Toplu Eylem ve Grev Hakkının Uluslararası Hukuk Penceresinden Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 67, 2405 - 2440, 01.01.2020

Mustafa Kılıçoğlu

Öz

Toplu eylem hakkı grev hakkını kapsayan temel bir haktır. Sendikal özgürlük kavramına toplu pazarlık özgürlüğünün birlikteliği içerisinde değer atfı gerekir. Çünkü her iki özgürlük birbirini tamamlar niteliktedir. Toplu eylem hakkı, uluslararası hukuk dışlanarak salt iç hukukun normatif düzenlemeleriyle yetinerek değerlendirilemez. Çünkü temel bir haktır. Dolayısıyla temel hakların korunması hükümlerinden yararlanır. Başta Uluslararası Çalışma Örgütü olmak üzere, uluslararası kuruluşların konuya yönelik çalışmaları göz önünde tutulmalıdır. Özellikle bu örgütün denetim organları kararları yol gösterici bir işleve sahiptir. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesini esas alan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının dikkatle gözlenmesi gerekir. Eşitlik ilkesi ve ayrımcılık yasağı göz önünde bulundurulmalıdır. Toplu eylem hakkının ya da grev hakkının içerik olarak toplu iş sözleşmesi prosedürü ile sınırlamak hak arama özgürlüğünün kullanımını kısıtlar. Barışçıl amaçlı ve ölçülü olmak koşuluyla toplu eylem hakkını kısıtlamak, anılan hakkın özünü zedeler

Anahtar Kelimeler

Toplu eylem hakkı, Grev, Eşitlik ilkesi, ILO

An Evaluation of The Right to Take Collective Action and Strike From The Perspective of International Law

Öz

The right to take collective action is a fundamental right including the right to strike. This right is valuable together with the trade union freedom and the freedom of collective bargaining, because both are complementary to each other. The right to take collective action cannot solely be assessed by the normative regulations of domestic law, excluding international law. Because it is a fundamental right. Therefore, it benefits from the protection of fundamental rights. The work of international organizations, especially by the International Labor Organization, should be considered in subject. In particular, the supervisory organs' decisions of this organization have a guiding function. European Court of Human Rights’ decisions based on the European Convention on Human Rights are must be carefully observed. The principle of equality and prohibitions of discrimination should be considered. Limiting content of the right to take collective action or the right to strike, by the collective agreement procedure, restricts the exercise of the right to legal remedies. Providing that it is peaceful and measured, limiting the right to take collective action undermines the essence of the said right

Anahtar Kelimeler

The right to take collective action, Strike, Principle of equality, ILO

Kaynakça

• Akbulut, O (2015) “AİHS ile AİHM Kararlarının İç Hukuka Etkisi”, İş Hukukunda Güncel Sorunlar, İstanbul, 21-52.
• Alpagut, G (2016) “Toplu Eylem Hakkı ve Sınırları- Yargıtay’ın Konuya İlişkin Bir Kararının Düşündürdükleri”, Prof. Dr. Fevzi Şahlanan’a Armağan, C.II, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C.LXXIV, Özel Sayı 2016, 855-879 (Karar İncelemesi).
• Alpagut, G (2014) “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 11.Maddesi ve Türk İş Hukuku’nun Değerlendirilmesi”, Prof. Dr. Turhan Esener Armağanı, I.İş Hukuku Uluslararası Kongresi, Ed.Yeliz Bozkurt Gümrükçüoğlu/Ender Demir, Ankara, 203-220.
• Arnauld, A (2014) “Hukuk Devleti”, Çev. Arslan Topakkaya, Anayasa Teorisi, Ed.Otto Depenhever/Christoph Grabenwarter, Çev. Ed. İlyas Doğan, B.1, Ankara.
• Aurelıus, M (2020) Kendime Düşünceler, B.7, İstanbul 2020(Girişte belirtilen alıntı eserin 67.sayfasında bulunmaktadır).
• Baycık, G (2019) Analysız of legislative gasps and recommended amendments for better compliance with İLO and EU standarts and social dialogue, freedom of association and right to collective bargaining European Union (EU), Ankara.
• Bellace, J R. (2014) “The ILO and The Right to Stirke”, İnternational Labour Review, Vol.153, No.1, 29-70.
• Çelik, A (2004) “Avrupa Birliği Hukukunda Sendikal Haklar (Toplu İşçi Hakları) ve Türkiye’nin Uyum Sorunları”, Hukuk ve Adalet Dergisi, S.3, Temmuz- Eylül, 1-23.
• Çil, Ş (2016) İş Hukuku, Yargıtay Kararları, B.7, Ankara
• Davidov, G (2012) “The Principle Of Proportinationality In Labor Law And Its impact On Precarıous Workers”, 34 Comparative Labor Law and Policy Journal, 63-80.
• Dereli, T (2013) “6356 Sayılı Yeni Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu: Genel Değerlendirme”, Çalışma ve Toplum, 2013/1, 41-64.
• Doğan, S (2014) “Toplu Eylem Hakkı ve Siyasi Grev Bazında Bir Yargıtay Kararı İncelemesi”, Çalışma ve Toplum, 2014/1, 305-333.
• Doğru, O (2008) İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi İçtihatları, C.3, İstanbul
• Dutertre, G (2007) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarından Örnekler, Ankara.
• Gülmez, M (2014) Sendikal Hakların Ulusalüstü Kuralları Oluşumu ve Uygulanması 1919-2014, B.2, Ankara
• Ekmekçi, Ö (2019) Toplu İş Hukuku Dersleri, B.2, İstanbul.
• Engin, M (2015) “Sendikal Hak ve Özgürlüklere İlişkin AİHM Kararları ve Türk Hukuku”, İş Hukukunda Güncel Sorunlar, İstanbul, 139-159.
• Eren, F (2019) Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, B.24, Ankara.
• Esener, T ve Demir, (2019) Toplu İş Hukuku, Toplu İş Sözleşmesi, İstanbul, 121.
• Grabenwarter, C (2014) “Hukuk Hiyerarşisinde Anayasa”, Çev. Hilal Kafkas, Anayasa Teorisi, Verfassungstheorte, Ed. Otto Depenhever/Christoph Grabenwarter, Çev.Ed. İlyas Doğan, 403-427.
• Gülmez, M (2009) İnsan Hakları ve Avrupa Birliği Hukukunda Ayrımcılığın Kaldırılması ve Türkiye, Ankara.
• Gülmez, M (2014) “Toplu Eylem Hakkına Dahil Protesto Grevleri, Yasa Dışı Grev Değildir”, Çalışma ve Toplum, 2014/14, 233-255.
• Güzel, A (2020) “İş Uyuşmazlıklarında Yeni Bir Sistem: Temyiz (Yargıtay) Yolunun Kapatılması, Eleştirisel Yaklaşım II”, Prof. Dr. Mehmet Emin Artuk’a Armağan, 487-533
• Güzel, A (1997) İLO “Normların İç Hukuka Etkisi ve Türk İş Hukukunun Gelişmesine Katkısı”, İLO Normları ve Türk İş Hukuku, Ankara, 5-49.
• İş Kanunu ve Yargıtay Uygulaması: Der. Seracettin Göktaş ve ark. C.1, Ankara 2019.
• Karakoç, Y (2014) “Anayasal Vergilendirme İlkeleri Üzerinde Bir Değerlendirme”, Prof. Dr. M. Polat Soyer’e Armağan, C.II, İzmir, 1259-1308
• Kaya, P.A (1999) Uluslararası çalışma Normları ve Türk İş Hukuku Üzerine Etkileri(Yayınlanmış Doktora Tezi), Ankara.
• Kaygusuz, Z (2016) Zor ve Silah Kullanmada “Standart Bir Uygulama Modeli” Ölçülülük İlkesi (GE-EL-OR Ölçü Testi), Doktora Tezi, Ankara.
• Kılıçoğlu, M (2013) 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Yorumu, Ankara.
• Kılıçoğlu, M/Şenocak,K (2013) İş Kanunu Şerhi, B.3, İstanbul.
• Kılıçoğlu, M/Şenocak,K (2007) İş Güvencesi Hukuku, İstanbul.
• Manav, Özdemir A. E (2006) “Uluslararası Çalışma Örgütü Sözleşmelerinin Türk İş Hukukunda Uygulanması”, İHSGHD, 52,2016, 1957-2006.
• Narmanlıoğlu, Ü(1990) Grev, Ankara.
• Narmanlıoğlu, Ü (1987) İş Hukuku II, Toplu İş İlişkileri, İzmir 2016, 553; Sur, Melda, Grev Kavramı, İzmir.
• Novitz, T (2016) “The EU and the Right of Strike: Regulation through the Back Door and Its Impact on Social Dialogue”, King’s Law Journal, 2016, Vol.27, No.1, s.46-66(https://doi.org/10.1080/09615768.2016.1148289, Erişim Tarihi 31.05.2020).
• Oğurlu, Y (2002) Karşılaştırmalı İdare Hukukunda Ölçülülük İlkesi, Ankara.
• Oğuzman, K (1984) Hukuki Yönden, İşçi- İşveren İlişkileri, C.1, B.3, İstanbul, 103.
• Öztürk, B (2016) “Karşılaştırmalı Hukuk ve Türk Hukukunda Grev(Toplu Eylem) Hakkının Değerlendirilmesi: Üç farklı Yargıtay Kararı Işığında Toplu Eylem Hakkı”, Çalışma ve Toplum, 2016/4, 1793-1835.
• Özveri, M (2020) “Barışçıl Toplu Eylem Hakkı”, Sosyal Politika İktisat Yazıları, Prof. Dr. Seyhan Erdoğdu’ya Armağan, 250-264
• Rottmann, F (2014) “İHAS’in 1.Maddesinde Düzenlenen Örgütlenme Özgürlüğünün Kapsamı ve Sınırlarına İlişkin İHAM İçtihadı ve Bu İçtihadın Ulusal Hukuka Etkisi”, Çev. Ömer Korkmaz, Prof.Dr.Turhan Esener Armağanı, I. İş Hukuku Uluslararası Kongresi, Ed. Yeliz Bozkurt Gümrükçüoğlu/Ender Demir, Ankara 2014, 191-202.
• Serozan, R (2014) Medeni Hukuk, Genel Bölüm/Kişiler Hukuku, B.5, İstanbul.
• Stylogiannis, C (2017) “The Protection of the Right to Strike Under The European Convention On Human Rights”, 2017, 141-167, UCL Journal of Law and Jurisprudence,6(1),Article6. 10.14324/111.2052-1871.082,Erişim Tarihi: 31.05.2020.
• Sur, M (2012) “6356 Sayılı Sendika ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nda Grev Hakkı”, Sicil, Aralık 2012, 163.
• Sur, M (1987) Grev Kavramı, İzmir.
• Sur, M (2019) İş Hukuku Toplu İlişkiler, B.8, Ankara.
• Şen, M (2003) Türkiye Cumhuriyetinin Onayladığı İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Alanındaki Çok Taraflı Uluslararası Sözleşmeler, Ankara.
• Tuncay, A.C /Savaş Kutsal, B (2019) Toplu İş Hukuku, B.7, İstanbul.
• Uluslararası Çalışma Ofisi: Örgütlenme Özgürlüğü, UÇÖ Örgütlenme Özgürlüğü Komitesi Yönetim Kurulu’nun Karar ve İlkelerinin Özeti, Çev. Çağla Ünlütürk, B.4, Ankara 2017.
• Uncular, S (2018) “The Right to Collective Actions Under European Law and Turkish Law: What Kind of Present and Future?”, European Labour Law Journal, Vol. 9(2), 144-170, Erişim Tarihi: 1.9.2020.
• Velyvyte, V (2015) “The Right to Strike in the European Union after Accession to the Eyropean Convention on Human Rights: Identify Conflict and Achieving Coherence, Human Rights Law Review, 2015,73-100.
• Yıldız, G. B (2014) “Türk İş Hukukunda Orantılılık İlkesi”, Prof.Dr.M.Polat Soyer’e Armağan, C.1, İzmir 2014, 681-707.
• AYMK, 17.1.2008 T, 2002/71E, 2008/44K, R.G. Tarih, Sayı: 03.04.2009-27189.
• AYMK 15.4.2015 T, Başvuru Numarası: 2013/1315, R.G.Tarih, Sayı: 20.6.2015- 29392
• AYMK 29.5.2019 T, Başvuru Numarası: 2016/15197, R.G.Tarih, Sayı: 18.7.2019/30835
• Y.HGKK, 22.11.2017Y, 2017/9-2170E, 2017/1426K, Özel- Kartoteks.
• Y.9HD, 25.09.2018T, 2018/3733E, 2018/16658K, Y.9HD, 31.3.2016T, 2015/29679E, 2016/7920 K, Y.22HD, 24.2.2014T, 2014/3002E, 2014/3578K; Özel Kartoteks.
• Y.9HD, 14.4.2008T, 2007/31299E, 2008/8687 K, İş Kanunu ve Yargıtay Uygulaması, Der.Seracettin Göktaş ve ark, C.1, Ankara 2019, s.691-693.
• Y.22HD, 2.11.2015T, 2015/21519E, 2015/29700K; Çil, Şahin, İş Hukuku, Yargıtay Kararları, B.7, Ankara 2016, s.1078-1084
• Y.22HD, 14.5.2013T, 2013/7515 E, 2013/10949K, Çalışma ve Toplum, S.2013/3, s.611-620
• Y.22HD 22.10.2013T, 2013/28041E, 2013/22041K, Özel Kartoteks.
• Y.7HD,3.12.2013T, 2014/7358E, 2014/13055K, Çalışma ve Toplum, S.2014/4, S.273-279.
• Y.9HD, 31.03.2016T, 2015/29679E, 2016/7920K, Özel-Kartoteks.
• Y.9HD, 25.09.2018T, 2018/3733E, 2018/16658K, Özel Katoteks.
• Y.9HD, 21.12.2015 T, 2016/5559E, 2016/5735K, Özel-Kartoteks.