Çalışan Kadınlarda İş Güvencesizliği Algısı ve Bakım Sorumluluğu

Yıl 2024, , 993 - 1022, 31.07.2024

Sema Nur Eşigül Yaghmaei Bahar Taymaz

https://doi.org/10.54752/ct.1517553

Öz

Kadınların iş yaşamında birçok sorunla karşılaştığı bilinen bir gerçektir. İş güvencesizliği algısının ataerkil yapı nedeniyle kadınlar tarafından daha fazla bildirildiği literatürde yer almaktadır. Bakım sorumluluğunun da ağırlıklı olarak kadınlar tarafından karşılandığı düşünüldüğü için çalışan kadınların iş güvencesizliği algısını yordayan bir faktör olup olmadığı bu çalışma yoluyla incelenmiştir. Araştırma, İstanbul’un Zeytinburnu ilçesinde tekstil sektöründe çalışan ve en az bir çocuk sahibi olan 135 kadın ile yüz yüze anket uygulaması ile gerçekleştirilmiştir. Toplum tarafından kabul edilen yargılar sebebiyle bakım sorumluluğunu üstlenen kadınlar, iş yerleri ile evleri arasında ulaşım sorunu yaşamadıkları, izin alabildikleri işlerde çalıştığında iş güvencesizliği algısı düşük olarak saptanmıştır. Buna dayanarak kadınların istihdam edildiği işyerlerinin de bakım sorumluluğu sebebiyle kısıtlandığı, kadınların evlerine yakın işleri tercih ettiği bulunmuştur. Nitelikli bakım hizmeti sağlanamadığı durumlarda kadınların çalışma saatleri, iş yerinin konumu gibi nedenlerden çalışma yaşamına devam edemediği anlaşılmıştır. Bu araştırmada da toplumsal cinsiyete dayalı iş bölümünün, kadınların iş güvencesizliği algısına etkisi olabileceği sonucuna varılmış ancak bu konuda daha fazla çalışma yapılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İş güvencesizliği, bakım sorumluluğu, sosyal politika, toplumsal cinsiyet, sosyal hizmet

Kaynakça

• Ak, A. (2019) “Türkiye’de Kadınların İşgücüne Katılımında Engeller ve Çözüm Önerileri”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Apperson, M., Schmidt, H., Moore, S., ve Grunberg, L. (2002). “Woman Managers and the Experience of Work-Family Conflict”, American Journal of Undergraduate Research, 1(3), 9-15.
• Canbulut, T. (2017) “Yoksulluk ve Yoksullukla Mücadele Alanındaki Sosyal Politikaların Sosyal Hizmet Uzmanlarınca Değerlendirilmesi: Sürdürülebilir Yoksulluk”, Toplum ve Sosyal Hizmet, 28(1), 113-132.
• Cankurtaran, Ö., Akoğlu, G. ve Sakarya, H. (2020) “Güçlenmeyi Güç, Güçsüzlük, Baskı ve Güç İlişkileri Temelinde Anlamak”, Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(4), 1913-1939.
• Davutoğlu, A. (2015) “Türkiye'de Refah Rejiminin Cinsiyeti: Feminist Eleştirel Bir Bakış”, Basılmamış Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dede, E. (2017) “İş Güvencesizliği Algısının ve Örgütsel Güven Düzeyinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkileri: Devlet Ortaokulu ve Özel Ortaokul Öğretmenleri Üzerine Bir Araştırma”, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demiral, Y. (2011) “İşyerinde Ayrımcılık: Kavramsal Bir İnceleme”, Tisk Akademi, 6(12), 67-87.
• Dereli, B. (2012) “İş Güvencesizliği Kavramı ve Banka Çalışanlarının İş Güvencesizliğine Yönelik Algılarının Demografik Özelliklerine Göre İncelenmesi”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21 (1), 237-256.
• De Witte, H. (1999) “Job İnsecurity and Psychological Well-Being: Review Of The Literature And Exploration Of Some Unresolved İssues”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 8(2), 155-177.
• De Witte, H. (2005) “Job insecurity: Review of the international literature on definitions, prevalence, antecedents and consequences”, Journal of Industrial Psychology[1] [2] [3] , 31(4), 1-6.
• Dünya Bankası, (2015). Türkiye’de Çocuk Bakım Hizmetlerinde Arz ve Talep Durumu: Bir Karma Yöntem Çalışması. Washington DC: The World Bank.
• Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü, [OECD], (2020) “COVID-19: Protecting People and Societies”, https://www.oecd.org/inclusive-growth/resources/COVID-19-Protecting-people-and-societies.pdf. (09.02.2023).
• Etiler, N. (2017) “Kesişmeyen Kümeler: Kadın Emeği ve Ücret”, Türk Tabipler Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 19-27.
• Gaunt, R., ve Benjamin, O. (2007) “Job İnsecurity, Stress And Gender: The Moderating Role Of Gender İdeology”, Community, Work and Family, 10(3), 341-355.
• Geçdoğan Yılmaz, R., (2020) “Sınıf Öğretmenlerinin İş Güvencesi Algıları İle Mesleki Benlik Saygıları Arasındaki İlişkide Örgütsel Muhalefetin Aracılık Etkisi”, Basılmamış Doktora Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Greenhalgh, L., ve Rosenblatt, Z. (1984) “Job İnsecurity: Toward Conceptual Clarity”, Academy of Management Review, 9(3), 438-448.
• Halaçlı, B., ve Karaalp-Orhan, H. (2022) “Türkiye’de Cinsiyete Dayalı Ücret Eşitsizliği: İşveren Yönlü Bir Analiz”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (61), 65-90.
• Heaney, C. A., Israel, B. A., ve House, J. S. (1994) “Chronic Job Insecurity Among Automobile Workers: Effects On Job Satisfaction And Health”, Social Science & Medicine, 38(10), 1431-1437.
• Hui, C., ve Lee, C. (2000) “Moderating Effects Of Organization-Based Self-Esteem On Organizational Uncertainty: Employee Response Relationships”, Journal of Management, 26(2), 215-232.
• İlkkaracan, İ. (2018) “Toplumsal Cinsiyet Eşitlikçi, Sürdürülebilir Büyüme ve Kalkınma için Mor Ekonomi”, (Der. Çağla Ünlütürk Ulutaş). Feminist Sosyal Politika, 31-66, Notabene Yayınları, İstanbul.
• İlter, M. S. (2019) “Türkiye’de Refah Devleti Modeli’nin Yeniden Yapılandırılması ve Kadın İstihdamı Üzerine Etkileri”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Dergisi (MAKUUBD), 3(2), 185-205.
• Kaya, G. (2018) “Azgelişmiş Bölgenin Tekstil Sektöründe Kadın İşçi Olmak (Adıyaman Örneği)”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(68), 1502-1517.
• Kaya, G., ve Selim, R. (2018) “The Gender Wage Inequality İn Turkey”, PressAcademia Procedia (PAP), 408-413.
• Kim, M.-J., ve Kim, B.-J. (2020) “Analysis of the Importance of Job Insecurity, Psychological Safety and Job Satisfaction in the CSR-Performance Link”, Sustainability, 12(9), 3514, 1-16.
• Koç, Y. (2001) Taşeronluk ve Fason Üretim: Sorunlar, Çözümler, Türk-İş Eğitim Yayınları, İstanbul.
• Larson, J. H., Wilson, S. M., ve Beley, R. (1994) “The Impact Of Job Insecurity On Marital And Family Relationships”, Family Relations, 138-143.
• Mauno, S., ve Kinnunen, U. (1999) “Job Insecurity And Well-Being: A Longitudinal Study Among Male And Female Employees in Finland”, Community, Work ve Family, 2(2), 147-171.
• Mauno, S., ve Kinnunen, U. (2002) “Perceived Job Insecurity Among Dual-Earner Couples: Do Its Antecedents Vary According To Gender, Economic Sector And The Measure Used?”, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 75(3), 295–314.
• Özkan, G., ve Özkan, B. (2010) “Kadın Çalışanlara Yönelik Ücret Ayrımcılığı ve Kadın Ücretlerinin Belirleyicilerine Yönelik Bir Araştırma”, Çalışma ve Toplum, 1(24), 91-104.
• Pala Kocalar, H. Z. (2013) Kadınların Sendikalaşmaya Bakış Açısı: Denizli İli Örneği, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi.
• Pınarcıoğlu, N. Ş. ve Soyseçkin, İ. D. (2018) “Erken Çocukluk Bakım ve Eğitim Hizmetleri Haritalandırma Çalışması”, ILO Publications.
• Richter, A. (2011) “Job insecurity and its consequences: Investigating moderators, mediators and gender”, (Doctoral dissertation), Department of Psychology, Stockholm University.
• Rosenblatt, Z., ve Ruvio, A. (1996) “A Test Of A Multidimensional Model Of Job Insecurity: The Case Of Israeli Teachers”, Journal of organizational behavior, 17(S1), 587-605.
• Rosenblatt, Z., Talmud, I., ve Ruvio, A. (1999) “A Gender-Based Framework Of The Experience Of Job Insecurity And Its Effects On Work Attitudes”, European Journal of work and organizational psychology, 8(2), 197-217.
• Savage, M. (2020) “How Covid-19 is Changing Women’s Lives” https://www.bbc.com/worklife/article/20200630-how-covid-19-is-changing-womens-lives (27.01.2024).
• Seçer, B. (2011) “İş Güvencesizliğinin İçsel İşten Ayrılma ve Yaşam Doyumuna Etkisi”, İş Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 13(4), 43-60.
• Seven, M., ve Engin, A. (2007) “Türkiye'de Kadının Eğitimi Alanındaki Eşitsizlikler”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 177-188.
• Soelton, M., Amaelia, P., ve Prasetyo, H. (2020) “Dealing with Job Insecurity, Work Stress, and Family Conflict of Employees”, 4th International Conference on Management, Economics and Business (ICMEB 2019), 167-174.
• 39. Sverke, M., ve Hellgren, J. (2002) “The Nature of Job Insecurity: Understanding Employment Uncertainty on the Brink of a New Millennium”, Applied Psychology, 51(1), 23-42.
• Sverke, M., Hellgren, J., ve Näswall, K. (2002) “No Security: A meta-analysis and Review of Job Insecurity and Its Consequences”, Journal of Occupational Health Psychology, 7(3), 242.
• Şimşek Ilkım, N., ve Derin, N. (2018) “Algılanan İş Güvencesizliği, İş Tatmini ve Birey-Örgüt Uyumu Kavramları Arasındaki İlişkiler”, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 18(36), 238-254.
• Taşdelen, P., ve Ateş, M. (2012) “Evde Bakım Gerektiren Hastaların Bakım Gereksinimleri ile Bakım Verenlerin Yükünün Değerlendirilmesi”, Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 9(3), 22-29.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı. (2018) “On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023): Kadının Kalkınmadaki Rolü”, Özel İhtisas Komisyon Raporu. T.C. Kalkınma Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Tilev, F. (2018) “Esnek Çalışma ve Kadın İstihdamı”, Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(2), 121-150.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu, (2013). Her Alandaki Kadın İstihdamının Artırılması ve Çözüm Önerileri Komisyon Raporu. Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu Yayınları No: 12, Ankara.
• Türkiye İstatistik Kurumu, (2015) https://tuikweb.tuik.gov.tr/prehaberbultenleri.do?id=18627 (09.02.2023)
• Türkiye İstatistik Kurumu, (2019) Aile Yapısı Araştırması 2019 http://www.tuik.gov.tr/prehaberbultenleri.do?id=21869 (09.02.2023).
• Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği, [TÜSİAD], (2019) “İş ve Özel Yaşam Dengesi Yolunda Çocuk Bakım ve Eğitim Kurumlarının Yaygınlaştırılması”, TÜSİAD Yayınları, İstanbul.
• Uluslararası Çalışma Örgütü, [ILO]. (1981) 156 Sayılı Sözleşme, https://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=normlexpub:12100:0::no:12100:p12100_ınstrument_ıd:312301:no (09.02.2023).
• Yüce-Selvi, Ü., ve Sümer, N. (2018) “İş Güvencesizliğinin Etkileri: Temel Yaklaşımlar ve Olumsuz Etkileri Düzenleyici Faktörler Üzerine Bir Derleme”, İş ve İnsan Dergisi, 5(1), 1-17.