İşyeri Stresi

Yıl 2022, , 1959 - 1988, 11.07.2022

Yeliz Yücel

https://doi.org/10.54752/ct.1142742

Öz

İşyeri stresi, günümüz iş hayatında oldukça sık karşılaşılan bir olgudur. Örneğin Amerikan Psikoloji Derneği’nin (AIS) araştırmalarına göre çalışanların %71’lik kısmı işyeri stresi yaşadığını belirtmiştir2. Yine Avrupa’da yapılan araştırmalarda da işyeri stresi, işyerindeki en yaygın tehdit olarak gösterilmiştir (Burke, 2011: 20). Dünya Sağlık Örgütü de (WHO), işyeri stresini 21. yüzyılın en büyük sağlık tehlikelerinden biri olarak ilan etmiştir (Litzcke, Schuh ve Pletke, 2013: V). Sırf bu hususlar dahi işyeri stresinin günümüzdeki önemini gözler önüne sermektedir. Konunun önemine rağmen özellikle hukukumuzda konuya genel olarak çok fazla ilgi gösterilmediğinden, işyeri stresi kavramının hukuki bir perspektifle ele alınmasının gerekli olduğu görülmektedir. Bu çalışmada işyeri stresi kavramına hukuki bir perspektifle yaklaşılacak; bu çerçevede söz konusu kavramın neyi ifade ettiği, işyeri stresine neden olabilecek faktörler, işyeri stresinin benzer bir kavram olan mobbingden ayırt edilmesi, işyeri stresinin yol açabileceği sağlık sorunları ve bu sorunların iş ve sosyal güvenlik hukuku açısından incelemesi yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Stres, İşyeri Stresi, Mobbing

Kaynakça

• Akdeniz, A.L. (2015), Meslek Hastalığı Kavramı Üzerine, İstanbul, Beta Yayıncılık. Akgeyik, T. / Güngör, M./ Uşen, Ş. / Omay, U. (2009), “İşyerinde Psikolojik Taciz Olgusu: Niteliği, Yaygınlığı ve Mücadele Stratejisi”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, S.56, s.91-150.
• Arslan Ertürk, A. (2014), “İş Hukuku Boyutuyla Türkiye’de Psikolojik Taciz (Mobing) ve Dünyadan Örnekler”, MÜHFHAD, C.XX, S.1 (Prof.Dr.Ali Rıza Okur’a Armağan), s.285-339.
• Aytaç, S. (2015), “Stres Kaynakları ve Stresin Psikolojik Semptomlarının Öfke Kontrolü ile İlişkisi: Polis Memurları Üzerine Bir Araştırma”, Sosyal Siyaset Konferansları, S.69, s.1-27.
• Baltaş, A. / Baltaş, Z. (1991), Stres ve Başa Çıkma Yolları, 11.Baskı, İstanbul, Remzi Kitabevi.
• Bayram, F. (2007), “Türk İş Hukuku Açısından Psikolojik Taciz (Mobbing)”, İSGHD, S.14, s.552-574.
• Belkic, K. (2003), Occupational Stress Index: An Approach Derived from Cognitive Ergonomics and Brain Research for Clinical Practice, the UK, Cambridge International Science Publishing.
• Bilir, N. (2016), İş Sağlığı ve Güvenliği, Ankara, Ayrıntı Basım.
• Burke, R.J. (2011), “Building a Safe and Healthy Workplace”, Occupational Health and Safety, the UK, Taylor&Francis Group, s.105-149
• Büyükkılıç, G. (2012), “İş Hukuku Çerçevesinde İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Olgusunun Değerlendirilmesi”, İSGHD, C.IX, S.33, s.71-160.
• Cam, E. (2004), “Çalışma Yaşamında Stres ve Kamu Kesiminde Kadınlar”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, s.1-10.
• Cengiz, İ. / Ersoy, U. / Küçükay, A. (2016), “Psikoloji, Hukuki ve Cezai Boyutuyla Mobbing”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S.36, s.62-90.
• Chau, N. (2011), “Injury Proneness”, Occupational Health and Safety, the UK, Taylor&Francis Group, s.119-136.
• Çelik, N. / Canbolat, T. / Caniklioğlu, N. (2021), İş Hukuku Dersleri, 34. Baskı, İstanbul, Beta Yayıncılık
• Davenport, N.Z. / Schwartz, R.D. / Elliott, G.P. (1999), Mobbing Emotional Abuse in the American Workplace, the USA, Civil Society Publishing.
• Demircioğlu, H.R. (2007), “Kişilik Hakkı İhlalinin ve Borca Aykırılığın Bir Türü Olarak İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing)”, GÜHFD, C.XI, S.1-2, s.113-146.
• Doğancı, D.E. / Çakrak, R. (2016), “Hukuki Düzenlemeler Çerçevesinde Psikolojik Taciz (Mobbing) ve İspat Yükü”, Karatahta İş Yazıları Dergisi, S.6, s.77-106.
• Duffy, M. / Sperry, L. (2014), Overcoming Mobbing, the UK, Oxford University Press.
• Ertürk, Y. (1993), Stres ve Yönetim, Ankara, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları.
• Golden, L. / Wiens-Tuers, B. (2011), “Painful Hours? The Potential Costs of Extra Work Hours and Schedule Inflexibility to Workers’ Physical Well-being”, Occupational Health and Safety, the UK, Taylor&Francis Group, s.137- 160.
• Güzel, A. / Okur, A. / Caniklioğlu, N. (2021), Sosyal Güvenlik Hukuku, 19.Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul.
• Kantarcı, N.G. (2016), Türk İş Hukukunda Mobbing, Ankara, Adalet Yayınevi.
• Kırel, Ç. (2008), Örgütlerde Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Yönetimi, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kollmer, N./​Klindt, T./​Schucht, C. (2021): Arbeitsschutzgesetz, 4.Auflage, Münschen, C.H. Beck.
• Kökkılınç Eraltuğ, A. (2008), “İşe Bağlı Stres ve Hukuksal Sonuçları”, İSGHD, S.19, s.901-918.
• Küçük, Ö. / Çakıcı, A. (2017): “İşyeri Kabalığının Öznel İyi Oluş Haline Etkisi”, İş ve İnsan, S.5, 2018, s.75-87.
• Leymann, H. (1996), “The Content and Development of Mobbing at Work”, European Journal Of Work and Organizational Psychology, S.5 (2), s.165-184.
• Litzcke, S. / Schuh, H. / Pletke, M. (2013), Stress, Mobbing und Burn-out am Arbeitsplatz, 6.Auflage, Heidelberg: Springer Verlag.
• Lokmanoğlu, S.L. (2017), İşyerinde Psikolojik Taciz-Mobbing, Ankara, Seçkin Yayıncılık (Bu eser 2017a kısaltmasıyla anılmıştır.)
• Lokmanoğlu, S.L. (2017), “İşyerinde Psikolojik Taciz”, TAAD, Y.7, S.30, s.377-422. (Bu eser 2017b kısaltmasıyla anılmıştır.)
• Mearns, K. (2011), “Psychosocial and Organizational Factors in Offshore Safety”, Occupational Health and Safety, the UK, Taylor&Francis Group, s.223-237.
• Merker, M. / Lienhard, B. (2009), “Das Burnout – ein juristischer Dauerbrenner”, Thema, 11/09, s.7-9.
• Mohajan, H. (2012), “The Occupatioanl Stress And Risk Of It Among The Employees”, International Journal Of Mainstream Social Sciece, No:2, s.17-34.
• Momand, H. (2011), Mobbing in der Arbeistwelt, Hamburg, Diplomica Verlag. Myers, E. (2002), “Claiming Damages for Workplace Stress”, Journal of Mental Health Law, December, s.283-292.
• Nekoranec, J. / Kmosena, M. (2015), “Stress In The Workplace-Sources, Effects And Copıing Strategies” Review of the Air Force Academy, N.1(28), s.163-170.
• Özen, S. (2007), “İşyerinde Psikolojik Şiddet Ve Nedenleri”, “İş, Güç”, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, C.IX, S.3, s.1-24.
• Paynev, N. / Kinman, G. / Jones, F. (2012), “Work, Stress and Health Behaviors”, Contemporary Occupational Health Psychology : Global Perspectives on Research and Practice, the UK, John Wiley & Sons, s.239-255.
• Sasse, S. / Schönfeld, J. (2016), “Rechtliche Aspekte psychischer Belastungen im Arbeitsverhältnis”, RdA, s.346-357.
• Savaş, F.B. (2007), İşyerinde Manevi Taciz, İstanbul, Beta Yayıncılık.
• Savaş Kutsal, F.B. (2016), “Yargıtay Kararları Işığında İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing)”, İÜHFM, C. LXXIV, Özel Sayı, s.617-643.
• Savaş Kutsal, F.B. (2014), “İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing)”, Toprak İşveren Sendikası Dergisi, S.105, s.4-12.
• Sevimli, K.A. (2013), “Türk Borçlar Kanunu m.417 ve İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Işığında Genel Olarak İşçinin Kişiliğinin Korunması”, Çalışma ve Toplum Ekonomi ve Hukuk Dergisi, S.36, s.107-147.
• Soysal, A. (2009), “İş Yaşamında Stres”, Çimento İşveren Dergisi, Mayıs Sayısı, s.17-40.
• Steiger-Sackmann, S. (2017), “Grundlagen und Tücken von Stresshaftungsklagen”, AJP/PJA, 6/2017, S.729-738.
• Süzek, S. (2021), İş Hukuku, 21.Baskı, İstanbul, Beta Yayıncılık.
• Tuncay, C. / Ekmekçi, Ö. (2021), Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, 21.Baskı, İstanbul, Beta Yayıncılık.
• Tınaz, P. (2006), İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), İstanbul, Beta Yayıncılık.
• Tınaz, P. / Bayram, F. / Ergin, H. (2008), Çalışma Psikolojisi ve Hukuki Boyutlarıyla İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), İstanbul, Beta Yayıncılık.
• Trotha, J.v. (2009): Stress am Arbeitsplatz - Haftung des Arbeitgebers auf Schadensersatz für hieraus resultierende Gesundheitsschäden?, Berlin, Duncker & Humblot.
• Truxillo, D.M. / Cadiz, D.M. / Rineer, J.R. (2012), “Designing Jobs for an Aging Workforce: An Opportunity for Occupational Health”, Contemporary Occupational Health Psychology: Global Perspectives on Research and Practice, the UK, John Wiley & Sons, s.109-125.
• Ünal, C. (2013), “Karşılaştırmalı Hukuk Işığında İşyerinde Psikolojik Tacizin İşverenin İşçinin Kişiliğini Koruma ve Eşit Davranma Borcu Kapsamında Değerlendirilmesi”, İSGHD, C.X, S.37, s.15-73.
• Yıldırım, İ. (1991), “Stres ve Stresle Başaçıkma Gevşeme Teknikleri”, HÜEFD, S.6, s.175-189.
• Yılmaz, B. / Sağlam, M. (2021), “COVID-19 Algılanan Stres ve Tehdidinin, Çalışanların İş Yaşam Dengesi ve Motivasyonu Üzerindeki Etkisi”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi 2021, S.13(25), s.518-538.