavramlarını bütünleştiren özgün bir kentsel gelişim
modelidir. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı koordinasyonunda 30 akademisyenin
katkısıyla geliştirilen proje, 287 hektarlık bir alanda çağdaş, sürdürülebilir
ve erişilebilir bir yaşam alanı oluşturmayı amaçlamaktadır. Çalışma, yerel kimlik ve
kültürel mirasın korunmasıyla birlikte, çevresel sürdürülebilirlik ve teknolojik yeniliklerin
dengelendiği bütüncül bir planlama yaklaşımı ortaya koymaktadır. Yöntem olarak
geleneksel Gaziantep dokusundan esinlenen mekânsal planlama ilkeleri; yaya öncelikli
ulaşım, yeşil koridorlar, mikroklimatik tasarım, yenilenebilir enerji sistemleri ve
akıllı altyapı bileşenleriyle entegre edilmiştir. Bu kapsamda 1/100.000 ölçekten 1/100
ölçeğe kadar uzanan kademeli planlama süreci yürütülmüş, nazım ve uygulama imar
planları, kentsel tasarım ve mimari avan projeleri hazırlanmıştır. Bulgular, yaya erişimini,
bisikletli ulaşımı ve toplu taşımayı önceliklendiren kentsel tasarımın karbon salımlarını
azalttığını; pasif ısıtma-soğutma, yağmur suyu hasadı ve akıllı sulama sistemlerinin
enerji ve su verimliliğini önemli ölçüde artırdığını göstermektedir. Ayrıca yerel mimari
tipolojilerin çağdaş biçimde yeniden yorumlanması, kent kimliğinin korunmasında ve
kullanıcı memnuniyetinde etkili olmuştur. Sonuç olarak proje yalnızca teknolojik bir
akıllı şehir modeli sunmakla kalmayıp; insan ölçeğini, kültürel sürekliliği, sosyal kapsayıcılığı
ve çevresel verimliliği bir arada ele alan hibrit bir yaklaşım geliştirmiştir. Bu
yönüyle Gaziantep örneği Türkiye’deki akıllı şehir planlamasına iklim dirençli, kimlikli
ve sürdürülebilir bir vizyon kazandıran yenilikçi bir model olarak değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Akıllı Şehir , Sürdürülebilirlik , Kentsel Tasarım , Kimlik , Gaziantep

Destekleyen Kurum

Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı

Proje Numarası

Proje Numarası Bulunmamaktadır.

Gaziantep, Our City: A Smart, Human-Centered and Climate-Resilient Urban Model

Öz

The Gaziantep Our City Project integrates the principles of green, safe, human-centered, identity-based, and smart cities to develop an original urban model that preserves the city’s traditional character. Conducted under the coordination of the Ministry of Environment, Urbanization, and Climate Change with contributions from 30 academics, the project aims to create a contemporary, sustainable, and accessible urban environment over a 287-hectare area. It proposes a holistic planning approach that balances cultural heritage preservation with environmental sustainability and technological innovation. The methodology integrates spatial planning principles inspired by Gaziantep’s traditional urban fabric with pedestrian-oriented mobility, green corridors, microclimatic design, renewable energy systems, and smart infrastructure components. A multi-scale planning process, ranging from 1/100,000 to 1/100 scales, was implemented, including master plans, urban design projects, and architectural preliminary designs. Findings indicate that prioritizing pedestrian access, bicycle transport, and public transit contributes to reduced carbon emissions, while passive heating and cooling, rainwater harvesting,
and smart irrigation systems significantly improve energy and water efficiency. Furthermore, the
contemporary reinterpretation of local architectural typologies strengthens cultural identity and enhances user satisfaction. In conclusion, the project establishes a hybrid model that goes beyond technology-oriented smart city concepts by integrating human scale, cultural continuity, social inclusivity, and environmental efficiency. The Gaziantep case thus represents an innovative, climate-resilient, and identity-driven vision that enriches smart city planning practices in Türkiye.

Anahtar Kelimeler

Smart City , Sustainability , Urban Design , Identity , Gaziantep

Proje Numarası

Proje Numarası Bulunmamaktadır.

Kaynakça

• Ahvenniemi, H., Huovila, A., Pinto-Seppä, I., & Airaksinen, M. (2017). “What are the differences between sustainable and smart cities?” Cities, 60, 234–245.
• Angelidou, M. (2015). “Smart cities: A conjuncture of four forces.” Cities, 47, 95–106.
• Batty, M., Axhausen, K. W., Giannotti, F., Pozdnoukhov, A., Bazzani, A., Wachowicz, M., & Portugali, Y. (2012). “Smart cities of the future.” The European Physical Journal Special Topics, 214(1), 481–518.
• Carmona, M. (2021). Public places urban spaces: The dimensions of urban design. Routledge.
• Efe, Ö. M., & Akçapınar, E. (2018). “Smart city components: Visible smart components in urban design.” Hacettepe University, Department of Computer Engineering. Gehl, J. (2013). Cities for people. Island Press.
• Graham, B. J., & Howard, P. (Eds.). (2008). The Ashgate research companion to heritage and identity. Ashgate Publishing.
• Hacettepe Üniversitesi Teknokent Teknoloji Transfer Merkezi (HT-TTM). (2018). Bizim Şehir Gaziantep İli pilot bölge çalışması 1/100.000 ölçekli Gaziantep-2040 İl Çevre Düzeni Planı. T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı.
• Hacettepe Üniversitesi Teknokent Teknoloji Transfer Merkezi (HT-TTM). (2018a). Bizim Şehir Gaziantep İli pilot bölge çalışması 1/5000 ölçekli Nazım Planı açıklama raporu. T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı.
• Hacettepe Üniversitesi Teknokent Teknoloji Transfer Merkezi (HT-TTM). (2018b). Bizim Şehir Gaziantep İli pilot bölge çalışması 1/1000 Uygulama İmar Planı açıklama raporu. T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı.
• Hacettepe Üniversitesi Teknokent Teknoloji Transfer Merkezi (HT-TTM). (2018c). Bizim Şehir Gaziantep İli pilot bölge çalışması akıllı şehir çözüm raporu. T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı.
• Hacettepe Üniversitesi Teknokent Teknoloji Transfer Merkezi (HT-TTM). (2018d). Bizim Şehir Gaziantep İli pilot bölge çalışması mimari tasarım raporu. T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı.
• Hacettepe Üniversitesi Teknokent Teknoloji Transfer Merkezi (HT-TTM). (2018e). Bizim Şehir Gaziantep İli pilot bölge çalışması final raporu. T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı.
• Komninos, N. (2013). “What makes cities intelligent?” Smart cities (s. 77–95). Routledge.
• Kourtit, K., & Nijkamp, P. (2012). “Smart cities in the innovation age.” Innovation: The European Journal of Social Science Research, 25(2), 93–95.
• Montgomery, C. (2013). Happy city: Transforming our lives through urban design. Penguin UK.
• Mora, L., Bolici, R., & Deakin, M. (2017). “The first two decades of smart-city research: A bibliometric analysis.” Journal of Urban Technology, 24(1), 3–27.
• Nam, T., & Pardo, T. A. (Haziran 2011). “Conceptualizing smart city with dimensions of technology, people, and institutions.” Proceedings of the 12th Annual International Digital Government Research Conference (s. 282–291).
• Neirotti, P., De Marco, A., Cagliano, A. C., Mangano, G., & Scorrano, F. (2014). “Current trends in smart city initiatives: Some stylised facts.” Cities, 38, 25–36.
• Özdal, S. (2018). Bizim Şehir Gaziantep ili pilot bölge çalışması kentsel tasarım rehberi. Relph, E. (1976). Place and placelessness. Pion.
• Tunçer, M. (2018). Gaziantep Bizim Şehir Projesi: Kentsel gelişim stratejileri ve eylem planı. Hacettepe University TTM.
• Yılmaz, O., et al. (2018). Bizim Şehir Gaziantep ili pilot bölge çalışması peyzaj tasarım raporu. HT-TTM, T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı.
• Yigitcanlar, T., Kamruzzaman, M., Foth, M., Sabatini-Marques, J., Da Costa, E., & Ioppolo, G. (2019). “Can cities become smart without being sustainable? A