Türkiye’de Sistemin “Milli Güvenlik” Algısı ve Bunun İşçi Hareketleri ve Sendikacılık Faaliyeti Üzerindeki Etkisi
Öz
Birçok ülkede, özgürlüklerin sanrılandırılmasının ölçütü olarak kullanılabilen Milli Güvenlik kavramı, Türkiye’de öncelikle askeri bürokrasinin sivil yönetimleri kontrol altında tutmanın bir aracına dönüşmüştür. Fakat bu kavram zamanla sivil yönetimler tarafından sivil toplumun demokratik taleplerini reddetme ve baskılamak üzere de kullanılmıştır. Nitekim olağan üstü dönemin ürünü olan 1982 Anayasasında Milli Güvenlik gerekçesi ile hak ve özgürlüklerin sınırlandırılabilmesine olanak veren düzenlenmelerin sivil yönetimler döneminde de korunması, anti-demokratik yapının içselleştiğini gösterir. Yasalarda tanımlı olmayan son derece muğlâk ve bu nedenle keyfi uygulamaların önünü açan bir kavram olan Milli Güvenlik gerekçesi ile grev gibi temel sendikal faaliyetlerin sınırlanması ve ertelenmesi, sendikaların sadece askeri dönemlerde değil sivil yönetimler döneminde de etkisizleştirilmesinin ve zayıflatılmasının bir aracı olmuştur. 148 yıllık bir örgütlenme öyküsüne sahip olan sendikal hareketin 125 yılının, anayasal hak ve hürriyetlerin birçoğunu ve gerektiğinde tümünü kısıtlayabilen ve hatta tamamen durdurulabilen. Sıkıyönetim Rejimi ve Olağanüstü Hal uygulaması altında geçmiş olması da ayrıca değerlendirilmesi gereken bir veridir. Makalemizde milli savunma kavramından milli güvenlik kavramına geçişin nedenleri ele alınacak, böylesi bir kavramsal değişikliğin genelde siyasal ve sosyal sonuçlarının neler olduğunu, ama özelde Türkiye’deki işçi hareketine olan etkisini incelenecektir. Zamanla işçi hareketini kontrol altında tutmak üzere kullanılan milli güvenlik kavramının, grev gibi temel sendikal faaliyetleri engellemede nasıl kullanıldığı irdelenecek, Milli Güvenlik kavramının toplumun demokratik taleplerini reddetmek ve baskılamak üzere zamanla sivil yönetimler tarafından da kullanıldığına örneklerle işaret edilecektir
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ahmad, Feroz; Ahmad, Bedia Turgay (1976) Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi: 1945–1971, Ankara, Bilgi Yayınları.
- Ankara İstiklal Mahkemesi Zabıtları–1926 (1993) Yayına Hazırlayan: Ahmed Nedim, İstanbul, İşaret Yayınları.
- Avcıoğlu, Doğan (1987) Türkiye’nin Düzeni: Dün Bugün Yarın, Birinci Kitap, İstanbul, Tekin Yayınevi.
- Çavdar, Tevfik (2004) Türkiye’nin Demokrasi Tarihi: 1839-1950, Ankara, İmge Yayınları.
- Çelik, Aziz (2005) “Cumhurbaşkanı'nın Sosyal Sorumluluğu” Radikal, 11 Eylül 2005.
- Çelik, Aziz (2007) “Yeni Sorun Alanları, Eğilimler ve Arayışlar”, Fikret Sazak (der.) Türkiye’de Sendikal Kriz ve Sendikal Arayışlar, Ankara, Epos.
- Çelik Aziz, (2008) “Milli Güvenlik Gerekçeli Grev Ertelemeleri”, Çalışma ve Toplum, 18, 87-135.
- Çelik, Seydi (2008), Osmanlı’dan Günümüze Devlet ve Asker, İstanbul, Salyangoz .
- Duran Lütfi (1970), “Sosyal Hareketler ve Milli Güvenlik”, İktisat ve Maliye, 17, 165-172
- Ekin, Nusret (1982) ‘Türkiye’de 1980 Öncesi Endüstri İlişkilerinin Genel Görünümü’, Sosyal Siyaset Konferansları 31. Kitaptan Ayrı Basım, İstanbul.
- Gemalmaz, Mehmet Semih; Gemalmaz, Haydar Burak (t.y) Ulusalüstü İnsan Hakları Standartları Işığında Türkiye’de Bilgi Edinme Düşünce-İfade ve İletişim Mevzuatı, İstanbul, Düşünce Suçu( ?)na Karşı Girişim Yayını.
- Goloğlu, Mahmut (1982) Demokrasiye Geçiş: 1946–1950, İstanbul, Kaynak Yayınları.
- Göldaş, İsmail (1997) Takrir-i Sükun Görüşmeleri: 1923 Seçimleri, Atama Meclis ve Sonrası, İstanbul, Belge Yayınları.
- Gülmez, Mesut (1998) ‘Dernek Kurma Hakkını Düzenleyen Yasalar’, Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi, C:1, İstanbul, Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Yayınları.
- Güzel, Şehmuz (1996) Türkiye’de İşçi Hareketleri: 1908–1984, İstanbul, Kaynak Yayınları.
- Işıklı, Alpaslan (1990) Sendikacılık ve Siyaset, Ankara, İmge Yayınları.
- Kansu, Ayku (2001) 1908 Devrimi, İstanbul., İletişim Yayınları.
- Kazgan, Gülten (2005) Türkiye Ekonomisinde Krizler (1929-2001): Ekonomi Politik Açısından Bir İnceleme, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi.Yayınları.
- Koç, Yıldırım (1992) Türkiye İşçi Sınıfı Tarihinden Yapraklar, İstanbul, Ataol Yayınları.
- Makal, Ahmet (1997) Osmanlı İmparatorluğu’nda Çalışma İlişkileri:1850-1921, Ankara, İmge Yayınları.
- Makal, Ahmet (2002) Türkiye’de Çok Partili Dönemde Çalışma ilişkileri: 1946-1963, Ankara, İmge Yayınları.
- Öz, Esat (1996) Otoriterizm ve Siyaset: Türkiye’de Tek Parti Rejimi ve Siyasal Katılma (1923-1945), Ankara, Yetkin Yayınları.
- Özdağ, Ümit (1991) Ordu-Siyaset İlişkisi: Atatürk ve İnönü Dönemleri, Ankara, Gündoğan Yayınları.
- Özdemir, Hikmet (1991) Sivil Cumhuriyet, İstanbul, Boyut Yayınları.
- Özveri, Murat (1991) Demokrasi, İşçi Hakları ve Yasalar, İstanbul, Selüloz-İş Yayınları.
- Bilgen, Pertev (1976) 1961 Anayasasına Göre Sıkıyönetim, İstanbul, İ. Ü. Hukuk Fakültesi Yayınları.
- Sülker, Kemal “Cumhuriyet Dönemi İşçi Hareketleri”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, 7. Cilt, İletişim Yayınları, 1843-1847.
- Sülker, Kemal (2004) Türkiye Sendikacılık Tarihi, İstanbul, Tüstav Yayınları.
- Şafak, Can (2008) 1971 Cam Grevleri, İstanbul, Kristal-İş.
- Şişmanov, Dimitır (1978) Türkiye İşçi ve Sosyalist Hareketi, İstanbul, Belge Yayınları.
- Şensoy, Naci (1947) “Osmanlı İmparatorluğunun Sıkı Yönetime Müteallik Mevzuat Üzerinde Sentetik Bir Deneme”, İÜ HFM, C: XIII,.104-115.
- Tanör, Bülent (1992) “Siyasal Tarih (1980-1995)”, Sina Akşin (Ed.)Türkiye Tarihi 5 Bugünkü Türkiye 1980-1995, C.5, İstanbul, Cem Yayınları .
- Tanör, Bülent (2004) Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları..
- Tanör, Bülent; Yüzbaşıoğlu, Nemci (2004) 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, İstanbul.
- Timur, Taner (1994) Türk Devrimi ve Sonrası, Ankara, İmge Yayınları.
- Timur, Taner (2003) Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş, Ankara, İmge Yayınları.
- Topalhan, Türker (2003) “275 ve 2822 Sayılı Yasalar Döneminde Grev Ertelemelerinin Mukayeseli Analizi”, Kamu-İş, C:7, 2/2003, 1-25.
- Tunaya, Tarık Zafer (1970) “Milli Güvenlik Kurulu ve Gerçekler”, Milliyet, 4 Nisan 1970, 2.
- Tunçay, Mete (1992) T.C.’nde Tek Parti Yönetiminin Kurulması (1923- 1931), İstanbul, Cem Yayınları.
- Türk Parlamento Tarihi, Milli Mücadele ve TBMM I. Dönem.
- Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi (1998), C:3, İstanbul Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını.
- Üskül, Zafer (1997), Siyaset ve Asker, Ankara, İmge Yayınları. DÜSTURLAR
- Düstur, 1.Tertip, C:4, s.4 -20.
- Düstur, 1.Tertip, C:4, s.4 -20.
- Düstur, 3. Tertip, C:6, s.89, 289.
- Düstur, 3. Tertip, C:3, s.70.
- Düstur, 4. Tertip, C:1, s.3-17.
- Düstur, 4. Tertip, C:1/I, s.8.
- Düstur, 3. Tertip, C:30, s.1077.
- TBMM Tutanak Dergisi, Dönem 8 (1949), Toplantı:4, C:23, 31. Birleşim, 18.1.1950
- Resmi Gazete, 15.05.1971, S:13837.
- Resmi Gazete, 27.4.1971, S:13820.
Öz
“National Security” Perception in Turkey and Its Impacts on the Labor Movement and Trade Union Activities The term “national security” applied as a ground for a limitation to the fundamental rights and freedoms has first and foremost turned out to be a means of control by the armed bureaucracy over the civil rulers in Turkey. However, this concept has, in time, been employed by the civil rulers as a means of denying the democratic claims put forward by, and of oppressing the civil society. The fact that the “national security” as a ground of limitation to the fundamental rights and freedoms originally provided for in the constitution of 1982, a constitution framed in an extraordinary time, has continued to be kept in the constitution may be seen as a sign of the fact that the antidemocratic structure has been embodied in the whole system as well. The fact that such activities of the trade unions as strikes shall be restricted or deferred on the ground of national security, a very vague term providing the authorities with an unlimited power of discretion in the said sense has given rise to weakening and depowering the trade unions during not only the military rulings but also the civil rulings. In the last one hundred and twenty-five years of the trade union movements, the origins of which can be traced from one and half a century around, it is important to note that the country has been ruled under either the state of emergency or the martial law. In this article, the reasons of the shift from the concept of national defense to the concept of national security will be considered; what the political and social results of such conceptual switch in general, and the impact of such conceptual change, in particular, on the labor movements in Turkey may be will also be analyzed. How the concept of national security, which has employed in time to maintain control of the labor movements, has been used to hamper such activities of trade unions as strikes will be explored, and how this concept has also been pressed by the civil rulers into service to abnegate the democratic claims put forward by, and to oppress the civil society will be examined through the historical examples standing out to support this argument
Anahtar Kelimeler
National security trade unionsi military coup strikes martial law
Kaynakça
- Ahmad, Feroz; Ahmad, Bedia Turgay (1976) Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi: 1945–1971, Ankara, Bilgi Yayınları.
- Ankara İstiklal Mahkemesi Zabıtları–1926 (1993) Yayına Hazırlayan: Ahmed Nedim, İstanbul, İşaret Yayınları.
- Avcıoğlu, Doğan (1987) Türkiye’nin Düzeni: Dün Bugün Yarın, Birinci Kitap, İstanbul, Tekin Yayınevi.
- Çavdar, Tevfik (2004) Türkiye’nin Demokrasi Tarihi: 1839-1950, Ankara, İmge Yayınları.
- Çelik, Aziz (2005) “Cumhurbaşkanı'nın Sosyal Sorumluluğu” Radikal, 11 Eylül 2005.
- Çelik, Aziz (2007) “Yeni Sorun Alanları, Eğilimler ve Arayışlar”, Fikret Sazak (der.) Türkiye’de Sendikal Kriz ve Sendikal Arayışlar, Ankara, Epos.
- Çelik Aziz, (2008) “Milli Güvenlik Gerekçeli Grev Ertelemeleri”, Çalışma ve Toplum, 18, 87-135.
- Çelik, Seydi (2008), Osmanlı’dan Günümüze Devlet ve Asker, İstanbul, Salyangoz .
- Duran Lütfi (1970), “Sosyal Hareketler ve Milli Güvenlik”, İktisat ve Maliye, 17, 165-172
- Ekin, Nusret (1982) ‘Türkiye’de 1980 Öncesi Endüstri İlişkilerinin Genel Görünümü’, Sosyal Siyaset Konferansları 31. Kitaptan Ayrı Basım, İstanbul.
- Gemalmaz, Mehmet Semih; Gemalmaz, Haydar Burak (t.y) Ulusalüstü İnsan Hakları Standartları Işığında Türkiye’de Bilgi Edinme Düşünce-İfade ve İletişim Mevzuatı, İstanbul, Düşünce Suçu( ?)na Karşı Girişim Yayını.
- Goloğlu, Mahmut (1982) Demokrasiye Geçiş: 1946–1950, İstanbul, Kaynak Yayınları.
- Göldaş, İsmail (1997) Takrir-i Sükun Görüşmeleri: 1923 Seçimleri, Atama Meclis ve Sonrası, İstanbul, Belge Yayınları.
- Gülmez, Mesut (1998) ‘Dernek Kurma Hakkını Düzenleyen Yasalar’, Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi, C:1, İstanbul, Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Yayınları.
- Güzel, Şehmuz (1996) Türkiye’de İşçi Hareketleri: 1908–1984, İstanbul, Kaynak Yayınları.
- Işıklı, Alpaslan (1990) Sendikacılık ve Siyaset, Ankara, İmge Yayınları.
- Kansu, Ayku (2001) 1908 Devrimi, İstanbul., İletişim Yayınları.
- Kazgan, Gülten (2005) Türkiye Ekonomisinde Krizler (1929-2001): Ekonomi Politik Açısından Bir İnceleme, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi.Yayınları.
- Koç, Yıldırım (1992) Türkiye İşçi Sınıfı Tarihinden Yapraklar, İstanbul, Ataol Yayınları.
- Makal, Ahmet (1997) Osmanlı İmparatorluğu’nda Çalışma İlişkileri:1850-1921, Ankara, İmge Yayınları.
- Makal, Ahmet (2002) Türkiye’de Çok Partili Dönemde Çalışma ilişkileri: 1946-1963, Ankara, İmge Yayınları.
- Öz, Esat (1996) Otoriterizm ve Siyaset: Türkiye’de Tek Parti Rejimi ve Siyasal Katılma (1923-1945), Ankara, Yetkin Yayınları.
- Özdağ, Ümit (1991) Ordu-Siyaset İlişkisi: Atatürk ve İnönü Dönemleri, Ankara, Gündoğan Yayınları.
- Özdemir, Hikmet (1991) Sivil Cumhuriyet, İstanbul, Boyut Yayınları.
- Özveri, Murat (1991) Demokrasi, İşçi Hakları ve Yasalar, İstanbul, Selüloz-İş Yayınları.
- Bilgen, Pertev (1976) 1961 Anayasasına Göre Sıkıyönetim, İstanbul, İ. Ü. Hukuk Fakültesi Yayınları.
- Sülker, Kemal “Cumhuriyet Dönemi İşçi Hareketleri”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, 7. Cilt, İletişim Yayınları, 1843-1847.
- Sülker, Kemal (2004) Türkiye Sendikacılık Tarihi, İstanbul, Tüstav Yayınları.
- Şafak, Can (2008) 1971 Cam Grevleri, İstanbul, Kristal-İş.
- Şişmanov, Dimitır (1978) Türkiye İşçi ve Sosyalist Hareketi, İstanbul, Belge Yayınları.
- Şensoy, Naci (1947) “Osmanlı İmparatorluğunun Sıkı Yönetime Müteallik Mevzuat Üzerinde Sentetik Bir Deneme”, İÜ HFM, C: XIII,.104-115.
- Tanör, Bülent (1992) “Siyasal Tarih (1980-1995)”, Sina Akşin (Ed.)Türkiye Tarihi 5 Bugünkü Türkiye 1980-1995, C.5, İstanbul, Cem Yayınları .
- Tanör, Bülent (2004) Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları..
- Tanör, Bülent; Yüzbaşıoğlu, Nemci (2004) 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, İstanbul.
- Timur, Taner (1994) Türk Devrimi ve Sonrası, Ankara, İmge Yayınları.
- Timur, Taner (2003) Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş, Ankara, İmge Yayınları.
- Topalhan, Türker (2003) “275 ve 2822 Sayılı Yasalar Döneminde Grev Ertelemelerinin Mukayeseli Analizi”, Kamu-İş, C:7, 2/2003, 1-25.
- Tunaya, Tarık Zafer (1970) “Milli Güvenlik Kurulu ve Gerçekler”, Milliyet, 4 Nisan 1970, 2.
- Tunçay, Mete (1992) T.C.’nde Tek Parti Yönetiminin Kurulması (1923- 1931), İstanbul, Cem Yayınları.
- Türk Parlamento Tarihi, Milli Mücadele ve TBMM I. Dönem.
- Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi (1998), C:3, İstanbul Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını.
- Üskül, Zafer (1997), Siyaset ve Asker, Ankara, İmge Yayınları. DÜSTURLAR
- Düstur, 1.Tertip, C:4, s.4 -20.
- Düstur, 1.Tertip, C:4, s.4 -20.
- Düstur, 3. Tertip, C:6, s.89, 289.
- Düstur, 3. Tertip, C:3, s.70.
- Düstur, 4. Tertip, C:1, s.3-17.
- Düstur, 4. Tertip, C:1/I, s.8.
- Düstur, 3. Tertip, C:30, s.1077.
- TBMM Tutanak Dergisi, Dönem 8 (1949), Toplantı:4, C:23, 31. Birleşim, 18.1.1950
- Resmi Gazete, 15.05.1971, S:13837.
- Resmi Gazete, 27.4.1971, S:13820.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Ocak 2010 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2010 Cilt: 2 Sayı: 25 |