Avrupa Sosyal Şartı’nda Askeri Personelin Sendikal Hakları: Toplu Yakınma Örnekleri

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 68, 229 - 268, 01.01.2021

Nursel Durmaz Bodur

Öz

Avrupa Sosyal Şartı, sosyal ve ekonomik hakları korumaya alan bir Avrupa sözleşmesidir. Şart, toplu iş ilişkilerini düzenleyen maddelerinde askeri personelin örgütlenme hakkına ilişkin uygulanma ilkesini taraf devletlerin ulusal mevzuatlarına bırakmıştır. Bu nedenle Avrupa Sosyal Şartı’nda askeri personele sendikal hakların tanınıp tanınmadığı, araştırmanın temel konusunu oluşturmaktadır. Avrupa Sosyal Şartı’nın denetim mekanizmalarından biri olan toplu yakınma sistemi, sosyal hakların dava edilebilirliğini ortaya çıkarmaktadır. Bu çalışmada, Avrupa Konseyi’nin listesinde yer alan ve askeri personelin sendikal haklarını konu edinen toplu yakınmalar incelenmiştir. Çalışmada, belge incelemesine dayalı nitel bir araştırma yürütülmüştür. Sonuç olarak; Avrupa Sosyal Şartı’na göre, askeri personelin sendikal haklarının tamamen yasaklanamayacağı ve taraf devlet sınırlamalarının örgütlenme hakkının esasına aykırı olamayacağı tespit edilmiştir. Ayrıca, Sosyal Haklar Avrupa Komitesi’nin konuya ilişkin pek çok kararının askeri personelin sendikal haklarının korunması yönünde olduğu da görülmüştür

Anahtar Kelimeler

Avrupa Sosyal Şartı, Toplu Yakınma Sistemi, Silahlı Kuvvetler, Sendikal Haklar

Trade Union Rights of Military Personnel in The European Social Charter: Examples of The Collective Complaints

Öz

The European Social Charter is a European convention that protects social and economic rights. The Charter, in its articles regulating collective labor relations, leaves the principle of implementation of the right of military personnel to the national legislation of the states parties. For this reason, whether the military personnel are granted union rights in the European Social Charter constitutes the main subject of the research. The collective complaint system, which is one of the control mechanisms of the European Social Charter, reveals the justiciability of social rights. In this study, the collective complaints, among the list of Council of Europe, and which are also about the union rights of military personnel were examined. A qualitative research based on document analysis was conducted in the study. It has been determined, according to the European Social Charter, the union rights of military personnel cannot be completely banned and the restrictions made by the states parties cannot be against the principle of the right to organize. It was also argued that many decisions of the European Committee of Social Rights were to protect the union rights of military personnel

Anahtar Kelimeler

European Social Charter, Collective Complaint System, Armed Forces, Union Rights

Kaynakça

• Additional Protocol to The European Social Charter Providing for a System of Collective Complaints (Toplu Yakınma Usulünü Düzenleyen Avrupa Sosyal Şartına Ek Protokol), No: 158, https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/- /conventions/treaty/158 (17.06.2020).
• Akandji-Kombe, F. (2011) “Avrupa Sosyal Şartı’nın Yargılanabilirliği ve Toplu Şikâyetler Usulü”, III. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı, Kocaeli Üniversitesi, 99.
• Akıllıoğlu, T. (2004) Avrupa Sosyal Şartı Üzerine Bazı Gözlemler, http://www.idare.gen.tr/akillioglu-sosyalsart.htm (21.05.2014)
• Akıllıoğlu, T. (2010) Yenilenmiş Avrupa Sosyal Şartı’nda Toplu Şikâyet Usulü, http://www.yargitay.gov.tr/abproje/rt2.php (29.05.2014).
• Aydın, F. (ed) (2014) Avrupa Sosyal Şartı, ÇASGEM, Yayın No: 06.
• Bell, M. (2010) “Avrupa Sosyal Şartı Bağlamında Ayrımcılığa Karşı Toplu Şikâyetler Yoluyla Mücadele Etmek”, Olivier De Schutter (der.) Avrupa Sosyal Şartı: Avrupa İçin Yeni Bir Sosyal Anayasa içinde, 33-43.
• Brillat, R. (2011) “Avrupa Sosyal Şartı’nın 50 Yılı: 1961’den 2011’e, Türkiye ve Gelecek Perspektifleri”, III. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı, Kocaeli Üniversitesi, 42.
• Churchill, R. R. ve Khaliq, U. (2004) “The Collective Complaints System of the European Social Charter: An Effective Mechanism for Ensuring Compliance with Economic and Social Rights?”, EJIL, 15(3), 417–456.
• Çelik, A. (2005), “Avrupa Sosyal Şartı ve Türkiye’nin Çekinceleri”, Türk-İş Dergisi, Mayıs-Haziran, 91-99.
• Çelik, A. (2006), Sosyal Şart Şartsız Onaylanmalı, Radikal, 25.05.2006 (20.05.2014).
• Digest of The Case Law of The European Committee of Social Rights (2008) Council of Europe, https://rm.coe.int/168049159f (05.05.2020).
• Digest of The Case Law of The European Committee of Social Rights (2018) Council of Europe, https://rm.coe.int/digest-2018-parts-i-ii-iii-iv- en/1680939f80 (05.05.2020).
• ECHR (2006) Case of Tüm Haber Sen And Çınar V. Turkey, İnsan Hakları Avrupa https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22appno%22:[%2228602/95%22]} (21 Haziran 2020). Mahkemesi, Strasbourg,
• ECHR (2008) Case of Demir And Baykara V. Turkey, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi, Strasbourg, http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=00189558# {"itemid": ["001-89558"]} (21 Haziran 2014).
• Erdoğan, G. (2008) “Avrupa Sosyal Şartı ve Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı”, TBB Dergisi, 77, 123-166.
• ETUC'tan Sosyal Şart Atağı, http://www.tes-is.org.tr/TR/Genel/2007/etuc.html (05.07.2014)
• (Gözden Geçirilmiş) Avrupa Sosyal Şartının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı ve Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler ile Dışişleri Komisyonları Raporları (1/968), TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: 22, Yasama Yılı: 3, S. Sayısı: 977, 2, http://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem22/yil01/ss977m.htm (28.06.2014).
• Gadkowski, A. (2018) “The European Committee of Social Rights as a Monitoring Body in The System of The European Social Charter”, Adam Mickiewicz University Law Review, 8, 63-75.
• Gülmez, M. (1990) “Avrupa Sosyal Şartı’na Genel Bir Bakış ve Türkiye”, İnsan Hakları Yıllığı, 12, 91-124.
• Gülmez, M. (1993) “Toplu Pazarlık ve Grev Hakları ve Türkiye” Mesut Gülmez (der.) Avrupa Sosyal Şartı ve Türkiye Kolokyumu (Bildiriler ve Tartışmalar) içinde, Ankara: TODAİE Yayını, 119-152.
• Gülmez, M. (2001-2002) “Avrupa Birliği Hukukunda Sendikal Haklar ve Türkiye’nin Uyum Sorunu”, İnsan Hakları Yıllığı, 23-24,1-29.
• Gülmez, M. (2003) Avrupa Birliğinde Sosyal Politika, Ankara: Türkiye-AB Sendikal Koordinasyon Komisyonu Yayını.
• Gülmez, M. (2006) Sendikal Haklarda Uluslararası Hukuka ve Avrupa Birliği’ne Uyum Sorunu, Ankara: Belediye-İş Yayını.
• Gülmez, M. (2007) “Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı’na Uyum Sağlayabilecek miyiz?”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 12, 27-52.
• Gülmez, M. (2008) “Sendika Hakkı, Toplu Sözleşme ve Grevi de İçeren Toplu Eylem Haklarını Kapsar mı?”, Çalışma ve Toplum, 18, 137-169.
• Gülmez, M. (2014) “Sivil Memurlara Sendika Yasağı Kalktı, Ya Ötekiler?”, Muhammed Erdal (ed.) Yıldırım Uler’e Armağan içinde, Yakındoğu Üniversitesi Yayını, 283-306.
• Gülmez, M. (2016) “Anayasa Mahkemesi’nin Emniyet-Sen Kararı ve Değerlendirilmesi”, Karatahta, 5, 89-112.
• Işıklı, A. (1993) “Sendika Hakkı ve Türkiye”, Mesut Gülmez (der.) Avrupa Sosyal Şartı ve Türkiye Kolokyumu (Bildiriler ve Tartışmalar) içinde, Ankara: TODAİE Yayını, 105-112.
• Karadoğan, E. (2006) “Endüstri İlişkileri Açısından Askeri Personelin Sendika Kurma Hakkı”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• List of Complaints And State Of Procedure, https://hudoc.esc.coe.int/eng#{%22sort%22:[%22ESCPublicationDate%2 0Descending%22],%22ESCDcType%22:[%22DEC%22]} (10.04.2020).
• O’Cinneide, C. (2010) “Sosyal Haklar ve Avrupa Sosyal Şartı: Yeni Zorluklar ve Yeni Fırsatlar”, Olivier De Schutter (der.) Avrupa Sosyal Şartı: Avrupa İçin Yeni Bir Sosyal Anayasa içinde, 153-169.
• Roman, D. (2011) “İnsan Hakları Uluslararası Hukukunda Sosyal Hakların Yargılanabilirliği”, III. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı, Kocaeli Üniversitesi, 85.
• Schutter, O. (2010) “Avrupa Sosyal Şartı’nın İki Yaşamı”, Olivier de Schutter (der.) Avrupa Sosyal Şartı: Avrupa İçin yeni Bir Sosyal Anayasa içinde, 5-32.
• Sur, M. (2013) “6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun Uluslararası Normlar Açısından Değerlendirilmesi”, Çalışma ve Toplum, 39(4), 317-356.
• Turgay, F. (2012) “Avrupa Birliği Hukuku’nda Sendikal Hakların Yeri ve Türkiye’nin Uyumu”, İş Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 14(1), 26-46.
• Warneck W. ve Clauwaert S. (ed) (2007) Kamu Sektöründe Sendikal Hakları Daha İyi Savunmak ve Teşvik Etmek, Yönetici Özeti, Rapor: 105, ETUI-REHS/EPSU.