OPTİMUM KENT BÜYÜKLÜĞÜ ARAŞTIRMASI: TÜRKİYE KENTLERİ İÇİN MODEL ÖNERİSİ

Koray Özcan; Emine Tanrıverdi

Araştırma Makalesi

OPTİMUM KENT BÜYÜKLÜĞÜ ARAŞTIRMASI: TÜRKİYE KENTLERİ İÇİN MODEL ÖNERİSİ

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 6, 30 - 46, 31.12.2024

Koray Özcan , Emine Tanrıverdi

Öz

Güncel planlama tartışmalarının öncelikli konularının yoksulluk, iklim krizi, ekolojik
kaygılar, güvenli su ve gıdaya erişim gibi sosyo-mekânsal ve ekolojik temelli
sorunlara çözüm arayışları olduğunu söylemek mümkündür. Bu arayışlar, kentlerin
doğa ile barışık, kendine yeterli, kolay erişilebilir ve yaşanabilir sosyo-mekânsal
üniteler olarak geliştirilmesi gerekliliğine vurgu olarak görülebilir. Şüphesiz
kentlerin, yaşanabilir ve yönetilebilir kılınabilmesi için mekânsal büyüklük, demografik
kapasite ve hizmet sunumu bakımından optimizasyon göstergelerinin
belirlenmesinin önemli ve gerekli olduğu değerlendirilmektedir. Bu araştırmanın
amacı, Türkiye kentleri için optimum kent büyüklüğünün belirlenmesine yönelik
veri seti oluşturulmasıdır. Araştırmada optimum kent büyüklüğü için mekânsal,
sosyal–kültürel, ekonomik, ekolojik ve yönetimsel gereklilikler tespit edilerek Türkiye
kentlerinin kendine özgü dinamikleri kapsamında nüfus-hizmet-mekân üçlemesini
esas alan optimum kent göstergeler seti oluşturulmuştur. Bu göstergeler
setinin, kentlerin doğa ile barışık sosyo-mekânsal üniteler olarak geliştirilerek
çevresel, sosyal ve ekonomik açıdan sürdürülebilir ve dirençli kılınmasına yönelik
planlama tartışmalarına katkı sunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Optimization, optimum city, optimum city size, Turkish cities

Kaynakça

Akdede, S.H. ve Acartürk, E. (2005). “Türkiye’de ilçe ve belediyelerin optimizasyonu”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 14(3), 5-17.
Akgül, A. (2003). “Kent büyüklüğü ve hizmetlerde etkililik ilişkisi”, Türk İdare Dergisi, 75(438), 240-262.
Aristoteles (2020). Politika. (F. Akderin, Çev.), Say Yayınları, İstanbul.
Arnott R. (1979). “Optimal city size in a spatial economy”, Journal of Urban Economics, 6: 65-89.
Atmaca, Y. (2013). “Optimal belediye büyüklüğü ve yeni Büyükşehir Belediye Yasası”, Çankırı Karatekin Üniversitesi, İİBF Dergisi, 3(2), 168-184.
Balsas C. J. L. (2019). Walkable cities: revitalization, vibrancy, and sustainable consumption, New York: State University of New York Press.
Beatley, T. (2000). Green urbanism: learning from European cities, Island Press, Washington.
Begovic, B.(1991). “The economic approach to optimal city size”, Progress in Planning, 36, 94–161.
Bikker, J.A. ve van der Linde, D.E. (2015). The Optimum Size of Local Public Administration, Discussion Paper Series nr: 15-05, Utrecht School of Economics, Utrecht.
Brett-Crowther, M. (2011). “The Green City: Ideal and Necessity”, International Journal of Environmental Studies, 68(5), 737-749.
Burgess, R. (2000). “The compact city debate: a global perspective”, in: M. Jenks & R. Burgess (Eds.), “Compact cities, sustainable urban form for developing countries”, 9-24, New York: Spon Press.
Burgess, R. ve Jenks, M. (2000). "Compact cities: sustainable urban forms for developing countries”. E&F Spon Press, New York.
Burton, E. (2000). “The compact city: just or just compact? A preliminary analysis”, Urban Studies, 37 (11): 1969-2001.
Camagni R, Capello R, Caragliu A. 2013. “One or infinite optimal city sizes? In search of an equilibrium size for cities”, The Annals of Regional Science, 51(2): 309-341.
Campbell, S. (1996). “Green Cities, Growing Cities, Just Cities? Urban Planning and The Contradictions of Sustainable Development”, Journal of the American Planning Association. 62(3), 296-312.
Capello R. 2004. “Beyond optimal city size: Theory and evidence reconsidered”, Urban Dynamics and Growth, 266: 57-85.
Capello R. ve Camagni R. 2000. “Beyond optimal city size: An evaluation of alternative urban growth patterns”, Urban Studies, 37(9): 1479-1496.
Ceritli, İ. (2000). “Sürdürülebilir kentsel kalkınma sürecinde optimum kent ölçeğinin önemi ve Türkiye örneği”, yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Ceritli, İ. (2001). “Yerel kent hizmetlerinin verimli sunumu açısından en uygun kent büyüklüğü ve Türkiye örneği”, Türk İdare Dergisi, 430, 137-155.
Corburn, J. (2013). “Healthy city planning: from neighborhood to national health equity”. London: Routledge Press.
Fernandez-Barresa, S, Perez, G, Pineoro, M, Reyes, A, Perez, K, Artazcoz, L, Borrell, C. (2023). “Effect of COVID–19 prevention as part of an urban renewal program”, Public Health, 223, 179-182.
Florentin, D. (2018). “The challenge of degrowth in cities”, Field Actions Science Reports, 18, 16-19.
Frey, H. (1999). “Designing the city: towards a more sustainable urban form”. New York: E&FN Spon Press.
Gehl, J. (2020) “İnsan için kentler”. Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Getz M. (1979). “Optimal city size fact or fancy”. Law and Contemporary Problems, 43(2): 197-210.
Girardet, H. (2015). “Ecopolis; the regenerative city”. In S. Lehmann (ed.), “Low carbon cities: transforming urban systems”, (69-73). Taylor and Francis Press, New York.
Gökdemir, S. (2019). “Kütahya ili Simav ilçesinde kapatılan belde belediyelerinin optimal yerel yönetim büyüklüğü açısından değerlendirilmesi”. Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi] Afyonkarahisar.
Göymen, K. (1983). “Türkiye’de yerel yönetimin yeniden yapılanması”,.Prof. Dr. Fehmi Yavuz’a Armağan (49-64), AÜSBF Yayınları, Ankara.
Gündüzöz, İ. (2005). “Optimal yerel yönetim büyüklüğü ve belde belediyelerinde ölçek sorunu: Tokat ili örneği”. [Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi], Trabzon.
Hailey, V, Bloomberg, M, Hamer, M, Fisher, A. (2023). “Association between neighborhood cohesion and physical activity trajectories during the COVID-19 pandemic using data from Understanding Society: The UK Household Longitudinal Study & COVID-19 sub–study”, Preventive Medicine Reports, 35, 1-6.
Hamilton, J, Hallmann, A, Baumgart, S, Bolte, G (2021). “The resilience of neighborhoods in the SARS-CoV-2 Pandemic: urban planning and public health approaches”, Das Gesundheitswesen, 83(8/9), 599-679.
Haughton, G. (1997). “Developing sustainable urban development models,” Cities, 14(4), 189-195.
Haughton, G. ve Hunter, C. (1994). Sustainable cities, Jessica Kingsley Publishers Ltd., London.
Henderson, J. V. (1974). “Optimum city size: The external diseconomy question”. Journal of Political Economy, 82(2), 373-388.
Holzer, M. ve Fry, J., Charbonneau, E., Van Ryzin, G. ve Eileen Burnash (2009). Literature Review and Analysis Related to Optimal Municipal Size and Efficiency, The Local Unit Alignment, Reorganization, and Consolidation Commission, Rutgers University, Newark.
Kallis, G., Demaria, F. ve D’Alisa, G. (2015) “Introduction: degrowth”. In: Degrowth: a vocabulary for a new era. D’Alisa, Giacomo, Federico Demaria, ve Giorgos Kallis (eds), 1-18, Routledge Press, New York.
Keleş, R. (1984). Kentleşme ve konut politikası. AÜ SBF Yayınları, Ankara.
Khmara, Y. ve Kronenberg, J. (2023). “Urban degrowth economics: making cities better places for living, working, and playing”, The International Journal of Justice and Sustainability, 28(3), 304-321.
Low, N., Gleeson, B., Green, R., Radovic, D. (2005). “The Green City: Sustainable Homes”, (Ed: N. Low), Substainable Suburbs, New York: Taylor and Francis Press. Lynch, K. (1981). A Theorv of Good Citv Form. MIT Press, Cambridge.
Marker, B. (2005). “Foundations of the sustainable compact city”, Global Built Environment Review, 4 (3), 19-23.
Middleton, J. (2021). The walkable city: dimensions of walking and overlapping walks of life, New York: Routledge Press.
Moreno C., Allam Z., Chabaud D., Gall C., Pratlong F. (2021) “Introducing the “15-minute city’: sustainability, resilience and place identity in future post-pandemic cities”. Smart Cities 4(1), 93-111.
Neuman, M. (2005). “The compact city fallacy”, Journal of Planning Education and Research, 25, 11-26.
Pfeiffer, D. ve Cloutier, S. (2016). “Planning for happy neighborhoods”, Journal of the American Planning Association, 82(3), 267-279.
Platon. (2020). Devlet. (S. Eyüboğlu ve M. A. Cimcoz, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
Richardson H. (1972). “Optimality in city size, systems of cities and urban policy: a sceptic’s view”, Urban Studies, 9(1): 29-47.
Rose, J. (2019). İyi akort edilmiş şehir: modern bilim, kadim uygarlıklar ve insan tabiatı bize geleceğin şehir yaşamı konusunda neler anlatıyor, (T. Gezer, Çev.). Optimist Yayınları, İstanbul.
Singell, L. D. 1974. “Optimum city size: some thoughts on theory and policy”, Land Economics, 1(3): 207-212.
Şahin, V. (2003). Optimal yerel yönetim büyüklüğü çerçevesinde kasaba belediyeleri, [Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi], Kahramanmaraş.
Tanrıverdi, E. (2022). Optimum kent büyüklüğü araştırması: Türkiye için model önerisi, [Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi], Denizli.
Topal, A. (1999). Optimal yerel yönetim büyüklüğü ve belediyelerin konsolidasyonu (İstanbul için bir model önerisi), [Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi], Trabzon.
Topal, A. (2000). “Optimal yerel yönetim büyüklüğüne kuramsal yaklaşım”, Türk İdare Dergisi, 73(431), 55-74.
Tortop, N. (1995). “Yerel idarelerde büyüklük ölçütleri”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 4(6), 21-25.
UN-Habitat (2022). The new urban agenda, United Nations Human Settlements Programme, United Nations Press, Nairobi.
Williams, K., Burton, E., Jenks, M. (2000). Achieving sustainable urban forms, E&F Spon Press, New York.
Yaslıkaya, R. (2019). “Yerel yönetimlerde ölçek ekonomisi: teori, kavram ve tartışmalar”, Liberal Düşünce Dergisi, 24(95), 163-192.
Zimmerman, D. (1982). “Small is beautiful, but: an appraisal of the optimum city”, Humboldt Journal of Social Relations, 9(2), 120-141.

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 6, 30 - 46, 31.12.2024

Koray Özcan , Emine Tanrıverdi

Öz

The priority issues in current planning agenda have been seeking solutions to socio-spatial and ecological problems such as poverty, climate crisis, ecological concerns, and access to safe water and food. These pursuits can be seen as an emphasis to the cities should be developed as self–sufficient, easily accessible, and livable socio–spatial units by making them at peace with nature. Therefore, the concept of the optimal city is considered a significant alternative in ensuring cities are made livable and manageable in terms of spatial size, demographic capacity, and service provision. The aim of this research is to create a dataset for determining the optimal city size for Turkish cities. The study identifies spatial, socio-cultural, economic, ecological, and governance requirements for optimal city size and establishes a set of indicators based on the dynamics unique to Turkish cities, focusing on the relations between population–service–space. It is considered that this indicator set will contribute to the current planning debates on making cities environmentally, socially and economically sustainable and resilience by developing them as socio–spatial units in harmony with nature.

Anahtar Kelimeler

Optimization, optimum city, optimum city size, Turkish cities

Kaynakça

Akdede, S.H. ve Acartürk, E. (2005). “Türkiye’de ilçe ve belediyelerin optimizasyonu”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 14(3), 5-17.
Akgül, A. (2003). “Kent büyüklüğü ve hizmetlerde etkililik ilişkisi”, Türk İdare Dergisi, 75(438), 240-262.
Aristoteles (2020). Politika. (F. Akderin, Çev.), Say Yayınları, İstanbul.
Arnott R. (1979). “Optimal city size in a spatial economy”, Journal of Urban Economics, 6: 65-89.
Atmaca, Y. (2013). “Optimal belediye büyüklüğü ve yeni Büyükşehir Belediye Yasası”, Çankırı Karatekin Üniversitesi, İİBF Dergisi, 3(2), 168-184.
Balsas C. J. L. (2019). Walkable cities: revitalization, vibrancy, and sustainable consumption, New York: State University of New York Press.
Beatley, T. (2000). Green urbanism: learning from European cities, Island Press, Washington.
Begovic, B.(1991). “The economic approach to optimal city size”, Progress in Planning, 36, 94–161.
Bikker, J.A. ve van der Linde, D.E. (2015). The Optimum Size of Local Public Administration, Discussion Paper Series nr: 15-05, Utrecht School of Economics, Utrecht.
Brett-Crowther, M. (2011). “The Green City: Ideal and Necessity”, International Journal of Environmental Studies, 68(5), 737-749.
Burgess, R. (2000). “The compact city debate: a global perspective”, in: M. Jenks & R. Burgess (Eds.), “Compact cities, sustainable urban form for developing countries”, 9-24, New York: Spon Press.
Burgess, R. ve Jenks, M. (2000). "Compact cities: sustainable urban forms for developing countries”. E&F Spon Press, New York.
Burton, E. (2000). “The compact city: just or just compact? A preliminary analysis”, Urban Studies, 37 (11): 1969-2001.
Camagni R, Capello R, Caragliu A. 2013. “One or infinite optimal city sizes? In search of an equilibrium size for cities”, The Annals of Regional Science, 51(2): 309-341.
Campbell, S. (1996). “Green Cities, Growing Cities, Just Cities? Urban Planning and The Contradictions of Sustainable Development”, Journal of the American Planning Association. 62(3), 296-312.
Capello R. 2004. “Beyond optimal city size: Theory and evidence reconsidered”, Urban Dynamics and Growth, 266: 57-85.
Capello R. ve Camagni R. 2000. “Beyond optimal city size: An evaluation of alternative urban growth patterns”, Urban Studies, 37(9): 1479-1496.
Ceritli, İ. (2000). “Sürdürülebilir kentsel kalkınma sürecinde optimum kent ölçeğinin önemi ve Türkiye örneği”, yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Ceritli, İ. (2001). “Yerel kent hizmetlerinin verimli sunumu açısından en uygun kent büyüklüğü ve Türkiye örneği”, Türk İdare Dergisi, 430, 137-155.
Corburn, J. (2013). “Healthy city planning: from neighborhood to national health equity”. London: Routledge Press.
Fernandez-Barresa, S, Perez, G, Pineoro, M, Reyes, A, Perez, K, Artazcoz, L, Borrell, C. (2023). “Effect of COVID–19 prevention as part of an urban renewal program”, Public Health, 223, 179-182.
Florentin, D. (2018). “The challenge of degrowth in cities”, Field Actions Science Reports, 18, 16-19.
Frey, H. (1999). “Designing the city: towards a more sustainable urban form”. New York: E&FN Spon Press.
Gehl, J. (2020) “İnsan için kentler”. Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Getz M. (1979). “Optimal city size fact or fancy”. Law and Contemporary Problems, 43(2): 197-210.
Girardet, H. (2015). “Ecopolis; the regenerative city”. In S. Lehmann (ed.), “Low carbon cities: transforming urban systems”, (69-73). Taylor and Francis Press, New York.
Gökdemir, S. (2019). “Kütahya ili Simav ilçesinde kapatılan belde belediyelerinin optimal yerel yönetim büyüklüğü açısından değerlendirilmesi”. Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi] Afyonkarahisar.
Göymen, K. (1983). “Türkiye’de yerel yönetimin yeniden yapılanması”,.Prof. Dr. Fehmi Yavuz’a Armağan (49-64), AÜSBF Yayınları, Ankara.
Gündüzöz, İ. (2005). “Optimal yerel yönetim büyüklüğü ve belde belediyelerinde ölçek sorunu: Tokat ili örneği”. [Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi], Trabzon.
Hailey, V, Bloomberg, M, Hamer, M, Fisher, A. (2023). “Association between neighborhood cohesion and physical activity trajectories during the COVID-19 pandemic using data from Understanding Society: The UK Household Longitudinal Study & COVID-19 sub–study”, Preventive Medicine Reports, 35, 1-6.
Hamilton, J, Hallmann, A, Baumgart, S, Bolte, G (2021). “The resilience of neighborhoods in the SARS-CoV-2 Pandemic: urban planning and public health approaches”, Das Gesundheitswesen, 83(8/9), 599-679.
Haughton, G. (1997). “Developing sustainable urban development models,” Cities, 14(4), 189-195.
Haughton, G. ve Hunter, C. (1994). Sustainable cities, Jessica Kingsley Publishers Ltd., London.
Henderson, J. V. (1974). “Optimum city size: The external diseconomy question”. Journal of Political Economy, 82(2), 373-388.
Holzer, M. ve Fry, J., Charbonneau, E., Van Ryzin, G. ve Eileen Burnash (2009). Literature Review and Analysis Related to Optimal Municipal Size and Efficiency, The Local Unit Alignment, Reorganization, and Consolidation Commission, Rutgers University, Newark.
Kallis, G., Demaria, F. ve D’Alisa, G. (2015) “Introduction: degrowth”. In: Degrowth: a vocabulary for a new era. D’Alisa, Giacomo, Federico Demaria, ve Giorgos Kallis (eds), 1-18, Routledge Press, New York.
Keleş, R. (1984). Kentleşme ve konut politikası. AÜ SBF Yayınları, Ankara.
Khmara, Y. ve Kronenberg, J. (2023). “Urban degrowth economics: making cities better places for living, working, and playing”, The International Journal of Justice and Sustainability, 28(3), 304-321.
Low, N., Gleeson, B., Green, R., Radovic, D. (2005). “The Green City: Sustainable Homes”, (Ed: N. Low), Substainable Suburbs, New York: Taylor and Francis Press. Lynch, K. (1981). A Theorv of Good Citv Form. MIT Press, Cambridge.
Marker, B. (2005). “Foundations of the sustainable compact city”, Global Built Environment Review, 4 (3), 19-23.
Middleton, J. (2021). The walkable city: dimensions of walking and overlapping walks of life, New York: Routledge Press.
Moreno C., Allam Z., Chabaud D., Gall C., Pratlong F. (2021) “Introducing the “15-minute city’: sustainability, resilience and place identity in future post-pandemic cities”. Smart Cities 4(1), 93-111.
Neuman, M. (2005). “The compact city fallacy”, Journal of Planning Education and Research, 25, 11-26.
Pfeiffer, D. ve Cloutier, S. (2016). “Planning for happy neighborhoods”, Journal of the American Planning Association, 82(3), 267-279.
Platon. (2020). Devlet. (S. Eyüboğlu ve M. A. Cimcoz, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
Richardson H. (1972). “Optimality in city size, systems of cities and urban policy: a sceptic’s view”, Urban Studies, 9(1): 29-47.
Rose, J. (2019). İyi akort edilmiş şehir: modern bilim, kadim uygarlıklar ve insan tabiatı bize geleceğin şehir yaşamı konusunda neler anlatıyor, (T. Gezer, Çev.). Optimist Yayınları, İstanbul.
Singell, L. D. 1974. “Optimum city size: some thoughts on theory and policy”, Land Economics, 1(3): 207-212.
Şahin, V. (2003). Optimal yerel yönetim büyüklüğü çerçevesinde kasaba belediyeleri, [Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi], Kahramanmaraş.
Tanrıverdi, E. (2022). Optimum kent büyüklüğü araştırması: Türkiye için model önerisi, [Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi], Denizli.
Topal, A. (1999). Optimal yerel yönetim büyüklüğü ve belediyelerin konsolidasyonu (İstanbul için bir model önerisi), [Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi], Trabzon.
Topal, A. (2000). “Optimal yerel yönetim büyüklüğüne kuramsal yaklaşım”, Türk İdare Dergisi, 73(431), 55-74.
Tortop, N. (1995). “Yerel idarelerde büyüklük ölçütleri”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 4(6), 21-25.
UN-Habitat (2022). The new urban agenda, United Nations Human Settlements Programme, United Nations Press, Nairobi.
Williams, K., Burton, E., Jenks, M. (2000). Achieving sustainable urban forms, E&F Spon Press, New York.
Yaslıkaya, R. (2019). “Yerel yönetimlerde ölçek ekonomisi: teori, kavram ve tartışmalar”, Liberal Düşünce Dergisi, 24(95), 163-192.
Zimmerman, D. (1982). “Small is beautiful, but: an appraisal of the optimum city”, Humboldt Journal of Social Relations, 9(2), 120-141.

Toplam 57 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Şehir ve Bölge Planlama
Bölüm	Araştırma Makaleleri
Yazarlar	Koray Özcan Emine Tanrıverdi
Yayımlanma Tarihi	31 Aralık 2024
Gönderilme Tarihi	28 Temmuz 2024
Kabul Tarihi	31 Ağustos 2024
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2024 Cilt: 3 Sayı: 6

Kaynak Göster

APA	Özcan, K., & Tanrıverdi, E. (2024). OPTİMUM KENT BÜYÜKLÜĞÜ ARAŞTIRMASI: TÜRKİYE KENTLERİ İÇİN MODEL ÖNERİSİ. Çevre Şehir Ve İklim Dergisi, 3(6), 30-46.

Makale Dosyaları

Tam Metin