Yatay Örgütlenmelerden Bileşik Denetime: Çağdaş Örgütlerde İşgücü Denetimi

Yıl 2014, Cilt: 4 Sayı: 43, 97 - 124, 01.01.2014

Bahadır Nurol

Öz

Günümüzde yönetim alanına büyük ölçüde egemen olan bir yoruma göre, yoğun rekabet koşullarında hızlı ve doğru karar alma zorunluluğu duyan firmaların, yönetim anlayışlarında hiyerarşi ve disipline dayanan geleneksel stratejiyi terk ederek özerklik, inisiyatif, iletişim ve çoğulculuğu ön plana çıkaran yatay örgütlenmelere yöneldiği hususunda güçlü bir mutabakat söz konusudur. Ancak bu yorum, sistematik olarak kuşkuyla karşılanması gereken bir düşünceye kapı aralar: Bu, yönetimin “denetleme” işlevinden, piyasa koşullarının zorlamasıyla da olsa, demokratik bir uzlaşma lehine feragat ettiği düşüncesidir. Bu çalışmada, yeni yönetim modelinin işyerindeki tahakküm ilişkilerini ortadan kaldırmadığını, geleneksel dönemden miras kalan stratejileri toptan imha ederek değil, geçmişin mirasını kendi kullanımı için seçip uyarlayarak ilerlediğini öne sürülmektedir. Böylece, bir bütün olarak ele alındığında denetim stratejilerinin düzensiz, karmaşık, iç içe geçmiş niteliği ve bu stratejileri işyerindeki tahakküm ilişkilerinden bağımsız olarak ele almanın olanaksızlığı vurgulanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Denetim stratejileri, sorumlu otonomi, bürokratik denetim, teknik denetim, bileşik denetim

From the Horizontal Organizations to the Combined Control: Labour Control in the Contemporary Organizations

Öz

Today, according to the preeminent interpretation of the management field, there is a consensus that firms, whom need to be fast and correctly decide under the circumstances of intensified competition, leave the conventional strategy that is based on hierarchy and discipline, and they go towards horizontal organizations that give priority to autonomy, initiative, communication, and pluralism. Yet, this interpretation gives way to a notion, which must be systematically suspected: It is supposed that management renounces its “control” function, though with the compulsion of the conditions in the market, in favor of democratic compromise. This study claims that the new management model does not abolish the power relations, and it does not destroy inheritance of the conventional period’s strategies, but it chooses and adopts the inheritance of the past for its own use. Thus, it will be emphasized that it is impossible to consider the control strategies with their unordinary, complicated, intertwined features as strategies independent from the power relations in the work place

Anahtar Kelimeler

Control strategies, responsible autonomy, bureaucratic control, technical control, combined control.

Kaynakça

• Baldry, C., Bain, P., ve Taylor, P. (1998) ‘Bright satanic offices’: intensification, control and team taylorism”, P. Thompson ve C. Warhurst (der.) Workplaces of the Future içinde, London: Macmillan, 163-183.
• Boratav, K. (2010) Kapitalizm, Emperyalizm ve Türkiye, İstanbul: Yordam Kitap.
• Bradley, H., Erickson, M., Stephenson, C. ve Williams, S. (2002) Myths at Work, Cambridge: Polity Press.
• Braverman, H. (2008) Emek ve Tekelci Sermaye (çev. Ç. Çidamlı), İstanbul: Kalkedon Yayınları. (1974).
• Burawoy, M. (1979) Manufacturing Consent: Changes in the Labor Process Under Monopoly Capitalism, Chicago: University of Chicago Press.
• Burawoy, M. (1985) The Politics of Production: Factory Regimes Under Capitalism and Socialism, London: Verso.
• Clawson, D. ve Fantasia, R. (1983) “Beyond Burawoy: The Dialectics of Conflict and Consent on the Shop Floor”, Theory and Society, 12(5), 671-680.
• de Gaulejac, V. (2013) İşletme Hastalığına Tutulmuş Toplum: İşletme İdeolojisi, Yönetsel İktidar ve Toplumsal Taciz (çev. Ö. Erberk), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Dirlik, A. (2010) Postkolonyal Aura: Küresel Kapitalizm Çağında Üçüncü Dünya Eleştirisi (çev. G. Doğduaslan), İstanbul. Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Edwards, R. (1979) Contested terrain: The transformation of the workplace in the twentieth century, New York: Basic Books.
• Fişek, K. (2012) Yönetim, Ankara: Kilit Yayınları.
• Foucault, M. (1991) Hapishanenin Doğuşu (çev. M. A. Kılıçbay), Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Foucault, M. (2006) Deliliğin Tarihi (çev. M. A. Kılıçbay), Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Foucault, M. (2007) Cinselliğin Tarihi (çev. H. U. Tanrıöver), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Friedman, A. (1977a) Industry and Labour: Class Struggles at Work under Monopoly Capitalism, London: MacMillan.
• Friedman, A. (1977b) “Responsible autonomy versus direct control over the labour process”, Capital and Class, 1, 43-57.
• Fuller, L. and Smith, V. (1991) “Consumer Reports: Management by Customers in a Changing Economy”, Work, Employment and Society, 5(1), 1-16.
• Gartman, D. (1983) “Structuralist Marxism and the Labor Process: Where Have the Dialectics Gone?”, Theory and Society, 12(5), 659-669.
• Gorz, A. (2001) Yaşadığımız Sefalet: Kurtuluş Çareleri (çev. N. Tutal), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Greenbaum, J. (1996) “Back to Labor: Returning to Labor Process Discussions in the Study of Work”, M. S. Ackerman (der.). CSCW '96 Computer- Supported Cooperative Work 96: 16-20 Kasım 1996- Boston: Proceedings içinde, New York. ACM, 229-237.
• Greenbaum, J. (1997) “Spread Over Time and Place: Redivided labor and the role of technical infrastructure”, M. Wardell, P. Meiksins ve T. Steiger (der.) Rethinking the Labor Process içinde, Albany: Suny Press, 79-92.
• Greenbaum, J. (1998) “The Times They are A’Changing: Dividing and Recombining Labour Through Computer Systems”, P. Thompson ve C. Warhurst (der.) Workplaces of the Future içinde, London: Macmillan, 124-141.
• Güney, S. (2007) “Yönetim ve Organizasyonun Bazı Temel Kavramları”, S. Güney (der.). Yönetim ve Organizasyon içinde, Ankara: Nobel Yayın, 25-58.
• Harvey, D. (2008) Umut Mekanları (çev. Z. Gambetti), İstanbul: Metis Yayınları.
• Harvey, D. (2012) Marx’ın Kapital’i İçin Kılavuz (çev. B. O. Doğan), İstanbul: Metis Yayınları.
• Hawker, S. ve Hawkins, J. M. (2000) The Oxford Popular Dictionary (4. bs.). Oxford: Oxford University Press.
• Littler, C. R. (1978) “Understanding Taylorism”, British Journal of Sociology, 29(2), 185–202.
• Littler, C. R. (1982) The Development of the Labour Process in Capitalist Societies: A Comparative Analysis of Work Organisation in Britain, USA and Japan, London: Heinemann.
• Mahçupyan, E. (1998) Türkiye’de Merkeziyetçi Zihniyet, Devlet ve Din, İstanbul: Yol Yayınları.
• Marx, K. (2011) Kapital I (çev. N. Satlıgan ve M. Selik), İstanbul: Yordam Kitap.
• Mattelart, A. (2004) Bilgi Toplumunun Tarihi (çev. H. Yücel), İstanbul: İletişim.
• McCammon, H. J. ve Griffin, L. J. (2000) “Workers and Their Customers and Clients”, Work and Occupations, 27(3), 278-293.
• Meiksins, P. (2003) “İş Hayatı, Yeni Teknoloji ve Kapitalizm”, R. W. McChesney, E. M. Wood ve J. B. Foster (Haz.) Kapitalizm ve Enformasyon Çağı: Küresel İletişim Devriminin Politik Ekonomisi (çev. E. Baltacı, N. S. Çınga ve Ö. Yalçın) içinde, Ankara: Epos Yayınları, 177–192.
• Paksoy, M. (2007) “Toplam Kalite Yönetimi”, S. Güney (der.) Yönetim ve Organizasyon içinde, Ankara: Nobel Yayın, 567-592.
• Prechel, H. (2002) “The Labor Process and the Transformation of Corporate Control in the Global Economy”, B. Berberoglu (der.). Labor and Capital in the Age of Globalization: The Labor Process and the Changing Nature of Work in the Global Economy içinde, New York: Rowman & Littlefield Publishers, Inc., 51-68.
• Rasmussen, E. ve Jackson, A. (1999) “Employment relations in the New Zealand Banking Industry”, M. Regini, J. Kitay ve M. Baethge (der.), From Tellers to Sellers: Changing Employment Relations in Banks içinde, Cambridge: The MIT Press, 95-127.
• Ritzer, G. (2011) Küresel Dünya (çev. M. Pekdemir), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sennett, R. (2005) Saygı (çev. Ü. Bardak), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sennett, R. (2009) Yeni Kapitalizmin Kültürü (çev. A. Onacak), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Simmel, G. (2009) Bireysellik ve Kültür (çev. T. Birkan), İstanbul: Metis Yayınları.
• Sturdy, A., Fleming, P. ve Delbridge R. (2010) “Normative Control and Beyond Contemporary Capitalism”, P. Thompson ve C. Smith (der.). Working Life: Renewing Labour Process Analysis içinde, New York: Palgrave Macmillan, 113-135.
• Thompson, P. (1989) The Nature of Work: An Introduction to Debates on the Labour Process, Basingstoke: Macmillan Press.
• Thompson, P. (2003) “Fantasy Island: a Labour Process critique of the ‘age of surveillance”, Surveillance & Society, 1(2), 138-151.
• Thompson, P. ve McHugh, D. (1995) Work Organisations: A Critical Introduction, London: Macmillan.
• Thompson, P. ve Ackroyd, S. (1995) “All Quiet on the Workplace Front? A Critique of Recent Trends in British Industrial Sociology”, Sociology, 29(4), 615-633.
• Urry, J. (1995) “Örgütlü Kapitalizmin Sonu”, S. Hall ve M. Jacques (der.) Yeni Zamanlar: 1990’larda Politikanın Değişen Çehresi içinde, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 95-104.
• Ülsever, C. (2005) XXI. Yüzyılda İnsan Yönetimi: Üretimin Temel Kaynağı İnsana Yeni Bir Bakış. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Weber, M. (1978) Economy and Society (çev. E. Fischoff, H. Gerth, A. M. Henderson, F. Kolegar, C. W. Mills, T. Parsons ve diğerleri), Berkeley: University of California Press.
• Yücesan-Özdemir, G. (2009) Emek ve Teknoloji Türkiye’de Sendikalar ve Yeni İletişim Teknolojileri, Ankara: Tan Kitabevi Yayınları.