Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu’nun Kuruluş Yıllarında Grev Hakkına Yaklaşımı

Yıl 2022, , 395 - 418, 20.01.2022

Nuray Ekrem

https://doi.org/10.54752/ct.1060821

Öz

Çalışma 1961-1963 döneminde kademeli olarak kuruluşunu tamamlayan TİSK’in bu yıllarda grev hakkına yaklaşımını belirleme amacındadır. Bu yıllar “işveren sendikacılığı” bakımından, hızlı bir yeniden yapılanma ve toparlanma süreci ve yeni bir döneme geçiş aşamasıdır. Söz konusu yıllar, önce Anayasa ve daha sonra 274 ve 275 sayılı yasalarla sendika, toplu iş sözleşmesi ve grev hakkının güvence altına alınması itibariyle çalışma ilişkileri bakımından da yepyeni bir döneme geçişi temsil eden yıllardır. Çalışmada TİSK’in kuruluş yılları ve grev hakkının güvence altına alınma ve kurumsallaşma süreci birbiriyle ilişkili bir biçimde incelenecek, TİSK’in grev hakkının kurumsallaşmasına dair görüşleri Konfederasyon yayınları, basın açıklamaları ve çeşitli kaynaklar üzerinden değerlendirilecektir. Daha sonra dönemin önemli işçi eylemlerinden olan Kavel grevi örneği üzerinden TİSK’in fiili grev hareketine ilişkin tutum ve davranışları belirlenecektir. Böylece “işveren sendikacılığının” önemli bir aktörü olan TİSK’in kuruluş yıllarında grev hakkına yaklaşımı, söylem ve uygulamada iki yönlü olarak ortaya konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

İşveren Örgütleri, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu, Grev Hakkı, Kavel Grevi

Kaynakça

• Altıntelli, M. (Mart 1963) “İşçi-İşveren Münasebetleri ve Konfederasyonumuzun Tutumu”, İşveren, Cilt:1, Sayı: 6, 4-5.
• Aydın, Z. (2010) “Kanunsuz” Bir Grevin Öyküsü, Kavel 1963, İstanbul: Sosyal Tarih Yayınları.
• Balcı, Ş. G. (1998) “Lokavt”, Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi Cilt: 2, İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını.
• Baydur, R. (2008) Türk Sendikacılığı İşçi-İşveren, Ankara: Sinemis Yayınları.
• Baykal, S. (13 Şubat 1963) “Kavel Önünde Bir Gece”, Yön, Yıl: 2, Sayı: 61, 6.
• Çelik, A. (2010) Vesayetten Siyasete Türkiye’de Sendikacılık (1946-1967), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çelik, A. (2014) Avrupa Birliği Sosyal Politikası ve Türkiye, İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Çelik, A. (2021) “Saraçhane’den 15-16 Haziran’a İşçi Sınıfının Müstesna Yılları: Altmışlı Yıllar”, Kaynar, M. (der.) Türkiye’nin 1960’lı Yılları içinde, İstanbul: İletişim Yayınları, 633-667.
• Çoker, F. Çakmak, V. Asena, E. Alan, E. Bayman, Z. Gürsel. S. (Tarihsiz) “Cumhuriyet Meclislerinin Anatomisi”, “Cumhuriyet Meclislerinin Üye Listeleri”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, 10. Cilt, İletişim Yayınları.
• Esin, P. (1974) Türkiye’de İşveren Sendikacılığı, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No: 373.
• İbrahimoğlu, R. (1974) “İşveren Sendikalarının Doğuşu ve Gelişmesi”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Sayı: 25, 115-130.
• İşveren. (Ekim 1962) “İşverenler Bir An Önce Teşkilatlanmalıdırlar”, Sayı: 1, Cilt: 1, 14-16.
• İşveren. (Kasım 1962) “İstanbul İşveren Sendikaları Birliği”, Cilt:1, Sayı: 2, 14-23.
• İşveren. (Ocak 1963) “Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu”, Cilt: 1, Sayı: 4, 14-21.
• İşveren. (Ocak 1963a) “Toplu Sözleşmede Tehlikeli İki Husus”, Cilt 1, Sayı: 4, 22-24.
• İşveren. (Şubat 1963) “Kavel Fabrikasındaki Olay”, Cilt: 1, Sayı: 5, 22-26.
• İşveren. (Mart 1963) “Türkiye Maden-İş Sendikasının Yayınladığı Bildiriler ve Ötesi”, Cilt: 1, Sayı: 6, 15-18.
• İşveren. (Mart 1963a) “Otuz Beş Günün Hikâyesi”, Cilt: 1, Sayı: 6, 19-28.
• İşveren. (Mart 1963b) “Son Anlaşmadan Evvel Yapılan Toplantılardaki Görüşmelerin Tahlili”, Cilt:1, Sayı: 6, 9-11.
• İşveren. (Temmuz 1963) “Toplu Sözleşme Grev ve Lokavt Kanunu ile Sendikalar Kanunu Nihayet Çıktı”, Cilt: 1, Sayı: 10, 19-21.
• İşveren. (Temmuz 1963a) “Sayın İşverenler”, Cilt:1, Sayı: 10, 3.
• Kip, H. (Ekim 1962) “İşveren-İşçi Münasebetlerinde Sendikaların Rolü”, İşveren, Cilt: 1, Sayı: 1, 10-11.
• Kip, H. (Mart 1963) ”Kavel Protokolünün Tahlili”, İşveren, Cilt: 1, Sayı: 6, 6-8.
• Kocatopçu, Ş. (Kasım 1962) “Hürriyet İçinde Kalkınma”, İşveren, Cilt:1, Sayı: 2, 6-8.
• Koç, Y. (1980) Türkiye’de İşveren Örgütleri.
• Koray, M. Topçuoğlu, A. (1994) Sosyal Politika, İzmir: Ezgi Kitabevi Yayınları.
• Koray, M. (2005) Avrupa Toplum Modeli, Ankara: İmge Kitabevi.
• Koray, M. Çelik, A. (2007) Avrupa Birliği ve Türkiye’de Sosyal Diyalog, Ankara: Belediye-İş Yayınları.
• Lök, İ. (1966) “Türkiye’de İşveren Teşekkülleri”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Sayı: 17, 238-249.
• Makal, A. (1999) Türkiye’de Çok Partili Dönemde Çalışma İlişkileri: 1920-1946, Ankara: İmge Kitabevi.
• Makal, A. (2015) Ameleden İşçiye Erken Cumhuriyet Dönemi Emek Tarihi Çalışmaları, İstanbul: İletişim Yayınları.
• MESS. (1999) Gelenek ve Gelecek 1. Cilt, MESS Yayın No: 315, İstanbul: BZD Yayıncılık.
• Öztürk, Ö. (2011) Türkiye’de Büyük Sermaye Grupları Finans Kapitalin Oluşumu ve Gelişimi, İstanbul: Sav Yayınları.
• Saymen, F. H. (Aralık 1962) “Sendikalar Kanunu Tasarısı Hakkında Mütalaa”, İşveren, Cilt 1, Sayı: 3, 9-14.
• TOBB. (1962) Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanun Tasarısı Hakkında Görüşümüz, Ankara: TOBB Matbaası.
• Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi. (1998) “Kavel Direnişi, 1963” Cilt: 2, İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını.
• Yön. (6 Şubat 1963) “Koçta Grev”, Yıl: 2, Sayı: 60, 6.
• Yön. (13 Şubat 1963) “Türk İşçisinin Tarihi Mücadelesi”, Yıl: 2, Sayı: 61, 5-6.
• Yücekök, A. N. (1972) Türkiye’de Dernek Gelişimleri (1946-1968), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No: 335, Ankara: Sevinç Matbaası.