YENİDEN İŞLEVLENDİRİLEN TARİHİ BİNALARIN DİRENÇLİ ŞEHİRLERE KATKISI: MANİSA KURŞUNLU HAN ÖRNEĞİ

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 2, 147 - 164, 12.08.2022

Demet Gülhan

Öz

Şehirleri dirençli kılan en temel özellik, kuruluşlarından itibaren süreç içerisinde geliştirdikleri onlara karakteristik kimlik kazandıran tarihsel-kültürel-doğal ve estetik değerlerini sürdürebilme kapasiteleridir. Direnç kavramı çevre bilimlerinde Holling tarafından ilk kez 1973 yılında kullanılmış olup direnç, “bozulmadan önceki kendisini oluşturan elementler arası ilişkiyi kaybetmeksizin bozulma ve değişimi karşılama kabiliyeti” olarak tanımlanmıştır. Hızlı nüfus artışı, nüfus artışının dünya kültürel ve doğal kaynakları üzerindeki baskısı, insan kültür ve uygarlığının doğal bitki örtüsü ve canlı sistemini yok etmesi, iktisadi büyüme ve sanayileşmenin doğa, iklim ve tarihi yapılar üzerindeki olumsuz etkileri şehirlerin dirençlerini kırmakta, gelecek nesillere aktarılması oldukça önemli olan, farklı kültürlere ve uygarlıklara ev sahipliği yapmış, geçmişle gelecek arasında köprü vazifesi gören tarihi yapıların yok olmasına neden olmaktadır.

Günümüzde dirençli şehirlerin oluşumunda önemli bir etken olarak düşünülen mimari yapılar, yenilenen tasarım ve planlama kriterlerine göre küresel ısınma ve iklim değişikliği gibi etkenler karşısında daha dirençli hale getirilmeye çalışılmaktadır. Ancak yeni binaları dirençli hale getirmek için sarf edilen enerjinin ve karbon salınımının çok yüksek olması ister istemez küresel ısınmanın katlanarak artmasına neden olmaktadır.

Bu bağlamda, bu makale kapsamında tarihi yapıların yeniden işlevlendirilmek suretiyle kullanılma açılmasının dirençli şehir oluşumuna etkisi araştırılmaktadır. Manisa Kurşunlu Han örneklemi üzerinden işlevsiz bırakılarak terk edilen tarihi yapıların yeniden işlevlendirilerek kullanıma açılması dirençli şehir bağlamında irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dirençlilik, Dirençli Şehir, Mimari Dirençlilik, Yeniden İşlevlendirme, Manisa Kurşunlu Han

Kaynakça

• 1. Altınoluk, Ü., “Binaların Yeniden Kullanımı”, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, İstanbul,1998.
• 2. Bullen,P.A.,&Love, P.E.D.(2011). “Factors Influencing the Adaptive Reuse of Building”, Journal of Engineering, Design and Technology, 9(1), pp.32-46.
• 3. Desouza, K,. C,. & Trevor, H., F., “Designing, Planning and Managing Resilient Cities: A Conceptual Framework”, Cities, 35(2013), s.89-99.
• 4. Engin E., “Tarihi Yapıların Yeniden Kullanımında İç Mekanın Etkilerinin İncelenmesi İçin Bir Yöntem Önerisi: İstanbul Endüstri Mirasının İncelenmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon,2009.
• 5. Gerçek, D., “21. Yüzyıl ve Dirençli Kentler”, Mimarlık Dergisi, Ocak-Şubat 2021, Sayı: 417(2021), s.39-42.
• 6. Gökçe, E., “Tarihi Yapıların Yeniden İşlevlendirilmesi: Manisa İli Kurşunlu han Restorasyon Örneği”, İller Bankası A.Ş. Uzmanlık Tezi, Ankara, Mart 2018.
• 7. Gülhan, D., “Tarihi Binaların Yeniden İşlevlendirilerek Kullanımının Dirençli Şehirler Bağlamında Değerlendirilmesi”, Dirençli Şehirler ve Şehrin Dönüşümü, Kartepe Zirvesi, 24-27 Mart 2022,Kocaeli.
• 8. Jabareen, Y., “Planning the Resilient City: Concepts and Strategies For Coping with Climate Change and Environmental Risk”, Cities, 31 (2013) s. 220-229.
• 9. Holling,C.,S., “Resilience and Stability of Ecological Systems”, Annual Review of Ecology and Systematics, 4,(1973)s.1-23.
• 10. İzmir Vakıflar Bölge Müdürlüğü Kurşunlu Han Rölöve ve Restorasyon Raporu,2010
• 11. Kaşlı, B., “ İstanbul'da Yeniden İşlevlendirilen Korumaya Değer Endüstri Yapıları ve İç Mekân Müdahaleleri: Santral İstanbul Örneği ”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2009.
• 12. Kavanoz, E.,S., “Kentsel Direnç” Kavramı Üzerine”, Kent ve Çevre Araştırmaları Dergisi, Cilt:2, Sayı:1(2020),s. 5-24.
• 13. Kocabıyık, Y., “Yeniden İşlevlendirme Kavramı Ve Bu Kapsamda İTÜ Taşkışla Binasının İncelenmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, T.C. Maltepe Üniversitesi, İstanbul, 2014.
• 14. Lfarakh, R.,, Dirençli bir şehre doğru (Dirençlilik ve kentsel sistemler arasındaki bağın araştırılması), Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul, 2021.
• 15. Othman, A.A.E., Elsaay,H. (2018). “Adaptive Reuse: An Innovative Approach for Generating Sustainable Values for Historic Buildings in Developing Countries”. Organization, Technology and Management in Construction 2018;10:1704-1718.
• 16. Saygı, G., “Development of a Database for The Restitution Phases Of Kurşunlu Khan In Manisa”, Unpublished PhD Thesis, The Graduate School of Engineering and Sciences of İzmir Institute of Technology, İzmir, 2016.
• 17. Vale, L., J., “The Politics of Resilient Cities: Whose Resilience and Whose City?”, Building Research & Information, 42/2 (2014), s.191-201.
• 18. Washington State Department of Archeology and Historic Preservation (WSAHP), Sustainability and Historic Preservation, Executive Summary 2011,[www.dahp.wa.gov] Erişim Tarihi (25.12.2021).
• 19. Yaldız E., Anıtsal Yapıların Kullanım Sürecinde Değerlendirilmesine Yönelik Bir Model Önerisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya,2013.
• 20. Zimmermann, K.,O., “Building the Global Adaptation Community”, Konrad-Otto Zimmermann (Ed.), Resilient Cities: Cities and Adaptation to Climate Change Proceedings of the Global Forum 2010, Local Sustainability 1, (Newyork: Springer) (2011), s. 3-12.