Yeni Kapitalizmde Emeği Sorunsallaştırmak: Emeğin Maddi-Olmayan Görünümleri

Yıl 2010, Cilt: 1 Sayı: 24, 221 - 238, 01.01.2010

Burak Faik Emirgil

Öz

Bu çalışma, yeni kapitalizmin emek pratikleri ve çalışma süreçlerinin çalışanlar üzerindeki etkilerini incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın temel varsayımı, yeni kapitalizmin ortaya çıkardığı maddiolmayan emek pratiklerinin, endüstriyel döneme ait emeğin niteliği ve vasfına yönelik kategorileri giderek bulanıklaştırdığı ve parçaladığıdır. Bu etki ise, çalışanların yeni kapitalizmin ürünü olan farklı çalışma biçimlerini deneyimlemesi ve anlamlandırması bağlamında, emek pratikleri ve süreçlerinin benzeşmesi sonucunu doğurmaktadır. Bu temel varsayımdan hareketle, çalışmanın iki ana izleği bulunmaktadır. Yeni kapitalizmde emeğin yeni görünümlerini sorunsallaştıran bu iki izlekten ilki, Michael Hardt ve Antonio Negri’nin “İmparatorluk” adlı eserlerinde yer alan maddi-olmayan emek ve duygulanımsal emek yaklaşımlarından yola çıkarak sundukları analiz çerçevesidir. İkinci izlek ise, Richard Sennett’in “Karakter Aşınması” adlı çalışmasında ortaya koyduğu, yeni kapitalizmde maddi-olmayan emeğin çalışma yaşamındaki konumuna yönelik gözlem ve değerlendirmeleridir. Çalışma, maddi-olmayan emek süreçlerinin çalışanlar üzerindeki en doğrudan etkisinin, çalışma yaşamı ile gündelik yaşam/boş zaman arasındaki ayrımın belirsizleşmesi olduğu sonucuna varmaktadır. Bu sonuç ise, yeni kapitalizmin bireyler ve toplum üzerindeki etkilerini sınırlandırmaya yönelik olarak, çalışanlar tarafından yeni ortaklık alanlarının kurulmasının ve yeni kapitalizmin yeniden ürettiği toplumsal ilişkilerin sorgulanmasının gerekliliğini vurgulamaktadır

Anahtar Kelimeler

Yeni kapitalizm, Maddi-olmayan emek, Duygulanımsal emek

Duygulanımsal emek Problematızıng Labour In The New Capıtalısm: Immaterıal Aspects Of Labour

Öz

This study aims to examine and discuss the effects of new labour practices of the new capitalism on workers. The assumption of this study is immaterial labour practices in the new capitalism blurs and eliminates the categories of labour types and labour skills that belongs to industrial capitalism period. Moreover, various employment forms in the new capitalism cause to convergence of labour practices in the context of the work experience. On the basis of this assumption, this study stands on two main sources that problematize the new aspects of labour. The first source is the analysis framework, which presented by Michael Hardt and Antonio Negri in “Empire”, that debates the immaterial labour and affective labour approaches. The second source is Richard Sennett’s observations and evaluations, that argues in his powerful book “The Corrosion of the Character”, on the state of immaterial work in the new capitalism. The study concludes with the finding that the direct effect of immaterial labour practices blurs the boundaries between working time and everday life/leisure time. This finding has also emphasize the necessity to build new common areas by workers and to problematize new social relations which reproduced by the new capitalism intended for limiting the impacts on individuals and society

Anahtar Kelimeler

New Capitalism, Immaterial Labour, Affective Labour

Kaynakça

• Ainley, Patrick (2007), “Across the Great Divide. Welfare State to a New Market State: the Case of VET”, Journal of Vocational Education and Training, 59 (3), s. 369–384.
• Akalın, Ayşe (2007), “Duygulanım ve Duygulanımsal Emek Üzerine Notlar”, Birikim, Sayı: 217, s. 114–121.
• Buğra, Ayşe (2007), “Polanyi’s Concept of Double Movement and Politics in the Contemprorary Market Society”, Ayşe Buğra ve Kaan Ağartan (der.), Reading Karl Polanyi for the Twenty-First Century içinde, Palgrave Macmillan, s. 173–190.
• Buğra, Ayşe (2008a), Kapitalizm, Yoksulluk ve Türkiye’de Sosyal Politika, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Buğra, Ayşe (2008b), “Sınıf ve Siyaset”, Toplum ve Bilim, Sayı: 113, s. 9–20.
• Carls, Kristin (2007), “Affective Labour in Milanese Large Scale Retailing: Labour Control and Employees’ Coping Strategies”, Ephemera: theory, politics in organization, 7(1), s. 46–59.
• Castells, Manuel (2005), Ağ Toplumunun Yükselişi (çev. Ebru Kılıç), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Clarke, M. ve Patrickson, M. (2008), “The New Covenant of Employability”, Employee Relations, 30(2), s. 121–141.
• Deleuze, Gilles ve Guattari, Felix (2000), Anti-Oedipus: Capitalism and Schizophrenia, University of Minnesota Press, Tenth Printing, Minneapolis.
• Deleuze, Gilles ve Guattari, Felix (2005), A Thousand Plateaus: Capitalism and Schizophrenia, University of Minnesota Press, Eleventh Printing, Minneapolis.
• Department of Labour (1990), Secretary's Commission on Achieving Necessary Skills, http://wdr.doleta.gov/SCANS/injs/injs.pdf [Erişim Tarihi: 26.10.2007].
• Dirlik, Arif (2008), Post Kolonyal Aura: Küresel Kapitalizm Çağında Üçüncü Dünya Eleştirisi (çev. Galip Doğduaslan), Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Elliott, Brian ve Maclennan, David (1994), “Education, Modernity and Neo- conservative School Reform in Canada, Britian and the US”, British Journal of Sociology of Education, 15(2), s. 165–185.
• European Commission (2007), Employment in Europe 2007, European Communities, Belgium.
• Fortunati, Leopoldina (2007), “Immaterial Labor and Its Machinization”, Ephemera: theory, politics in organization, 7(1), s. 139–157.
• Grip, A., van Loo, J. ve Sanders, J. (2004), “The Industry Employability Index: Taking Acoount of Supply And Demand Characteristics”, International Labour Review, 143(3), s. 211-233.
• Gill, Rosalind ve Pratt, Andy (2008), “In the Social Factory?: Immaterial Labour, Precariousness and Cultural Work”, Theory, Culture & Society, 25 (7-8), s. 1-30.
• Gorz, André (1995), İktisadi Aklın Eleştirisi (çev. Işık Ergüden), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Gorz, André (2001), Yaşadığımız Sefalet (çev. Nilgün Tutal), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Hardt, Michael (1999), “Affective Labour”, Source: boundary 2, 26 (2), s. 89–100.
• Hardt, Michael ve Negri, Antonio (2003), İmparatorluk (çev. Abdullah Yılmaz), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Harvey, David (1999) Postmodernliğin Durumu (çev. Sungur Savran), Metis Yayınları, İstanbul.
• Harvey, David (2008), Umut Mekânları (çev. Zeynep Gambetti), Metis Yayınları, İstanbul.
• Hillage, Jim ve Pollard, E. (1998), Employability: Developing a Framework for Policy Analysis, Departman for Education and Employment (DfEE) Reasearch Brief, London. (http://www.employment- studies.co.uk/summary/summary.php?id=emplblty).
• Hochschild, Arlie (1983), The Managed Heart: The Commercialization of Human Feeling, The University of California Press, Berkeley.
• Jallade, Jean-Pierre (1989) “Recent Trends in Vocational Education and Training: an overview”, European Journal of Education, 24 (2), s. 103–125.
• Jessop, Bob (1999), “The Changing Governance of Welfare: Recent Trends in Primary Functions, Scale, and Models of Coordination”, Social Policy and Administration, 33(4), s. 343–359.
• Lazzarato, Maurizio (1996), “Immaterial Labour”, Paolo Virno ve Michael Hardt (der.), Radical Thought in Italy: A Potential Politics (Theory Out of Bounds) içinde, University of Minnesota Press, s. 133–150.
• Levy, Frank ve Murnane, Richard J. (2004), The New Division of Labor: How Computers Are Creating the Next Job Market, Princeton University Press, New York.
• Man, Fuat ve Öz, Cihan Selek (2009), “Göründüğün Gibi Olamamak Ya Da Olduğu Gibi Görünememek: Çağrı Merkezlerinde Duygusal Emek”, Çalışma ve Toplum, 20 (1), s. 75–94.
• McGovern, Patrick; Hill, Stephen vd. (2007), Market, Class and Employment, Oxford University Press, New York.
• Meda, Dominique (2005), Emek: Kaybolma Yolunda Bir Değer Mi?,