İşyerinde Mobbingin Ceza Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 44, 221 - 258, 01.01.2015

Ahmet Taşkın

Öz

Bugün için mobbing, dünyanın her yerinde gittikçe daha fazla ilgi uyandıran ve üzerinde durulan bir kavram olmuştur. Birçok işyerinde mobbingin ciddi bir sorun olarak varlığı çeşitli belgelerle ve araştırmalarla ortaya konulmuştur. Ayrıca, özellikle de iş ve tazminat davalarına konu edilmiştir. Çünkü mobbing olarak kabul edilen davranışlar gerek mağdur, gerek işyeri ve gerekse toplum ve ekonomi açısından önemli sorunlara ve zararlara yol açmaktadır. Bu nedenle başlangıçta yasal olarak düzenleme altına alınmayan mobbing zamanla özel hukuk yasalarında yer almaya ve ceza yasalarında da yaptırım altına alınmaya başlanmıştır. Mobbing ülkemizde suç olarak düzenlenmiş olmasa da İş Kanunu dışında bazı yasalarda yer almaya başlamıştır. Mobbingin işyerlerinde meydana gelmiş olmasına rağmen İş Kanununda düzenlenmemiş olması önemli bir eksikliktir. Bununla birlikte mobbing süreci içinde yer alan bir kısım davranışların Ceza Kanunu açısından suç teşkil ettiği de bir gerçektir. Ancak, failin bir kısım davranışları suç teşkil etse de bir bütün olarak bakıldığında eylemleri mobbing sayılmayabilir. Bu makalede mobbing ile zaman zaman mobbing içinde de yer alan hakaret, tehdit, yaralama, eziyet, şantaj, iş ve çalışma hürriyetinin ihlali, sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi, cinsel saldırı, cinsel taciz ve görevi kötüye kullanmak gibi suçlara değinilmiştir. Mobbing sürecindeki bazı eylemler Türk Ceza Kanununda bazı suçları oluştursa da bu husus yeterli değildir. Mobbingle mücadelede mobbingin ayrı bir suç tipi olarak düzenlenmesi zorunludur

Anahtar Kelimeler

Mobbing, ceza hukuku, suç, işyeri

Mobbing in The Workplace Evaluation in Terms of Criminal Law

Öz

At the present time, mobbing, more and more interest all over the world, and has been focused on the concept. Mobbing is serious problem in many workplace and this point has been proven by evidences and researches. In addition, mobbing has been the subject of business and compensation cases. Because, behaviors which is accepted as mobbing, both in terms of business and society and the economy and lead to major problems and damages. For this reason, mobbing that was not regulated in laws initially to take part in civil law and criminal law sanctions under the law have been taken. In spite of the fact that mobbing was not regulated as a crime in our country in the past, some of the laws began to take place outside of the Labour Code. In spite of the mobbing come into existence in workplaces was not regulated at the the Labour Code which is a significant deficiency. However, it is undeniable the fact that some behaviors in the process of mobbing is a crime in terms of Criminal Code. On the other hand, the criminal behaviors of perpetrator are not mobbing actions on the whole. In this article, mobbing that often take place in the workplace with from time to time, the insults, threats, intentional injury, maltreatment, blackmail, a violation of the freedom of work, prevention of the use of trade union rights, sexual assault, sexual harassment and like malpractice crimes was discussed. Even if some actions of in the process of mobbing bring about, this issue is not enough. Mobbing must be arranged as a separate type of crime to fight against mobbing

Anahtar Kelimeler

Mobbing, criminal law, crime, workplace

Kaynakça

• ACAR, A.B. ve DÜNDAR G. (2008). İşyerinde Psikolojik Yıldırmaya (Mobbing) Maruz Kalma Sıklığı ile Demografik Özellikler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37 (2), s. 111- 120.
• ALTUNTAŞ, C. (2010). “Mobbing Kavramı ve Örnekleri Üzerine Uygulamalı Bir Çalışma”. Journal of Yasar University. Cilt: 18, Sayı: 5. s. 3001.
• ARSLAN, Ç. ve AZİZAĞAOĞLU, B. (2004). Yeni Türk Ceza Kanunu Şerhi, Ankara: Asil Yayınları.
• ARTUK, M. E. GÖKCEN, A. ve YENİDÜNYA, C. (2006). Ceza Hukuku Özel Hükümler. (7. Bası). Ankara.
• BAYKAL, A.N. (2005). Yutucu Rekabet: Kanuni Devrindeki Mobbing’den Günümüze. Sistem Yayıncılık. İstanbul.
• BAYRAM, S. (2010). “Mobbing’e Maruz Kalan İşçinin Yasal Hakları”. Mali Çözüm. Temmuz-Ağustos. s. 282.
• BAYRAM, S. (2011). “Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Başbakanlık Genelgesi”. Mali Çözüm. Mart-Nisan. s. 317 vd.
• BİLGEL, N., AYTAÇ, S. ve BAYRAM, N. (2011). İşyerinde Yıldırma Davranışı. Aytaç, S. ve Bayram, N. (Ed.), İşyerinde Şiddet içinde. (s. 73-100). İstanbul: Beta Yayınları.
• BOZBEL, S. ve PALAZ, S. (2007). “İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Hukuki Sonuçları”. TİSK Akademi, Cilt: 2, Sayı; 3. s. 66-81.
• BRIGITTE, K. (2004). Cortisol Day Profiles in Victims of Mobbing, Journal of Psychosomatic Research. No: 56.
• BÜTE, M. (2009). İşyerinde Psikolojik Yıldırma (Mobbing) Olgusu: Erzurum’da İlaç Mümessilleri Üzerinde Bir Araştırma. 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi. Eskişehir: 21-23 Mayıs.
• CENTEL, T. (2005). Yeni Türk Ceza Kanununda Çalışma Yaşamına İlişkin Düzenlemeler. Çimento İşveren Dergisi. 19 (5), s. 4-17.
• ÇELEBİ Ö. (2004). “İş İlişkisinde Manevi Taciz”. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. Prof. Dr. Erden Kuntalp’e Armağan. Cilt:1, Yıl:3, Sayı:1. s. 692.
• DAVENPORT, N. SWARTZ, R.D. ve ELLIOT, G.P. (2003). Mobbing İşyerinde Duygusal Taciz. Sistem Yayıncılık. İstanbul.
• EINARSEN, S. ve SKOGSTAD, A. (1996). “Bullying at Work: Epidemiological Findings in Public and Private Organizations”. European Journal of Work and Organizational Pschology. Volume: 5, Issue: 2. s. 185-201.
• EKİZ, V. (2010). İşletmelerde Yaşanan Psikolojik Şiddet. Atılım Üniversitesi SBE. Yüksek Lisans Tezi. Ankara. s. 7.
• ERDEM, M. R. ve PARLAK, B. (2010). Ceza Hukuku Boyutuyla Mobbing. TBB Dergisi. Sayı: 88, s. 261-288.
• GÖKÇE, A.T. (2008). Mobbing: İşyerinde Yıldırma Eğitim Örneği. Öğreti Yayınları. Ankara.
• GÖKÇE, A.T. (2012). “Mobbing: İş Yerinde Yıldırma Özel ve Resmi İlköğretim Okulu Öğretmen ve Yöneticileri Üzerinde Yapılan Bir Araştırma”. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi. 18. s. 273.
• GÜN, H. (2010). Çalışma Ortamında Psikolojik Taciz: Mobbing/Bullying. (2. Baskı). Ankara: Lazer Yayınları.
• HIRIGOYEN, M-F. (1998). Le Harcelement Moral. Editions La Decouverte et Syros. Paris.
• http://dictionary.cambridge.org/dictionary/british/mob_2?q=mobbing#mob_2_ 3 (ET: 02.04.2012)
• http://nedir.dictionarist.com/stalk (ET: 12.09.2014).
• http://tureng.com/search/stalk (ET: 12.09.2014).
• JENNIFER, D. COWIE, H. ve ANANIADOU, K. (2003). “Perception and Experience of Workplace Bullying in Five Different Working Populations”. Aggressive Behavior. 2, s. 492-493. (Aktaran: Necati CEMALOĞLU. “Örgütlerin Kaçınılmaz Sorunu: Yıldırma”. Bilig, Yaz / 2007. Sayı: 42, s. 112).
• JORDAN, P.J. ve SHEENAN, M. (2000). Stress and Managerial Bullying: Affective Antecedents and Consequences. Transcending Boundaries: Integrating People. Processes and Systems.Brisbane: Griffith University.
• KARACA, N.G. (2009).“AB Ülkelerinde İşyerinde Psikolojik Tacizin Boyutları, Psikolojik Tacizle Mücadele ve Bu Mücadelede Sendikaların Rolü”. Çimento İşveren Dergisi. Cilt: 23, Sayı: 5. Eylül 2009, s. 28.
• KILIÇ, S. T. (2006). Mobbing (İşyerinde Psikolojik Şiddet) Sanayi Sektöründe Yaşanan Mobbing Uygulamaları, Kişisel Etkileri, Örgütsel ve Toplumsal Maliyetleri. Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eskişehir.
• KÖK, S.B. (2006). İş Yaşamında Psiko-şiddet Sarmalı Olarak Yıldırma Olgusu ve Nedenleri”. Atatürk Üniversitesi İİBF. Erzurum 14. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 25-27 Mayıs.
• KÖSE, S. ve UYSAL, Ş. (2010). Kamu Personelinin Yıldırma (Mobbing) ve Boyutları Hakkındaki Düşünceleri Üzerine Bir Çalışma: Manisa Tarım İl Müdürlüğü Örneği. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 1 (8), s. 262-276.
• LEYMANN, H. (1996). “The Content and Development of Mobbing at Work”. European Journal of Work and Organizational Psychology. 5 (2), s. 165-184.
• MERAN, N. (2005). Kişilere Karşı Suçlar, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• MERCANLIOĞLU, Ç. (2010). Çalışma Hayatında Psikolojik Tacizin (Mobbing) Nedenleri, Sonuçları ve Türkiye’deki Hukuksal Gelişimi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2 (2), s. 37-46.
• MIKKELSEN, E.G. ve EINARSEN, S. (2002). “Relationships Between Exposure to Bullying at Workand Psychological and Psychosomatic Health Complaints: The Role of State Negative Affectivity and Generalized Self- Efficacy”. Scandinavian Journal of Psychology. Volume: 43, Issue: 5, December. s. 397.
• NUHOĞLU, A. (2004). Türk Ceza Kanununda ve 2002 Tasarısında Cinsel Suçlar. Prof. Dr. Çetin Özek Armağanı. (s. 609-640). İstanbul: Galatasaray Üniversitesi Yayınları.
• ÖNOK, R. M. (2006). Uluslararası Boyutuyla İşkence Suçu. Ankara: Seçkin Yayınları.
• ÖZEN, M. (2008). Hakaret Suçu ve İnternet Yoluyla İşlenmesi. TBB Dergisi, 75, s. 94-108.
• ÖZTÜRK, M. O. (2006). Türk Ceza Kanununda İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Suçu. İstanbul: Legal Yayınları.
• SMITH, Peter K. vd (2002). Definitions of Bullying: A Comparison of Terms Used, and Age and Gender Differences, in a Fourteen-Country International Comparison, Child Development, July-August, 73 (4).
• SOKULLU-AKINCI, Füsun. (2011). İşyerinde Şiddet ile Savaşım ve Hukuksal Boyutları. Aytaç, S. ve Bayram, N. (Ed.), İşyerinde Şiddet içinde (s. 101-150). İstanbul: Beta Yayınları.
• SOYER, S. (2006). İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlaliyle Sendikal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçlarına İlişkin Bazı Düşünceler. Hukuki Perspektifler Dergisi, 7, s. 99-108.
• SUTTON, R.I. (2008). İşyerinde Pisliklere Hayır Kuralı. (Çev. Selen Y. Kölay). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• ŞEN, E. (2006). Türk Ceza Kanunu Yorumu, (Cilt: 1), İstanbul: Vedat Yayıncılık.
• ŞEN, S. (2009). “Psikolojik Taciz ve İş Hukuku Boyutu”. Çimento İşveren. Eylül 2009. s. 49.
• TETİK, S. (2010). Mobbing Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12 (18), s. 81-89.
• TEZCAN, D., ERDEM, M. R. ve ÖNOK R. M. (2007). Teorik ve Pratik Ceza Hukuku, (5. Baskı). Ankara.
• TINAZ, P. (2006). Mobbing: İşyerinde Psikolojik Taciz. Çalışma ve Toplum. 10 (3), s. 13-28.
• TINAZ, P., BAYRAM, F. ve ERGİN, H. (2008). Çalışma Psikolojisi ve Hukuki Boyutlarıyla İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing). İstanbul: Beta Yayınları.
• KARATUNA, I. ve TINAZ, P. (2010). İşyerinde Psikolojik Taciz. Ankara: TÜRK- İŞ Yayınları.
• TOROSLU, N. (2005). Ceza Hukuku Özel Kısım, Ankara: Savaş Yayınları.
• TUTAR, H. (2004). İş Yerinde Psikolojik Şiddet. Ankara: Platin Yayınları.
• WESTHUES, K. (2002). The Mobbings at Medaille College. Canada: University of Waterloo.
• www.ldoceonline.com/dictionary/stalking (ET: 12.09.2014).
• YAMAN, E. (2009). Yönetim Psikolojisi Açısından İşyerinde Psikoşiddet- Mobbing. Ankara: Nobel Yayınları.
• Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun, 02.11.2011 Tarih, 2011/9-590 Esas ve 2011/677 sayılı Kararı.
• Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun, 25.09.2013 Tarih, 2012/9-1925 Esas ve 2013/1407 sayılı Kararı.
• YAŞAR, O. GÖKCAN, H. T. ve ARTUÇ, M. (2010). Yorumlu ve Uygulamalı Türk Ceza Kanunu. (Cilt: 3), Ankara: Adalet Yayınevi.
• YERLİ, T. “İşyeri Hekimi Mobbing Karşısında Kurban mı, Kurtarıcı mı?”. CHD. Yıl: 4, Sayı: 4. Aralık, 2009.