Türkiye’de Genç Kadın İşsizliği ve İşgücü Politikaları

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 68, 151 - 180, 01.01.2021

Hilal Kuvvetli Yavaş

Öz

Genç işsizliği Batılı ülkeler de dahil olmak üzere dünyanın pek çok yerinde en önemli ekonomik ve sosyal sorunlardan biridir. 2019 yılında dünya genelinde ortalama yüzde 13 olan genç işsizlik oranı, genel işsizlik oranının yaklaşık olarak 3 katıdır. 15-24 yaş grubundaki genç nüfusu 13 milyon olan Türkiye’de 2019 yılında genç işsizliği yüzde 25’i, işsiz genç nüfus ise 1 milyon 300 bini aşmıştır. Genç işsizliği sorununa cinsiyet penceresinden bakıldığında, dünyanın birçok yerinde olduğu gibi Türkiye’de de genç kadınların genç erkeklere kıyasla daha dezavantajlı olduğu görülmektedir. 2000’li yıllar boyunca artan genç kadın işsizliği 2019 yılında yüzde 30’u aşarken genç erkekler işsizliği yüzde 22 olarak gerçekleşmiştir. Bu süreçte genç kadınların işgücüne katılımında ve yükseköğretimdeki net okullaşma oranlarında olumlu gelişmeler yaşanmıştır. Ancak genç kadın işsizliği, genç erkek işsizliğine göre daha yüksek olmaya ve daha hızlı yükselmeye devam etmiştir. Her üç genç kadından birinin ne eğitimde ne de istihdamda olduğu Türkiye’de 20-24 yaş grubundaki kadınlar açısından tablo daha da vahim bir hal almıştır. Bu çalışmada, Türkiye’de 2000’li yıllarda genç kadın işsizliği genç erkek işsizliğiyle karşılaştırmalı olarak incelenecek, genç kadın işsizliğinin nedenlerine ve genç kadın işsizliğine yönelik işgücü politikalarına ilişkin analizlere yer verilecektir. Türkiye’nin 2000’li yıllardaki işgücü politikalarına ilişkin değerlendirmeler, Ulusal İstihdam Stratejisi ve kalkınma planları üzerinden yapılacaktır

Anahtar Kelimeler

Genç işsizliği, genç kadın işsizliği, işgücü politikaları, istihdam stratejisi, Türkiye.

Female Youth Unemployment and Labour Market Policies in Turkey

Öz

Youth unemployment is one of the most important economic and social problems in many parts of the world, including Western countries and Turkey. The youth unemployment rate, which was 13 percent worldwide in 2019, is approximately 3 times higher than the general unemployment rate. In the 15-24 age group young population of almost 13 million in 2019, youth unemployment is 25 percent in Turkey, while the unemployed young population has exceeded one million three hundred thousand. From a gender perspective, as in many parts of the world and in Turkey young women seem to be more disadvantaged in labor markets. The unemployment rate of young women, which persistently increased during the 2000s, exceeded 30 percent in 2019 while the unemployment rate of young men was 22 percent. In the 2000s, positive developments were experienced in the participation of young women in the labor force and net schooling rates in tertiary education. However, among the young unemployed, the proportion of young women remained higher than that of young men. One out of three young women are neither in employment nor in education in Turkey, but for the women who are in the 20-24 age group, the picture is even worse. In this study, the unemployment of young women in the 2000s in Turkey will be analysed comparatively with the unemployment of young men. The causes of young women unemployment, the labor market policies towards young women unemployment also will be analysed. For evaluating the labor market policies of Turkey in 2000’s, National Employment Strategy 20142023 , development plans will be examined

Anahtar Kelimeler

Youth unemployment, young women unemployment, labor market policies, employment strategy, Turkey

Kaynakça

• Assaad, R. ve Roudi-Fahimi, F. (2010) Youth in the Middle East and North Africa: Demographic Opportunity or Challenge?, file:///C:/Users/90532/Downloads/MENA.YouthUnemployment4_5%2 0(1).pdf, (03.05.2020).
• Bell, D. ve Blanchflower, D. (2010) Youth Unemployment: Deja Vu?, IZA Discussion Paper No. 4705.s
• Boratav, K. (2011) Türkiye İktisat Tarihi 1908-2009, 15. Baskı, Ankara: İmge Kitabevi.
• Boratav, K. (2015) Dünyadan Türkiye’ye İktisattan Siyasete, İstanbul: Yordam Kitap.
• Braunstein, E. (2012) Neoliberal Development Macroeconomics A Consideration of its Gendered Employment Effects, UNRISD Research Paper 2012–1.
• Carcillo, S., Fernández, R., Königs, S. ve Minea, A. (2015) NEET Youth in the Aftermath of the Crisis: Challenges and Policies, OECD Social, Employment and Migration Working Papers No. 164.
• Choudhry, M., Marelli, E. ve Signorelli, M. (2013) Youth And Total Unemployment Rate: The Impact of Policies And Institutions, https://www.researchgate.net/publication/265202166_Youth_and_total_u nemployment_rate_The_impact_of_policies_and_institutions, (12.02.2020).
• Çetinkaya, E. (2010) Genç İşsizliğin Teorik Açıklamaları, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi. 0(58), 45-57.
• ÇSGB (2017) Ulusal İstihdam Stratejisi (2014-2023) ve Eylem Planları (2017-2019), http://www.uis.gov.tr/media/1437/uis2014-2023.pdf, (03.03.2020).
• Dayıoğlu, M. ve Kırdar, M.G. (2010) Determinants of and Trends in Labor Force Participation of Women in Turkey. SPO and World BankbWelfare and Social Policy Analytical Work Program Working Paper No.5, March, http://documents1.worldbank.org/curated/en/466591468316462301/pdf/ 754670NWP0Box300Participation0Women.pdf, (15.05.2020).
• Dedeoğlu, S. (2017) “Türkiye’de Refah Devleti, Toplumsal Cinsiyet ve Kadın İstihdamı”, Saniye Dedeoğlu ve Adem Yavuz Elveren (der.) Türkiye’de Refah Devleti ve Kadın içinde, 2. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları, 211- 229.
• Dietrich, H. (2012) Youth Unemployment in Europe: Theoretical Considerations and Empirical Findings, Friedrich Ebert Stiftung Study, http://library.fes.de/pdf- files/id/ipa/09227.pdf, (15.12.2020).
• Dildar, Y. (2015) Patriarchal Norms, Religion and Female Labor Supply: Evidence from Turkey, https://paa2015.princeton.edu/papers/150368, (12.06.2020). DPT Sekizinci http://www.bilgitoplumu.gov.tr/wp- content/uploads/2015/01/Sekizinci_Kalkinma_Plani.pdf, (09.04.2020).
• Elder, S. ve Kring, S. (2016) Young And Female- A Double Strike? Gender Analysis of School-to-Work Transition Surveys in 32 Developing Countries, ILO Work4Youth Publication Series No.32.
• EU Council (2013) Council Recommendations of 22 April 2013 on establishing a Youth Guarantee, Official Journal of the European Union. Official Journal of the European Union (26.04.2013), Brussels, 2013a, s.1
• Goldin, C. (1994) The U-Shaped Female Labor Force Function In Economic Deevelopment And Economic History, NBER Working Paper Series No. 4707. https://www.nber.org/papers/w4707.pdf, (03.05.2020).
• Görlich, D., Stepanok, I. Ve Al-Hussami, F. (2013) Youth Unemployment In Europe And World: Causes, Consequences And Solutions, Kiel Policy Brief, https://www.econstor.eu/handle/10419/70102, (14.02.2020).
• Gündoğan, N. (1999) “Genç işsizliği ve Avrupa Birliği-ne Üye Ülkelerde Uygulanan Genç istihdam Politikaları”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 54(1), 63-79.
• Gürsel, S. ve Şahin, M.C. (2020) Uzun Süreli İşsizliğin Yarattığı Tehdit. BETAM Araştırma content/uploads/2020/04/ArastirmaNotu248.pdf, (06.06.2020). 20/248. https://betam.bahcesehir.edu.tr/wp
• Hossain, I., Mathbor, G.M. ve Semenza, R. (2013) Feminization and Labor Vulnerability in Global Manufacturing Industries: Does Gendered Discourse Matter?, Asian Social Work and Policy Review 7, 197–212.
• EIGE (2016) Poverty, gender and intersecting inequalities in the EU, file:///C:/Users/90532/Downloads/ti_pubpdf_mh0416244enn_pdfweb_2 0161208181320.pdf, (16.12.2020)
• ETF (2014) Active Labour Market Policies With A Focus On Youth, https://abdigm.meb.gov.tr/projeler/ois/egitim/017.pdf, (14.04.2020).
• ILO (2006) Global Employment Trends for Youth, 2006. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_emp/---emp_elm/--- trends/documents/publication/wcm_041929.pdf, (14.03.2020).
• ILO (2008) Breaking Gender Barriers For Young Women And Men, https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/@dgreports/@gender/docu ments/publication/wcms_097919.pdf, (11.04.2020).
• ILO (2018) World Employment Social Outlook: Trends 2018., https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/--- publ/documents/publication/wcms_615594.pdf, (02.05.2020).
• ILO (2019). A Quantum Leap For Gender Equality: For A Better Future of Work For All, International Labour Office. Geneva: ILO.
• ILO (2020) Global Employment Trends for Youth 2020: Technology And The Future of Jobs, https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/--- publ/documents/publication/wcms_737648.pdf, (10.03.2020).
• İlkkaracan, İ. (2012) “Why so Few Women in the Labor Market in Turkey?”, Feminist Economics, 18(1), 1-37.
• İŞKUR (2017) 2017 İşgücü Piyasası Araştırmaları Türkiye Raporu, https://media.iskur.gov.tr/15071/2017-yili-turkiye-geneli-ipa-raporu.pdf, (14.10.2020).
• İŞKUR (2018) 2018 İşgücü Piyasası Araştırması Türkiye Raporu 2018, https://media.iskur.gov.tr/22554/2018-yili-turkiye-geneli-ipa-raporu.pdf, (12.05.2020).
• İŞKUR (2019) 2019 İşgücü Piyasası Araştırması Türkiye Raporu 2019, https://media.iskur.gov.tr/34629/turkiye.pdf, (12.05.2020).
• Jimeno, J. ve Rodriguez-Palenzuela, D. (2002) Youth Unemployment In The OECD: Demographic Shifts, Labour Market Institutions, And Macroeconomic Shocks. ECB Working Paper No.155. Bakanlığı Kalkınma (2006) Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013), http://www.sbb.gov.tr/wp- content/uploads/2018/10/Dokuzuncu_Kalkinma_Plani_2007-2013.pdf, (09.04.2020).
• Kalkınma Bakanlığı (2013) Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018), http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Onuncu- Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-2014-2018.pdf, (09.04.2020).
• Kalkınma Bakanlığı (2018) On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023) İşgücü Piyasası ve Genç İstihdamı Özel İhtisas Komisyonu Raporu, http://www.sbb.gov.tr/wp- content/uploads/2020/04/IsgucuPiyasasi_ve_GencIstihdamiOzelIhtisasKo misyonuRaporu.pdf (04.04.2020).
• Kapar, R. (2005) “Aktif İşgücü Piyasası Politikaları”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 55(1), 341-371.
• Kepenek, Y. ve Yentürk, N. (1994) Türkiye Ekonomisi, Geliştirilmiş 6. Basım, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kolsuz, G. Ve Yeldan, E. (2014) “1980 Sonrası Türkiye Ekonomisinde Büyümenin Kaynaklarının Ayrıştırılması”, Çalışma ve Toplum, 1, 49-66.
• Konukman, A. ve Türeli, R.A. (2010) “Krizin Türkiye Ekonomisine Yansımaları ve Geleceğe İlişkin Düşünceler”, Ekonomik Yaklaşım, 21(75), 77-122.
• Korkmaz, A. ve Mahiroğulları, A. (2007) İşsizlikle Mücadelede Emek Piyasası Politikaları -Türkiye ve AB Ülkeleri, Genişletilmiş 2. Baskı, Bursa: Ekin Yayınevi.
• Loi, D., Patrizio, M. ve Lodovici, (2017) Young Women's unemployment in EU. Policy Department For Citizens’ Rights And Consitutional Affairs. https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2017/583125/IP OL_BRI(2017)583125_EN.pdf, (12.01.2020). MEB Milli Eğitim İstatistikleri http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_09/30102730_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2018_2019.pdf, (12.04.2020). Eğitim 2018/’19.
• Memiş, E, Öneş, U. ve Kızılırmak, B. (2017) “Kadınların Ev-kadınlaştırılması: Ücretli ve Karşılıksız Emeğin Toplumsal Cinsiyet Temelli Bir Analizi”, Saniye Dedeoğlu ve Adem Yavuz Elveren (der.) Türkiye’de Refah Devleti ve Kadın içinde, 2. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları, 159-182.
• Morris, E. (2006) Globalization And Its Effects On Youth Employment Trends In Asia. https://www.un.org/esa/socdev/unyin/workshops/regm_asia_ilo_elizabeth _morris_paper.pdf, (22.03.2020).
• Murat, S. ve Şahin, L. (2011) Nedenleri ve Sonuçları Bakımından Gençler Arasında Yaygınlaşan İşsizlik, Sosyoloji Konferansları (Prof. Dr. Mustafa E. Erkal’a Armağan). 44, 1-48.
• O’Higgins, N. (2015) Youth Unemployment. IZA Policy Paper No.103.
• OECD (2018) Bridging The Digital Gender Divide Include Upskill Innovate, http://www.oecd.org/internet/bridging-the-digital-gender-divide.pdf, (11.05.2020).
• Özer, M. ve Biçerli, K. (2004) Türkiye’de Kadın İşgücünün Panel Veri Analizi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 3(1), 55-86.
• Perrot, M. (2015) Young, Woman And Unemployed: The Triple Challenge. file:///C:/Users/90532/Downloads/gender_in_yee_pg_and_policies_fno_re port_eng.pdf, (04.04.2020).
• Pouget, J., Kramarz, F. ve Fougere, D. (2009) Youth Unemployment and Crime in France, Journal of the European Economic Association. 7(5): 909-938, DOI: 10.1162/JEEA.2009.7.5.909.
• Ryan, P. (2000), The School-to-Work Transition: A Cross-National Perspective, http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.195.7568&rep=re p1&type=pdf, (13.12.2000).
• Sarıtaş Eldem, C. (2015) Genç Kadın Emeği ve Sermaye Arasındaki Pazarlık: Devlet, Emek Piyasası ve Aile Bağlamında Bir İşsizlik Analizi, Fe Dergi: Feminist Eleştiri, 7(1), 16-31.
• SBB (2019) On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023), https://www.sbb.gov.tr/wp- content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf, (12.04.2020).
• Standing, G. (2019) Prekarya Yeni Tehlikeli Sınıf (çev. Ergin Bulut), 5. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• TCMB (2001) Türkiye’nin Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/26640b7b-9641-4c35-99ec- cd10a9d4e51b/program.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORK SPACE-26640b7b-9641-4c35-99ec-cd10a9d4e51b-m3fB7oF, (12.03.2020).
• Toksöz, G. (2016) Kadın’dan Aile’ye Geçiş AKP Döneminin İstihdam Politikalarının Toplumsal Cinsiyet Açısından Analizi, https://www.researchgate.net/publication/327593910_KADIN'DAN_AILE 'YE_GECIS_AKP_DONEMININ_ISTIHDAM_POLITIKALARININ_T OPLUMSAL_CINSIYET_ACISINDAN_ANALIZI/link/5b98deac299bf14 ad4d183a1/download, (12.01.2020).
• Toksöz, G. (2017) “Neoliberal Piyasa, Özel ve Kamusal Patriarka Çıkmazında Kadın Emeği”, Saniye Dedeoğlu ve Adem Yavuz Elveren (der.) Türkiye’de Refah Devleti ve Kadın içinde, 2. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları, 103- 126.
• United Nations (2018), World Youth Report: Youth And The 2030 Agenda For Sustainable Development, New York: UN Publications, https://www.un.org/development/desa/youth/wp- content/uploads/sites/21/2018/12/WorldYouthReport-2030Agenda.pdf, (16.12.2020).
• Yeldan, E. (2001) Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi: Bölüşüm, Birikim ve Büyüme, 2. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.