Esnek ve Güvencesiz Çalışma Bağlamında Türkiye’de Araştırma Görevlisi Olmak

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 60, 155 - 178, 01.01.2019

Hasan Bakır Erdal Eroğlu

Öz

Kapitalizm içerisine sürüklendiği krizden çıkış yolunu sermaye birikiminin yeniden değerlenebileceği alanların genişletilmesinde ve emeğin daha ucuz, esnek ve güvencesiz biçimlerde istihdam edilmesinde bulmaktadır. 1980’li yıllardan itibaren tüm dünya ülkelerinde uygulana gelen neo-liberal politikaların amacı da eğitim, sağlık ve barınma gibi emeğin yeniden üretimi için gerekli temel ihtiyaçların metalaştırılması ve istihdam piyasalarında esnek ve güvencesiz çalışma biçimlerinin yaygınlaştırılmasıdır. Güvencesiz işlerde çalışan ve prekarya olarak nitelenen bu sınıf her geçen gün büyümektedir. Bu makalenin konusunu üniversitelerde yaşanan neoliberal dönüşüm ve burada istihdam edilen 50/d’li araştırma görevlilerinin yaşadıkları işsizlik ve güvencesizlik sorunları oluşturmaktadır. Bu kapsamda doktora süresince 50/d kadrosunda güvencesiz bir şekilde istihdam edilen araştırma görevlilerinin doktora bitiminde yaşadıkları işsizlik sorunu, bu sorunu yaşayan araştırma görevlileriyle yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler çerçevesinde ve prekarya bağlamında ortaya konulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Esnek ve Güvencesiz İstihdam, 50/d’li Araştırma Görevlisi, Prekarya, Neoliberalizm, İşsizlik

Being a Research Assistant in Turkey within the Context of Flexible and Precarious Work

Öz

Capitalism tries to overcome its crisis through expanding into the areas where capital accumulation can be revaluated, and employment of cheaper, more flexible and precarious forms of labor is possible. The goal of neo-liberal policies that have been implemented all around the world since the 1980s is to commoditize the basic needs for the reproduction of labor, such as education, health and accommodation, and make flexible and precarious forms of employment common in employment markets. This class- working in precarious jobs and called the precariat-is growing day by day. This article focuses on the neo-liberal transformation of universities and the problems relating to unemployment and precarity faced by research assistants employed under the contract of 50/d. In this regard, the problems faced by these research assistants relating to unemployment and precarity are presented based on the semistructured interviews.

Anahtar Kelimeler

Precarious Employment, Neoliberalizm, Research Assistant Under 50/d, Unemployment

Kaynakça

• Afşar, T. (2015) “Vakıf Üniversitelerinin “Özel” Ola(maya)n Çalışanları: Akademisyenler”, Serdar M. Değirmencioğlu ve Kemal İnal (ed.), Yükseköğretimin Serbest Düşüşü: Özel Üniversiteler içinde, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 215-247.
• Alemdaroğlu, A. (2015) “Yabancı Şirketler, Özel Üniversiteler ve Yükseköğretimin Dönüşümü: Laureate Education Inc. Örneği” Serdar M. Değirmencioğlu ve Kemal İnal (ed.), Yükseköğretimin Serbest Düşüşü: Özel Üniversiteler içinde, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 123-141.
• Aslan, G. (2015) “Devlet Şubelerinin Özelleşen Yüzü: “Şube Üniversite” Uygulaması”, Serdar M. Değirmencioğlu ve Kemal İnal (ed.), Yükseköğretimin Serbest Düşüşü: Özel Üniversiteler içinde, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 21-47.
• Arslan, H. ve A. Odman (2011) “İstanbul Bilgi Üniversitesi’ndeki Şirketleşme ve Sendikalaşma Süreci”, Fuat Ercan ve Serap Korkusuz Kurt (ed.), Metalaşama ve İktidarın Baskısındaki Üniversite içinde, İstanbul: SAV Yayınları, ss.593-632.
• Avrupa Üniversiteler Birliği (EUA) (2008), Türkiye’de Yükseköğretim: Eğilimler, Sorunlar ve Fırsatlar, Yayın No. TÜSİAD-T/ 2008-10/473.
• Bora, A. (2015) “Sonuç Yerine”, Boşuna mı Okuduk? Türkiye’de Beyaz Yakalı İşsizliği, Tanıl Bora, Aksu Bora, Necmi Erdoğan ve İlknur Üstün (ed.), İstanbul, İletişim Yayınları, 2015, ss. 13-44.
• Bora, T. ve N. Erdoğan (2015) “Cüppenin, Kılıcın ve Kalemin Mahcup Yoksulları: Yeni Kapitalizm, Yeni İşsizlik ve Beyaz Yakalılar”, Tanıl Bora, Aksu Bora, Necmi Erdoğan ve İlknur Üstün (ed.), Boşuna mı Okuduk? Türkiye’de Beyaz Yakalı İşsizliği içinde, İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 13-44.
• Bora, T. (2015) “Herkes İşsiz ama Seninki Farklı: Türkiye’de Beyaz Yakalı İşsizliğine Genel Bir Bakış”, Tanıl Bora, Aksu Bora, Necmi Erdoğan ve İlknur Üstün (ed.), Boşuna mı Okuduk? Türkiye’de Beyaz Yakalı İşsizliği içinde, İstanbul: İletişim Yayınları, 2015, ss. 49-71.
• Bora, T. (2015a), “Beyaz Yakalıların İş Bulma ve Geçinme Stratejileri”, Tanıl Bora, Aksu Bora, Necmi Erdoğan ve İlknur Üstün (ed.), Boşuna mı Okuduk? Türkiye’de Beyaz Yakalı İşsizliği içinde İstanbul, İletişim Yayınları, 2015, ss. 203-258.
• Cole, J. R. (2001) “Üniveresite ve Özgürlük”, (Çev.) A. Günal, Birikim, Şubat-Mart 2001, http://www.birikimdergisi.com/birikim-yazi/5126/universite-veozgurluk#.W0URetIzbIU (10.07.2018).
• Çolak, E. (2015) “Akademide Güvencesiz Çalışma: Araştırma Görevlilerinin Deneyimleri”, ViraVerita E-Dergi, 2, ss. 23-44.
• Değirmenci, S. (2011) “Vasıf-sızlık Sorunu Olarak Üniversiteli İşsizlik” Fuat Ercan ve Serap Korkusuz Kurt (ed.), Metalaşama ve İktidarın Baskısındaki Üniversite içinde, İstanbul: SAV Yayınları, ss. 511-521.
• Değirmencioğlu, S. M. (2015) “Piyasa Girdabında Akademik Yaşam: Üniversitelerin Serbest Düşüşü”, Serdar M. Değirmencioğlu ve Kemal İnal (ed.), Yükseköğretimin Serbest Düşüşü: Özel Üniversiteler içinde, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 142-192.
• Ercan, F. (1999), “1980’lerde Eğitim Sisteminin Yeniden Yapılanması: Küreselleşme ve Neoliberal Eğitim Politikaları”, 75 Yılda Eğitim içinde, ss. 23-39.
• Ercan, F. (2011) “Sunuş: Ölçülmeyi Kabul Etmeyen Bilim İnsanı Olmalı”, İç. Fuat Ercan ve Serap Korkusuz Kurt (ed.), Metalaşma ve İktidarın Baskısındaki Üniversite içinde, İstanbul: SAV Yayınları, ss. 13-20.
• Eroğlu, E. (2011) “Sermaye Birikim süreci, Toplumsal Yapılarda Dönüşüm ve sosyal Hakların Metalaşması”, Serdar Şahinkaya ve İlter Ertuğrul (der.), Bilsay Kuruç’a Armağan içinde, Mülkiyeliler Birliği Yayın no, 2011(2), ss. 699- 717.
• Eisenberger, R., R. Huntington, S. Hutchison ve D. Sowa (1986) “Perceived Organizational Support”, Journal of Applied Psychology, 71(3), 500-507.
• Giroux, H. A. (2017) “Demokrasinin Krizi, Hortlayan Otoriterlik ve Yüksek Öğretimin Geleceği” Gülizar Karahan Balya (çev.), Felsefelogos, 21(64), ss. 7- 19.
• Gorz, A. (2014) Yaşadığımız Sefalet: Kurtuluş Çareleri, Nilgün Tutal (çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gölbaşı, Ş. (2011) “Düzenlemeden Yeniden Düzenlemeye: Bildiğimiz Üniversitenin Sonu”, Fuat Ercan ve Serap Korkusuz Kurt (ed.), Metalaşama ve İktidarın Baskısındaki Üniversite içinde, İstanbul: SAV Yayınları, ss. 523-554.
• Gumport, P. (2000) “Academic restructuring: Organizational change and institutional imperatives”, Higher Education, 39: 67-91.
• Güllüpınar, F. ve E. Gökalp (2014) “Neoliberal Zamanın Ruhu, Yaşam Boyu Öğrenme ve İstihdam İlişkileri: Yaşam Boyu Öğrenme Politikalarının Eleştirel Bir Analizi”, Mülkiye Dergisi, 38(2), 67-92.
• Gümüş, A. ve N. Kurul (2011) “Üniversitelerde Bologna Süreci Neye Hizmet Ediyor?”, Eğitim Sen Yayınları.
• Hamzaoğlu, O. (2011) “Sermaye-İktidar- üniversite Şemsiyesi Altında Bilimsel Bilgi Üretmek”, Fuat Ercan ve Serap Korkusuz Kurt (ed.), Metalaşama ve İktidarın Baskısındaki Üniversite içinde, İstanbul: SAV Yayınları, ss.75-85.
• Haiven, M. (2018) Radikal Hayal Gücü ve İktidarın Krizleri: Kapitalizm, Yaratıcılık, Müşterekler, Kübra Kelebekoğlu (çev.), İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Harvey, David (2006), Postmodernliğin Durumu, Sungur Savran (çev.), İstanbul, Metis Yayınları.
• Kutlu, D. (2012) “Güncel Gelişmeler ve Güvencesizleşme Örüntüleri” Özay Göztepe (ed.), Güvencesizleştirme: Süreş Yanılgı, Olanak içinde, Ankara: Nota Bene, 61-116.
• Müftüoğlu, Ö. (2011) “Üniversite’de Neden ve Nasıl Örgütlenmeli?”, Fuat Ercan ve Serap Korkusuz Kurt (ed.), Metalaşama ve İktidarın Baskısındaki Üniversite içinde, İstanbul: SAV Yayınları, ss. 633-648.
• Nalbantoğlu, H. Ü. (2011) “Üniversite A.Ş.’de bir ‘homo academicus’: ‘Ersatz’ yuppie Akademisyen” Fuat Ercan ve Serap Korkusuz Kurt (ed.), Metalaşama ve İktidarın Baskısındaki Üniversite içinde İstanbul: SAV Yayınları, ss.21-75.
• Oğuzhan, Ö. (2013) “Neoliberal Politikaların Üniversitelere Etkisi ve Bir Praksis Çabası Olarak NeDeN?”, Global Media Journal, Spring, ss.102-119.
• Önder, İ. (2004) “Neoliberalizm: Kapitalist Sömürüyü ve Emperyalist Saldırıyı Meşrulaştırmak”, Fikret Başkaya (der.), Çığırından Çıkmış Bir Dünya: Sosyal Sefaletin, Ekolojik Felaketin, Etik Yozlaşmanın Kökeni içinde, Ankara, Maki Basın Yayın.
• Özbudun, S. (2011) “Üniversitelerde “Başkalaşım” ve Aydınlar”, Fuat Ercan ve Serap Korkusuz Kurt (Ed.), Metalaşama ve İktidarın Baskısındaki Üniversite içinde, İstanbul: SAV Yayınları, ss.87-92.
• Özbudun, S. (2012) “Üniversitelere Neo-liberal Öpücük”, https://trtr.facebook.com/SibelOzbudun/posts/466261340063578 (26.04.2018).
• Rhoades, G.ve S. Slaughter (2004) “ Academic Capitalism in the New Economy: Challenges and Choices”, American Academic, 1 (1), 37-60.
• Standing, G. (2015) Prekarya: Yeni Tehlikeli Sınıf, Ergin Bulut (çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yüksek Öğretim Kurumu (2007) Türkiye’nin Yükseköğretim Stratejisi, Yayın No. 2007-1.
• Türkay, M. (2011) “AKP-Üniversiteler ve Karşı Çıkışlar Üzerine” Fuat Ercan ve Serap Korkusuz Kurt (ed.), Metalaşama ve İktidarın Baskısındaki Üniversite içinde, İstanbul: SAV Yayınları, ss.581-591.
• Uzunyayla, F. ve F. Ercan (2011) “Türkiye’de Eğitim Sistemine Yönelik Yeni Talepler ve Yeni Aktörlere Sınıfsal Bir Bakış”, Fuat Ercan ve Serap Korkusuz Kurt (ed.), Metalaşama ve İktidarın Baskısındaki Üniversite içinde, İstanbul: SAV Yayınları, ss. 197-221.
• Ünal, L. I. (2011) “Yükseköğretim Finansmanı: Neoliberal “Çözüm” ve Tehditler”, Fuat Ercan ve Serap Korkusuz Kurt (ed.), Metalaşama ve İktidarın Baskısındaki Üniversite içinde, İstanbul: SAV Yayınları, ss.121-142.